Abramović, która w publicznym wystąpieniu opublikowanym w mediach społecznościowych potępiła wojnę w Ukrainie i powiedziała, że atak Rosji jest „atakiem na nas wszystkich, na całą ludzkość i musi zostać powstrzymany”, przeznaczy całość kwoty na organizacje Direct Relief współpracującą między innymi z Ministerstwem Zdrowia Ukrainy.
Akcja artystki nabiera rozpędu. 23 marca cena jej prac osiągnęła równowartość 140 tysięcy złotych. O tym, jak wielkie znaczenie ma jej sztuka, można było się przekonać trzy lata temu podczas wielkiej wystawy artystki w Toruniu.
Fot.: Marco Anelli / Newsweek_redakcja_zrodlo
Ktoś napisał o niej „babcia performance’u”. Wystarczy przyjrzeć się Marinie Abramović, która pewnym krokiem wchodzi do sali i wita się z gośćmi, żeby zrozumieć, że „babcia” to określenie co najmniej niestosowne.
Jej długie czarne włosy spływają na silne ramiona, oczy świdrują rozmówców, usta śmieją się życzliwie. I chociaż w sztuce nie zna kompromisów, to w rozmowie potrafi być najserdeczniejszą towarzyszką. Ma czas dla wszystkich, niskim głosem namawia do zadawania pytań, nawet tych dziwacznych.
73-letnia artystka emanuje energią, jakby nic jej nie męczyło, a przecież sztuka Abramović polegała właśnie na tym, by bez litości zamęczać swoje ciało.
Krzepy musiała nabrać już w dzieciństwie. Ojciec i matka byli wojskowymi, jugosłowiańskimi bohaterami narodowymi. Musztra z armii przeszła do domu. Marina wspomina, że matka nigdy nie okazała jej czułości, za to wielokrotnie udowadniała, co oznacza dyscyplina. – W domu nie było słowa „kocham cię”, był za to rygor – mówi. Matka kontrolowała nawet to, w jaki sposób jej córka układa ręce na pościeli. Ojciec był jeszcze gorszy. Artystka wspomina, jak wyrzucił ją z łódki do wody, by nauczyła się pływać.
Kilkuletnia Marina musiała pokonać strach, żeby przetrwać, i przetrwała. Dokładnie tak jak w jej performance’ach.
Wojskowy sznyt przeniosła do wczesnych prac. W 1973 r., zaraz po ukończeniu studiów w Belgradzie, wyjechała do Włoch. To tam pokazała pierwszy radykalny performance. Na podłodze galerii ustawiła zestaw noży. Jeden z nich trzymała w ręce, drugą dłoń kładła na blacie stołu. Ostrzem trafiała w przestrzeń między palcami, jak w znanej koszarowej zabawie. Tyle że Marina nie miała w tym wprawy, więc nóż raz po raz wbijał się w dłoń, po blacie ciekła krew.
– To, co robiła, związane było z przetrwaniem, ze zmęczeniem i testowaniem limitów swojego ciała – mówi Wacław Kuczma.
– Sztuka to przekształcanie materii – deklaruje Abramović. Jej materią jest ciało, z którym tak jak z płótnem czy kawałkiem marmuru może zrobić wszystko.
W 1975 r. na moment wraca do Belgradu, gdzie w lokalnym centrum kultury studenckiej układa olbrzymi pentagram z desek i wiórów nasączonych benzyną. Podpala je, a sama kładzie się w środku. Powietrze jest tak duszne i gorące, że artystka mdleje. Trzeba ją ratować. Krytycy nazywają ją wariatką, bo performance to wówczas niszowe zjawisko, a cierpienie w sztuce zarezerwowane było wyłącznie dla mężczyzn. Marina łamie te konwencje.
Innym razem pozwoliła się ranić i kaleczyć zebranej w galerii publiczności albo jak w performansie „Usta Tomasza” wycięła pentagram na brzuchu.
