Bunkry w rejestrze zabytków

Obiekty w Konewce charakteryzują się wysokimi walorami historycznymi stanowiącymi unikalny w skali kraju zespół schronów wybudowany przez niemieckiego okupanta w okresie II wojny światowej. Na terenie naszego kraju występują jedynie jeszcze dwa tego typu obiekty, wybudowane na taką skalę – w Jeleniu oraz Stępinie. Oba obiekty w powiecie tomaszowskim obrosły prawdziwymi legendami. szczególnie Konewka pobudzała wyobraźnię historycznych eksploratorów. Swój program nakręcił tu nawet Bogusław Wołoszański. Jakie skarby skrywały zalane wodą korytarze? Najprawdopodobniej żadnych. Może poza tą, skąd do korytarzy napływa woda. 

– Kompleks w Konewce posiada liczne walory naukowe uwidaczniające się w zastosowaniu nowatorskich rozwiązań technologicznych, mających na celu skuteczne ukrycie oraz ochronę dla mobilnych centrów dowodzenia III Rzeszy. Wykorzystano w nim m.in. nowoczesne systemy wentylacyjne oraz sieć zapewniającą podstawowe media, które gwarantowały zachowanie bezpieczeństwa w razie ataku gazowego. Ponadto schron kolejowy posiadał nowatorską formę i kształt, który chronił go przed skutkami bombardowania. Całość założenia była projektowana przez wiodące konsorcjum budowlane III Rzeszy – firmę Philipp Holzmann AG – czytamy w opisie kompleksu. Niestety większość urządzeń i sprzętu została po wojnie zdemontowana i rozkradziona. 

Koncepcja powstania schronów w okolicy Spały była następstwem stworzenia w 1939 r. w Spale siedziby Ober-Ost – Naczelnego Dowództwa na Wschodzie, które było przejściową formą niemieckiej władzy na terenach okupowanej II Rzeczpospolitej Polskiej. W okolicy miało powstać stanowisko dowodzenia Grupy Armii Środek (Anlage Mitte), co było związane z planowaną przez Hitlera operacją wojskową skierowaną przeciw ZSRR. Stanowisko składać się miało z dwóch kompleksów schronów kolejowych. Na wybór lokacji oprócz znaczenia strategicznego brane były pod uwagę również zasoby lokalnych surowców oraz stopień rozwinięcia miejscowego przemysłu. W okolicy Konewki znajdowały się kopalnie o dużych zasobach dobrej jakości piasku oraz kruszyw budowlanych, a także cegielnie i tartaki.

Założenia projektowe przedstawiały stworzenie dwóch kompleksów schronów kolejowych – jeden z nich powstał przy przelotowej linii kolejowej (Jeleń), a do drugiego kompleksu (Konewka) doprowadzono boczne torowisko.

Na początku 1941 r. w pracach przy tych dwóch obiektach miało brać udział nawet ok. 4000 osób, w związku z czym przebiegały one bardzo sprawnie. Schrony kolejowe zostały przygotowane do przyjęcia i obsługi pociągów sztabowych wiosną 1941 r, natomiast prace wykończeniowe kompleksu trwały do września 1941 r. Tempo rzeczywiście błyskawiczne. 

Hitler wobec pogarszającej się sytuacji militarnej oraz masowych nalotów aliantów na obiekty przemysłowe, w 1943 r. polecił przenieść ważne dla gospodarki wojennej fabryki poza zasięg wrogiego lotnictwa. Kompleks schronów kolejowych Anlage Mitte doskonale spełniał te założenia. Obiekty wykorzystywane były jako magazyny i warsztaty przez oddziały tomaszowskiej filii zakładów Daimler -Benz Flugmotorenwerke, w których prowadzono prace naprawcze uszkodzonych silników lotniczych oraz odzyskiwano z nich części.

 Kompleks w Konewce, podobnie jak w pobliskim Jeleniu, nigdy nie został wykorzystany zgodnie ze swoim pierwotnym przeznaczeniem, tj. nigdy nie pełnił on funkcji ochronnych dla mobilnych centrów dowodzenia mieszczących się w pociągach sztabowych dowództwa III Rzeszy. Stało się tak, ponieważ bardzo szybkie przesuwanie się na wschód armii niemieckiej, a za nią sztabów wojskowych, sprawiło iż nie było potrzeby korzystania z powyższych obiektów

Zgłoś naruszenie/Błąd