Chcą nadać prawa człowieka małpom. Jako pierwszy kraj na świecie

Małpy człekokształtne mają 15 cech, które wpisują się w to, co bioetyk dr Joseph Fletcher określił mianem ludzkiej osobowości, która wyróżnia nas od zwierząt. Mają minimalną inteligencję, zdolności poznawcze, komunikacyjne, autokontrolę, poczucie czasu – przyszłości, przeszłości – troskę o innych, samoświadomość, ciekawość, zrównoważenie rozumu i emocji. Pochodzące z 1975 roku wnioski hiszpański rząd chce teraz wykorzystać jako podstawę legislacji.

– Małpy, np. szympansy i ludzie, mają około 98 proc. identycznego genomu – mówi Interii prof. Ewa Bartnik, genetyk z PAN. Można by więc uznać, że jesteśmy prawie identyczni. Z naciskiem na “prawie”, bo prof. Bartnik zarazem dodaje, że to jednak nie one wybudowały piramidy i stworzyły cywilizacje, a my.

Minister ds. społecznych w Hiszpanii Jose Ramon Becerra twierdzi, że to pierwszy krok na drodze do głosowania nad taką ustawą. Jedną z konsekwencji wprowadzenia takiego prawa byłby zakaz eksperymentów i badań laboratoryjnych na małpach, które mogłyby skrzywdzić te zwierzęta.

Prawo dotyczyłoby 140 takich osobników w ogrodach zoologicznych w Hiszpanii.

– Oczywiście każde prawo, które zakazuje eksperymentów na zwierzętach, jest dobre – tłumaczy Interii Agnieszka Veljković, kierowniczka biura prasowego WWF Polska. Ale podkreśla, że na razie jest więcej pytań niż odpowiedzi w tej sprawie. – To wymagałoby dodatkowych rozwiązań prawnych – mówi o zastosowaniu tożsamych rozwiązań w Polsce.

– Czy takie osobniki powinny zostać uwolnione? Chodzić po ulicy? Czy raczej przenieść je do azylu, który nadal byłby zamknięciem? To nadal są dzikie zwierzęta. Mam pewne wątpliwości co do takich rozwiązań, biolodzy Fundacji WWF Polska, z którymi się konsultowałam, także mają wątpliwości natury etycznej, czy to nie jest tak, że my, ludzie, chcemy za wszelką cenę podporządkować sobie wszystko? – dodaje.

W czerwcu 2008 hiszpański parlament zgodził się na inicjatywę, by nadać małpom człekokształtnymi prawa: do życia, wolności indywidualnej i zakazu tortur. Skończyło się na deklaracji, ale bez konsekwencji w praktyce. 

Teraz do pomysłu wrócono. Zgodnie z nowym prawem, tych zwierząt nie można by było wykorzystywać w różnego rodzaju przedstawieniach, które by oznaczały poniżanie ich godności. Prace nad ustawą będą poprzedzone konsultacjami z bioetykami i prawnikami.

Hiszpania ma w swojej historii dobre praktyki ochrony dzikich zwierząt, także tych zagrożonych wyginięciem – jak wilk czy ryś iberyjski, które bardzo dobrze chroni i odnosi sukcesy w reintrodukcji, a także utrzymania liczebności gatunku na zadowalającym poziomie, bez konieczności nadawania im osobowości prawnej czy praw człowieka.

W najbliższych tygodniach okaże się, czy Hiszpania będzie pierwszym państwem na świecie, który przyjmie prawo przyznające małpom człekokształtnym takich praw.