Darmowe przejazdy komunikacją

Przypomnijmy, że emerytka jechała komunikacją miejską, została zatrzymana przez kontrolerów i za brak biletu została ukarana mandatem. Kobieta mieszka w Augustowie i miała prawo jechać za darmo. Aby mandat anulować musiała osobiście dojechać czynnego raz w tygodniu punktu. Mandat jej anulowano, ale musiała zapłacić 13 zł opłaty manipulacyjnej. Pisząc poprzednio artykuł wysłaliśmy pytania do „Necka”, które obsługuje komunikację miejską. Odpowiedź otrzymaliśmy dopiero teraz. 

Oto ona: 

“Na wstępie przytoczyć należy treść, powołanej przez Pana uchwały Rady Miejskiej w Augustowie Nr XLVIII/494/22, zmienionej uchwałą Rady Miejskiej w Augustowie z dnia 30 czerwca 2022 r. Nr L/504/22, (dalej: „Uchwała”), a konkretnie treść postanowienia § 4 pkt 13) tej Uchwały: „Do przejazdów bezpłatnych uprawnione są: w okresie od 1 maja 2022 r. do 31 siepania 2022 r., a w następnych latach tj. od 2023 r. od 1 lipca do 31 sierpnia każdego roku mieszkańcy Miasta Augustowa na podstawie pisemnego oświadczenia o miejscu zamieszkania w Augustowie bądź dowodu osobistego o zameldowaniu w Augustowie bądź legitymacji szkolnej lub innej świadczącej o miejscu zamieszkania;”.

W kontekście cytowanego zapisu, kluczowe jest ustalenie:

1) definicji „mieszkańca Miasta Augustowa”,

2) definicji „pisemnego oświadczenia o miejscu zamieszkania w Augustowie” .

– bowiem Uchwała nie zawiera legalnych definicji w/w sformułowań.

W powszechnym rozumieniu „mieszkaniec” jest to „człowiek mieszkający gdzieś na stałe”, a więc na terenie jakiejś jednostki samorządu terytorialnego (gminy, powiatu, województwa). Innymi słowy „mieszkaniec” jest to członek określonej korporacji prawa publicznego, przynależący do niej na podstawie kryterium terytorialnego. Zgodnie z definicją zawartą w internetowej edycji Wielkiego słownika języka polskiego pod pojęciem „mieszkaniec” należy rozumieć „osobę, która mieszka w jakimś miejscu”[1]. Z kolei internetowa edycja Słownika języka polskiego Wydawnictwa Naukowego PWN pojęcie „mieszkaniec” definiuje jako „osobę stale mieszkająca w jakimś miejscu”[2]. Powszechne rozumienie tego terminu odpowiada zatem znaczeniu tego słowa przedstawionemu w wyżej cytowanych słownikach języka polskiego.

Odnotować należy przy tym należy, że ponad kilkaset aktów prawnych różnego rzędu posługuje się terminem „mieszkaniec”, zaś definicji przyjętych na ich potrzeby jest co najmniej kilkanaście. Oczywiście pojęcie to jest używane w różnych kontekstach i służyć ma różnym celom.

W naszej ocenie, znaczenie sformułowania „mieszkańca Miasta Augustowa”, zawartego w wyżej cytowanym zapisie Uchwały, odpowiada definicji „mieszkańca gminy” zawartej w art. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tj. z dnia 7 lutego 2022 r. – Dz.U. z 2022 r. poz. 559). W orzecznictwie i w doktrynie przyjmuje się, że ocena, kto jest mieszkańcem gminy, następuje przez pryzmat art. 25 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu^[3]. Przez mieszkańca gminy należy zatem rozumieć osobę fizyczną zamieszkującą na terenie danej gminy. „Ponieważ w zasadzie miejsce zamieszkania zależne jest od zamiaru, a więc od woli konkretnej osoby, a o charakterze pobytu decydują również okoliczności wskazujące na zamiar rzeczywisty, przeto osoby, które spełniają wymienione przesłanki są mieszkańcami gminy, żadne inne kryteria nie powinny decydować o uznaniu danej osoby za mieszkańca gminy”[4]. Zameldowanie może być oczywiście traktowane jako jeden z dowodów świadczących o przebywaniu danej osoby na terenie gminy z zamiarem stałego pobytu[5], to jednakże sam fakt zameldowania w danej gminie nie jest tożsamy z faktem zamieszkiwania na jej terenie (gminy). Instytucja zameldowania ma bowiem charakter wyłącznie ewidencyjno – porządkowy.

Stąd wydanie dowodu osobistego przez Burmistrza Miasta Augustowa nie przysądza o fakcie zamieszkania określonej osoby na terenie Miasta Augustowa, w szczególności – co sam Pan zresztą zauważa – że dowody osobiste wydane po dniu 4 marca 2019 r. nie zawierają informacji o miejscu zameldowania (a nigdy nie były dowodem zamieszkania) i aktualnie pozwalają jedynie potwierdzić tożsamość oraz polskie obywatelstwo określonej osoby. Dla pełni obrazu wskazać jeszcze wypada, że ustawa z dnia 6 sierpnia 2010 r. o dowodach osobistych (Dz.U. Nr 167, poz. 1131 z poźn. zm.) nie przewidywała konieczności, ani de facto możliwości wymiany dowodu osobistego, wydanego na podstawie nieobowiązującej już ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych, w związku ze zmianą zameldowania.

W świetle powyższego pojęcie “mieszkaniec Miasta Augustowa” należy utożsamiać z pojęciem “osoby stale zamieszkującej” na obszarze Miasta Augustowa z zamiarem miejsca stałego pobytu. Nie można przy tym utożsamiać miejsca zamieszkania z miejscem zameldowania na pobyt stały, gdyż z czynnością zameldowania nie wiąże się nabycie praw członka wspólnoty samorządowej, jaką jest gmina, a w tym wypadku Miasto Augustów.

Co zostało podniesione wyżej, Uchwała nie zawiera również legalnej definicji „pisemnego oświadczenia o miejscu zamieszkania w Augustowie”.

W powszechnym rozumieniu „oświadczenie” rozumiane jest jako „sformalizowane przekazanie informacji o określonym stanie rzeczy”. Zgodnie z definicją zawartą w internetowej edycji Wielkiego słownika języka polskiego pod pojęciem „oświadczenie” należy rozumieć „oficjalną wypowiedź przedstawiającą czyjeś stanowisko w jakiejś sprawie”[6].Z kolei internetowa edycja Słownika języka polskiego Wydawnictwa Naukowego PWN pojęcie „oświadczenie” definiuje jako „oficjalną wypowiedź przedstawiającą czyjeś przekonania lub stanowisko; też: pismo zawierające taką wypowiedź”[7]. Powszechne rozumienie tego terminu odpowiada zatem znaczeniu tego słowa przedstawionemu w wyżej cytowanych słownikach języka polskiego.

W świetle powyższego „pisemne oświadczenie o miejscu zamieszkania w Augustowie” należy interpretować, jako dokument prywatny, zawierający informację o miejscu zamieszkania wystawcy tego dokumentu.

Przechodząc in concreto do opisanej przez Pana sytuacji, w świetle obowiązującej Uchwały, a w szczególności postanowienia § 4 pkt 13) tej Uchwały, działania kontrolerów były prawidłowe. Bez wątpienia, wobec tego co wyżej wykazano, Pani która zgłosiła się do Państwa Redakcji nie legitymowała się w chwili kontroli żadnym z dokumentów wymienionych w § 4 pkt 13) Uchwały, który mógłby potwierdzić fakt przysługiwania jej przymiotu „mieszkanki Miasta Augustowa” w rozumieniu powołanego zapisu Uchwały. Powyższe spowodowało konieczność obciążenia jej opłatą dodatkową przewidzianą w § 1 pkt 5) lit. b) Uchwały, na następnie, po wykazaniu przez nią faktu zamieszkiwania w Mieście Augustowie dokumentem wymienionym w/w § 4 pkt 13) Uchwały, obciążeniem jej opłata manipulacyjną z § 1 pkt 6) Uchwały.

Szanowny Panie Redaktorze Przedsiębiorstwo Transportowe ”NECKO” Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Augustowie, wykonując powierzone jej zadania, działa w granicach i na podstawie obowiązującego prawa, w tym wypadku prawa miejscowego. Kwestia oceny, przyjętych przez Radę Miasta w Augustowie, działającą jako organ prawodawczy w zakresie stanowienia aktów prawa miejscowego, określonych rozwiązań prawnych jest poza kompetencją Spółki w szczególności, że jakakolwiek nadinterpretacja w tym zakresie mogłaby narazić Spółkę na zarzut nierównego traktowania poszczególnych osób.

Stąd konieczność literalnego rozumienia i egzekwowania przez Spółkę prawa miejscowego, zaś adresatem Pana uwag co do zasadności i racjonalności przyjętych w tym prawie rozwiązań winien być właściwy organ, który rozwiązania te w przepisanym trybie uchwalił.

Chciałbym na koniec jeszcze przypomnieć, iż niezależnie do ulgi dla mieszkańców Augustowa zgodnie z §4 ust. 3 Uchwały Rady Miejskiej do przejazdów bezpłatnych uprawnione są osoby powyżej 70 roku życia (ulga ta obowiązuje w zasadzie od początku istnienia komunikacji miejskiej w naszym mieście) – na podstawie dokumentu tożsamości. Toteż jeśli Pani ta jest w wieku uprawniającym do tej ulgi nie potrzebowała żadnego innego dokumentu poza dowodem osobistym aby móc skorzystać z darmowego przejazdu.

Z poważaniem

Dariusz Iwanowicz”

Przedsiębiorstwo Transportowe “Necko” w Augustowie 

Zgłoś naruszenie/Błąd