Białystok. Świętego Mikołaja 4. Znów straciliśmy historyczną perełkę

– W sprawozdaniu za 1848 rok zapisano, że na cerkiewnej ziemi znajdują się domy dawniej pobudowane przez mieszkańców miasta, za co powinni oni płacić czynsz do 25 rubli rocznie, jednak ze względu na swoją biedność obecnie mogą płacić zaledwie połowę tej kwoty. W pobliżu cerkwi, także na cerkiewnej ziemi, jeszcze pruskie władze wybudowały murowany dom, zajmowany obecnie przez Opiekę nad Inwalidami, za który żaden czynsz nie jest płacony.

I dalej: – W 1901 r. władze miejskie przekazały na własność parafii wymieniony wcześniej murowany dom, wybudowany na cerkiewnej ziemi jeszcze przez władze pruskie. Dotychczas parafia z tego tytułu nie otrzymywała żadnego czynszu. Teraz miały być tam umieszczone szkoły parafialne. Ale ciasnota w soborze podczas nabożeństw wymusiła inne rozwiązanie (,,,) W 1902 roku, po kapitalnym remoncie w domu wybudowanym na cerkiewnej ziemi jeszcze przez władze pruskie, urządzono na koszt parafii domową cerkiew”

Oraz: – Wg zapisów i sprawozdań z 1921r. (…) w popruskim budynku, w którym była cerkiew św. Serafima Sarowskiego i dwa mieszkania dla duchownych, mieści się miejska szkoła ze stołówką dla dzieci.”

W 1937 roku w budynku tym – zwanym popularnie “wagonem” znajdowała się szkoła powszechna nr 9.

Potwierdza to historyk Wiesław Wróbel, badacz białostockich dziejów.

– Wszystko się zgadza. Budynek powstał ok. 1803 r. jako depozytorium Kamery Wojny i Domen. (…) Szkoda, był to jeden z najstarszych budynków w naszym mieście – skomentował Wróbel.

Niestety, w przyjętym jeszcze w 2012 roku planie zagospodarowania przestrzennego budynek nie został objęty żadnymi zapisami ochronnymi (na działce cerkiewnej chronione są tylko mniejszy dom przy św. Mikołaja nr 4a oraz sklepiki przy Lipowej 15a i – rzecz jasna – sama cerkiew. Po 2012 roku – mimo materiałów na temat budynku – żaden z konserwatorów wojewódzkich ani konserwator miejski nie zaprzątali sobie nim głowy.