Brama getta upamiętniona przy ul. Szpitalnej

W pierwotnej wersji upamiętnienie bramy miało zostać zlokalizowane przy ul. Wałowej, w pobliżu placu Kazimierza Wielkiego. Jednak z uwagi na brak możliwości stworzenia obrysu i napisu na jezdni oraz wąskie chodniki, pod którymi przebiega wiele instalacji technicznych – po konsultacji z pomysłodawcą projektu – przedstawiono propozycję innej lokalizacji. Było to miejsce po drugim wejściu, istniejącym kiedyś na ul. Szpitalnej. Przy ul. Wałowej stoi już tablica SIM informująca o tamtejszej bramie getta, natomiast wejście od strony zachodniej jest znacznie mniej znane. Ponadto było ono dotychczas nieoznakowane, więc była to dobra okazja, by przypomnieć o historii tej części miasta. Upamiętnienie miało zostać wykonane w granicach pasa drogowego, dlatego nadzór nad tą inwestycją zlecono Miejskiemu Zarządowi Dróg i Komunikacji. 

https://www.cozadzien.pl/zdjecia/slad-bramy-getta-z-budzetu-obywatelskiego-zdjecia/69518

Pomiędzy końcówką ul. Szpitalnej oraz chodnikiem poprowadzonym na niewielkiej skarpie obok ul. Limanowskiego została ułożona nowa nawierzchnia (o wymiarach 10 na prawie 6 m) z kostki granitowej. Na środku tego terenu zamontowano podłużną płytę (mierzącą 20 na 310 cm) z napisem “Brama getta 1941-1942 Ghetto gate”, zaś przy niej stanęła tablica w ramach Systemu Informacji Miejskiej, kolejna na Szlaku Pamięci Radomskich Żydów. W trzech językach (polskim, angielskim i hebrajskim) opisano na niej, gdzie znajdowało się getto (jest tam także mapa). Prace przy realizacji projektu kosztowały niemalże 49 tys. zł. Pochodziły one z puli budżetu obywatelskiego.

https://www.cozadzien.pl/radom/upamietnienie-bramy-getta/69538

Radomskie getto składało się z dwóch zamkniętych dzielnic żydowskich, powołanych przez Niemców podczas drugiej wojny światowej w celu skoncentrowania i eksterminacji żydowskich mieszkańców miasta. Było ono jednym z największych – obok kieleckiego oraz częstochowskiego – gett w dystrykcie radomskim. Z powodu chorób, głodu i niemieckiej przemocy zmarło w nim kilka tysięcy osób. Prawie 30 tys. Żydów z Radomia i z innych miejscowości, osadzonych w tymże getcie, zginęło w Treblince. Wojnę przeżyło zaledwie kilkuset radomskich Żydów. Śródmiejska dzielnica obejmowała tereny między ulicami Reja, Rynkiem, Rwańską, Bernardyńską, Peretza (obecnie Podwalną), Przechodnią, Piotrówką i Mleczną (obecnie Okulickiego). Druga część getta była na Glinicach, pomiędzy ulicami Słowackiego, Złotą, Białą, Gieryczewską (obecnie Dąbrowskiego) wraz z terenem, gdzie dzisiaj jest Centrum Handlowe M1, Żabią (obecnie Cymerysa-Kwiatkowskiego), Strzelecką, Staroopatowską, Fabryczną oraz Graniczną.

Katarzyna Kurek fot. Piotr Nowakowski

Zgłoś naruszenie/Błąd