Na przełomie 1989 i 1990 r. – czyli w okresie upadku PRL-u i narodzin III RP – Służba Bezpieczeństwa niszczyła w całym kraju dokumenty, które przechowywała w swoich archiwach. To właśnie do tych wydarzeń nawiązują pierwsze sceny filmu “Psy”, w reżyserii Władysława Pasikowskiego.
Palenie lub kawałkowanie dokumentów
“Dzisiaj puszczamy z dymem całą naszą pieprzoną przeszłość” – mówi jeden z bohaterów kultowej produkcji. Jednak nie wszystkie dokumenty komunistycznej bezpieki były niszczone poprzez spalenie. Część z nich została poszatkowana przy użyciu niszczarek, a ścinki trafiały na makulaturę.
W styczniu 1990 r. informacja o akcji niszczenia akt Służby Bezpieczeństwa dotarła do sejmowej Komisji Nadzwyczajnej do Zbadania Działalności Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (SB funkcjonowała w strukturach MSW), na czele której stał poseł Jan Maria Rokita. Nakazał on szefowi MSW gen. Czesławowi Kiszczakowi natychmiastowe wstrzymanie akcji, do której ten zastosował się.
265 worków ze ścinkami
Jeden z ciekawszych skutków decyzji Kiszczaka miał miejsce w jednostce SB w Katowicach. Część dokumentów przeszła już bowiem przez niszczarki. Ścinki nie mogły już trafić na makulaturę, więc zostały zapakowane do 267 worków i przekazane Urzędowi Ochrony Państwa, który powstał na gruzach SB.
W 2001 r. UOP przekazał worki archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach, które podjęło decyzję o odtworzeniu zniszczonych akt. Przypominało to układanie puzzli, czyli dopasowywanie do siebie ścinków, a następnie ich sklejanie. Ten żmudny proces rozpoczął się w 2006 r.
Odtwarzanie trwało 15 lat
Dziennik Rzeczpospolita donosi, że po ponad 15 latach zadanie to zakończyło się pełnym sukcesem. Odtworzono łącznie 125 metrów bieżących akt i 170 metrów kart ewidencyjnych, co przekłada się na 6714 jednostek archiwalnych.
To m.in. dokumenty ze spraw prowadzonych przeciwko członkom AK i WiN, osób wpisanych w czasie wojny na niemiecką listę narodowościową czy inwigilacji opozycji w latach 70. i 80., w tym członków NSZZ Solidarność i Kościoła.
Dokumenty przydały się już w lustracji
Sukces archiwistów przysłużył się nie tylko historykom. Katowicki IPN poinformował Rzeczpospolitą, że odzyskane dokumenty zostały już wykorzystane w kilku postępowaniach lustracyjnych.
Na przykład wznowiono jedną ze spraw, która zakończyła się wcześniej oczyszczeniem lustrowanego z zarzutów o współpracę z SB, gdyż katowiccy archiwiści odtworzyli m.in. własnoręcznie napisane przez lustrowanego zobowiązanie do współpracy.
– Porównanie nazwisk z [naszego – red.] spisu z nazwiskami osób składających oświadczenia lustracyjne (…) pozwoliło na odnalezienie nowych materiałów, dotyczących trzech postępowań zakończonych zarządzeniami oraz trzech zakończonych orzeczeniami sądowymi – komentowała w rozmowie z Rzeczpospolitą Monika Kobylańska z katowickiego oddziału IPN.
Czytaj też:
Awantura o nazwę ronda w Warszawie. IPN: Haniebny gest wymierzony w patriotów
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS