Rozwód kościelny. Czy to możliwe?
Statystyki pokazują, że coraz więcej małżeństw się rozwodzi. Także w Polsce. Co ciekawe, od czasu ratyfikacji Konkordatu, w Kościele katolickim jest możliwość zawarcia ślubu konkordatowego. Co to oznacza? To tzw. dwa w jednym – ślub wyznaniowy ze skutkami cywilnoprawnymi. Para zawierająca związek małżeński w kościele, nie musi zawierać już ślubu cywilnego w Urzędzie Stanu Cywilnego, jak to było przed przyjęciem Konkordatu.
Nie działa to jednak tak samo w przypadku rozwodu. Ślub konkordatowy nie daje możliwości wzięcia rozwodu kościelnego. Prawo cywilne i prawo kościelne są od siebie niezależne, a w prawie kościelnym nie istnieje instytucja rozwodu. Choć sąd państwowy może rozwodu udzielić zawsze, to jednak małżeństwo zawarte przed Bogiem nadal istnieje. Rozwiązanie małżeństwa przez sąd nie wywołuje skutków prawnych w sferze katolickiej. Kościół stoi na straży nierozerwalności sakramentu małżeństwa, w myśl słów: “Co Bóg złączył, człowiek niech nie rozdziela”. Dlatego niemożliwe jest, by wprowadzić rozwody kościelne.
Stwierdzenie nieważności małżeństwa
Drugim pojęciem, które często możemy usłyszeć jest “unieważnienie małżeństwa”. To hasło również jest błędne, ponieważ nie można unieważnić zawartego przed Bogiem sakramentu. Jeśli do zawarcia związku małżeńskiego doszło, to nie można go unieważnić.
Oba wspomniane hasła, choć często błędnie powielane, odnoszą się do instytucji jaką jest stwierdzenie nieważności małżeństwa. Owo stwierdzenie jest w Kościele możliwe i nie oznacza tego samego, co “unieważnienie”. Stwierdzenie nieważności małżeństwa dokonuje się przez sąd kościelny lub trybunał kościelny, który po zbadaniu dowodów i przesłuchaniu świadków, orzeka, że ślub został zawarty nieważnie, czyli… nie został zawarty. A to oznacza, że to małżeństwo, w świetle prawa kanonicznego, wcale nie zaistniało.
Inaczej, do stwierdzenia nieważności małżeństwa dochodzi, gdy zostanie udowodnione, że w dniu ślubu istniały okoliczności uniemożliwiające zawarcie ślubu. Chodzi o okoliczności prawne, zawarte w przepisach prawa kanonicznego, dotyczące przeszkód zawarcia związku małżeńskiego.
Jak wygląda proces stwierdzenia nieważności małżeństwa?
Cały proces przebiega przy udziale sądu kościelnego lub trybunału kościelnego. Obecnie działają one praktycznie w każdej diecezji. Zadaniem takiego sądu czy trybunału jest znaleźć odpowiedź na pytanie, czy w tym konkretnym przypadku faktycznie istniały okoliczności uniemożliwiające zawarcie sakramentu małżeństwa.
Stronom, które chcą uzyskać stwierdzenie nieważności małżeństwa, pomagają adwokaci kościelni, którzy znają prawo kanoniczne. Ich pomoc może okazać się potrzebna np. podczas przygotowania pism procesowych.
W przypadku sprawy o stwierdzenie nieważności ślubu kościelnego nie jest prowadzona publiczna rozprawa. Zeznania składają małżonkowie oraz świadkowie. Zeznanie odbywa się w obecności sędziego i notariusza. Każde zeznanie składane jest osobno. Aby doszło do orzeczenia nieważności zawartego sakramentu, muszą istnieć ku temu konkretne powody i przesłanki. Pierwszą z nich może być brak formy kanonicznej. Oznacza to np. brak uprawnień do udzielania sakramentu przez kapłana lub niewystarczającą liczbę świadków.
W Kodeksie Prawa Kanonicznego z 1983 r. zawartych zostało 12 przeszkód zrywających. I tak, przeszkodą w zawarciu sakramentalnego związku małżeńskiego mogą być:
- zbyt młody wiek, czyli poniżej 16 lat dla mężczyzny i poniżej 14 lat dla kobiety,
- niemoc płciowa, czyli uprzednia i trwała impotencja, tj. brak współżycia poprzez niezdolność dokonania stosunku małżeńskiego,
- przeszkoda węzła małżeńskiego, czyli ważne i godziwe zawarcie sakramentalnego związku małżeńskiego,
- różność religii, tj. związek pomiędzy katolikiem a osobą nieochrzczoną,
- święcenia,
- ślub czystości, ale wieczysty i publiczny złożony w instytucie zakonnym,
- uprowadzenie, czyli porwanie kobiety albo jej przetrzymywanie w celu zawarcia z nią małżeństwa,
- występek, tj. zabójstwo współmałżonka osoby, z którą ktoś pragnie zawrzeć związek małżeński albo zabójstwo własnego współmałżonka, również z intencją poślubienia danej osoby,
- pokrewieństwo w linii prostej, a w linii bocznej do czwartego stopnia włącznie,
- powinowactwo w linii prostej,
- przyzwoitość publiczna, tj. niemożność zawarcia małżeństwa przez mężczyznę z córką lub matką swojej partnerki oraz kobieta z synem lub ojcem swojego partnera,
- pokrewieństwo prawne, czyli adopcja w linii prostej i w drugim stopniu linii bocznej.
Wśród najczęstszych przyczyn zainicjowania procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa jest niezdolność konsensualna. Zalicza się do niej m.in. brak wystarczającego używania rozumu (np. choroba psychiczna) czy niedorozwój umysłowy. To może być także niezdolność z przyczyn natury psychicznej do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich (np. nimfomania, homoseksualizm, transseksualizm, sadyzm, masochizm, fetyszyzm, czy pedofilia). Do tego obszaru zalicza się także uzależnienia. Częstym powodem tego typu spraw jest również niedojrzałość emocjonalna, czy osobowość dyssocjalna.
Do przyczyn stwierdzania nieważności ślubu kościelnego zalicza się również wady zgody małżeńskiej. Zgoda małżeńska to akt woli. Jednak nierzadko bywa tak, że zgoda ta bywa obciążona defektami. Wśród nich są m.in.:
- brak wiedzy koniecznej o małżeństwie, czyli brak informacji, że małżeństwo to trwały związek kobiety i mężczyzny, który nakierowany jest na zrodzenie potomstwa,
- błąd co do osoby. Oznacza zawarcie małżeństwa z inną osobą. Mowa tu o osobie podającej się za osobę, z którą nupturient pragnie zawrzeć małżeństwo,
- błąd co do przymiotu osoby bezpośrednio i zasadniczo zamierzony. Nupturient zamierza poślubić osobę, która posiada określoną cechę (np. dziewictwo czy brak długów przed ślubem), a tymczasem okazuje się, że w dniu zawarcia małżeństwa tak naprawdę tej cechy nie posiadała,
- błąd co do jedności, nierozerwalności i sakramentalnej godności małżeństwa. Może wynikać np. z wychowania w ateistycznej rodzinie,
- symulacja zgody małżeńskiej – wyróżnia się symulację całkowitą (np. chęć niezawierania ślubu w Kościele katolickim) oraz częściową, (np. wykluczenie dobra potomstwa, czyli pragnienie nieposiadania dzieci w małżeństwie, wykluczenie dobra jedności np. poprzez ustawiczne zdrady przed i po ślubie, wykluczenie nierozerwalności, które przejawia się w chęci zawarcia małżeństwa jedynie na określony czas),
- zawarcie ślubu na skutek presji wywieranej na nupturienta albo wskutek jakiegoś zaniepokojenia (częstym przykładem jest zawarcie małżeństwa z powodu przedślubnej ciąży).
Stwierdzenie nieważności sakramentu małżeństwa następuje, gdy zaistnieje co najmniej jedna z wymienionych przesłanek przynajmniej po jednej ze stron. Orzeczenie o nieważności zawartego małżeństwa wydaje sąd biskupi (sąd diecezjalny). Takie orzeczenie oznacza, że sakramentalny związek małżeński pomiędzy dwojgiem osób nigdy nie zaistniał i mogą one zawrzeć ślub kościelny z inną osobą.
W ostatnich latach liczba procesów o stwierdzenie nieważności małżeństwa rośnie a wzrost cały czas przyspiesza. Wynika to z coraz większej liczby rozwodów cywilnych. W 2017 roku w sądach kościelnych w Polsce wydano 3875 wyroków w sprawach o nieważność małżeństwa. Ok 71 proc. z nich (2755 spraw) rozstrzygnięto pozytywnie, czyli orzeczono nieważność małżeństwa. Aktualnie, każdego roku do sądów i trybunałów kościelnych trafia blisko 5 tys. takich spraw rocznie.
Czytaj też:
Kościół uczy jasno: „Zmiana płci” nie jest możliwaCzytaj też:
W poszukiwaniu zaginionego sacrum
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS