Co Państwowa Inspekcja Pracy zrobiła w 2021?

Jakie były priorytety działań PIP na 2021 r. i czy one zostały zrealizowane?

Do najważniejszych zadań, z którymi w 2021 r. miała się zmierzyć PIP, według ustalonych przez nią priorytetów w 2020 r. należało:

1. Badanie bezpieczeństwa pracy i ochrona zdrowia pracowników, szczególnie w zakładach pracy zajmujących się budownictwem, obróbką mięsa, o potencjalnie wysokim ryzyku poważnej awarii przemysłowej, jak i w takich, w których występuje narażenie na czynniki szkodliwe, o działaniu rakotwórczym lub mutagennym. Ustalono też, że ważne jest eliminowanie bezpośrednich zagrożeń oraz ograniczanie wpływu niebezpiecznych lub szkodliwych czynników środowiska pracy na pracowników w tym poprawa ergonomii pracy.
2. Ograniczenie naruszeń przepisów o czasie pracy (szczególnie w korporacjach oraz jednostkach samorządu terytorialnego) oraz wypłacie wynagrodzeń i innych świadczeń związanych ze stosunkiem pracy.
3. Kontrola prawidłowości zatrudniania na podstawie umów cywilnoprawnych (tj. nie zatrudnianie bezzasadnie na podstawie np. umów zlecenia i o dzieło w miejsce stosunku pracy) i wypłata minimalnej stawki godzinowej. 
4. Kontrola nad przestrzeganiem przepisów w zakresie ochrony miejsc pracy wdrożonych tarczami antykryzysowymi w zw. z pandemią COVID-19. 
5. Badanie legalności zatrudnienia, w tym cudzoziemców, osób niepełnosprawnych i młodocianych.
6. Eliminowanie wadliwości prawnych związanych z powierzaniem pracy w ramach usług świadczonych przez agencje zatrudnienia czy agencje pracy tymczasowej.

Powyższe działania zostały generalnie zrealizowane co wynika ze sprawozdania z działalności PIP za 2021 r.

Co zawiera sprawozdanie z działalności PIP za 2021 r.?

Sprawozdanie z działalności PIP za 2021 r. odnosi się w głównej mierze do bieżącej sytuacji na rynku pracy w kontekście pandemii COVID-19, kontroli pracodawców, BHP w miejscu pacy i badania stopnia realizacji podstawowych uprawnień pracowniczych. Choć w sprawozdaniu za 2021 r. nie są ujęte dane o zatrudnianiu oraz aktywizowaniu osób przybyłych do Polski z Ukrainy na skutek prowadzonych tam działań wojennych, to podczas posiedzenia Główny Inspektor Pracy Katarzyna Łażewska-Hrycko przedstawiła ten problem oraz omówiła sposoby pomocy obywatelom Ukrainy w zakresie zatrudniania.

Główny Inspektor Pracy omówiła również szczegółowe dane, z których wynika, że naruszeń przepisów prawa pracy nadal jest w Polsce bardzo dużo. Pomimo prowadzenia kampanii, działalności poradniczej, konsultacyjnej, edukacyjnej, organizowania konferencji oraz kontroli ad hock prawa pracownicze i obowiązki pracodawców nie są przestrzegane. Ilość kontroli i bieżących prac spowodowało nawet konieczność zatrudnienia w grudniu 2021 r. w PIP 1483 osób z uprawnieniami inspektorskimi.

Sprawozdanie za 2021 r. odnosi się m.in. do:

– stanu bezpieczeństwa i higieny pracy w miejscach pracy;

– wypadków przy pracy (badania ich okoliczności, przyczyn i sposobów zapobiegania);

– kontroli i analizowania przyczyn chorób zawodowych oraz kontroli stosowania środków zapobiegających tym chorobom;

– przestrzegania przepisów prawa pracy, w szczególności dotyczących wynagrodzenia za pracę i innych pieniężnych świadczeń wynikających ze stosunku pracy;

– przestrzegania przepisów prawa pracy dotyczących czasu pracy (w tym w korporacjach, w jednostkach samorządu terytorialnego, w urzędach administracji państwowej), urlopów, uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem, zatrudniania młodocianych i osób niepełnosprawnych;

– kontroli legalności zatrudnienia i innej pracy zarobkowej (w tym wykonywanej przez cudzoziemców czy przez dzieci);

– kontroli dot. nadużyć w zakresie zawierania umów cywilnoprawnych w warunkach właściwych dla stosunku pracy jak i kontroli wypłacania wynagrodzenia w wysokości wynikającej z wysokości minimalnej stawki godzinowej;

– kontroli w zakresie delegowania pracowników w ramach świadczenia usług;

– wniesionych powództw oraz uczestnictwa w postępowaniu przed sądem pracy, w sprawach o ustalenie istnienia stosunku pracy;

– ścigania wykroczeń przeciwko prawom pracownika określonych w Kodeksie pracy i innych ustawach oraz udział w postępowaniu w tych sprawach w charakterze oskarżyciela publicznego;

– kontroli pracy w niedziele i święta.

Ile kontroli?

W 2021 r. Inspektorzy pracy przeprowadzili ponad 55 tysięcy kontroli (w 2020 r. było ich 56 371). Z tego 1/3 tych kontroli była wszczynana na skutek skarg pracowników. Skargi pracowników najczęściej dotyczą nie przestrzegania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy jak i kwestii wynagrodzeń oraz innych należnych pracownikowi świadczeń.

Stwierdzono ponad 600 tysięcy przypadków naruszeń przepisów prawa pracy.

Kontrola pracy cudzoziemców

Duża część naruszeń dotyczyła nielegalnej pracy cudzoziemców (szczególnie z Ukrainy, Gruzji i Białorusi). Ze sprawozdania wynika, że na 30 tys. cudzoziemców aż 5 tys., wykonywało pracę bez zezwolenia na pracę czy też w warunkach niezgodnych z zezwoleniem. Kontrolą zostało objętych 6 tys. podmiotów.

W tym kontekście warto pamięć, że 30.07 obchodzony był Światowy Dzień Walki z Handlem Ludźmi, ustanowiony przez ONZ. Jak podkreśla PIP, która w zakresie kontroli pracy cudzoziemców bada również zjawisko handlu ludźmi i pracy przymusowej: „Handel ludźmi jako współczesna forma niewolnictwa stanowi jedną z najcięższych zbrodni, godzącą w podstawowe wartości człowieka, jakimi są wolności i godność ludzka.”.

Publikacje PIP

Ze sprawozdania wynika, że w 2021 r. PIP wydała ponad 155 tys. egzemplarzy publikacji fachowych (broszury, książki, foldery). Inspekcja przygotowała też webinaria, gdzie umieszczone są filmy informacyjne, szkoleniowe i poradnikowe.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (tj. Dz.U. 2022 poz. 1614)

Poszerzaj swoją wiedzę, czytając naszą publikację

Zgłoś naruszenie/Błąd