Duchowości w twórczości Abramović dostarczył związek z niemieckim artystą Uwe Laysiepenem, którego pieszczotliwie przezywała Ulay. Razem stali się „ciałem o dwóch głowach”, na pięć lat zamieszkali w furgonetce Citroëna, którym jak nomadzi przemierzyli Europę. Ich związek zaowocował najpopularniejszymi performance’ami w twórczości artystki. Wspólnie stawali nadzy we framudze drzwi, zmuszając publiczność do ocierania się o nagie ciała performerów, bili się i przepychali przed kamerą. Wreszcie grozili sobie śmiercią, gdy Ulay chwycił cięciwę łuku wymierzonego wprost w Marinę, a artystka trzymając łuk, napinała go, jakby sama chciała przypieczętować swoją zagładę.
Wyraz miłości dali w ostatniej wspólnej pracy „Spacer po Wielkim Murze”. Para postanowiła przejść najdłuższy mur w Chinach: Abramović ze wschodu, Ulay z zachodu, by po trzech miesiącach rozłąki spotkać się w połowie drogi. Jednak na etapie przygotowań Ulay zawiązał relację z asystentką, która pomagała organizować przedsięwzięcie. Kobieta zaszła w ciążę, a Marina podziękowała za taki związek.
Na początku lat 90. dla czterdziestoletniej wówczas artystki zaczyna się nowy etap. Dotychczas nie miała konta w banku ani prawa jazdy, po rozstaniu z partnerem nadrabia zaległości. Na nowo odkrywa też piękno swojego ciała. Złośliwi śmiali się nawet, że w galeriach bywała tak często jak w butikach Givenchy. To wtedy radykalnie zmieniła swój wygląd i przeszła serię operacji plastycznych. – Poczułam, że po raz pierwszy mogę się czuć kobietą, że mogę się wyzwolić – wyznaje.
Rezygnuje z wizerunku buntowniczki, ale jej sztuka nie przestaje być radykalna. W 1997 r. na Biennale w Wenecji prezentuje przerażającą pracę „Bałkański barok”. Abramović siedzi na stercie tysiąca wołowych kości i czyści je twardą szczotką, śpiewając przy tym ludowe pieśni. Zwierzęce kości symbolizują tragedię, która wydarzyła się w krajach byłej Jugosławii. Dla gości weneckiego festiwalu jej performance to terapia szokowa.
Te brawurowe, tworzone z coraz większym rozmachem działania zapewnią jej status gwiazdy, który ostatecznie potwierdzi wystawa w nowojorskiej MoMA, zorganizowana dziewięć lat temu. Wyjątkowa, bo po raz pierwszy galeria poświęciła tyle miejsca artystce z Europy Wschodniej i jako pierwsza prezentowała dokonania performerki.
Fot.: Attilo Maranzano / Newsweek_redakcja_zrodlo
Nawiązujący do manifestu Abramović tytuł wystawy brzmiał „Artystka obecna”. Na taki pomysł wpadł kontrowersyjny kurator Klaus Biesenbach, ale nawet on mówił: – Marina, nie chcę mieć cię na sumieniu – gdy usłyszał, że artystka swoją obecność na wystawie rozumie zupełnie dosłownie. Performerka postanowiła przez trzy miesiące siedzieć w jednej z sal muzeum na drewnianym niewygodnym krześle przy pustym stole. Każdy mógł się dosiąść i popatrzeć jej w oczy.
Taką okazję miał też Wacław Kuczma. – Gdy siada się naprzeciwko Mariny Abramović, czuje się przepływ prawdziwej energii, człowieka nagle ogarnia spokój. To jak doświadczenie sakralne – tłumaczy.
W kolejce na spotkanie z Mariną ustawiło się 15 025 osób. W tym jej były partner Ulay, z którym artystka zobaczyła się po raz pierwszy po ponad dwóch dekadach rozłąki.
Gdy późną wiosną 2010 r. artystka wychodzi z galerii, jest już ikoną sztuki i popkultury. Na jej wizerunku zarabia marka Adidas, raper Jay-Z zaprasza ją do udziału w teledysku „Picasso Baby”, Lady Gaga korzysta z rad artystki przed występami na scenie.
Marina dobrze się czuje w blasku sławy, ale ze sztuką ucieka w absolutną ciszę. Oddaje się w ręce mnichów, którzy uczą ją medytacji Vipassana. – Jej sztuka w ostatnich latach odchodzi od ciała w kierunku duchowości – tłumaczy Kuczma.
Abramović stara się to przekazać swoim uczniom. Do posiadłości w Hudson Valley zaprasza kilkunastu młodych ludzi. Razem z nią pracują nad oddechem, milczą całymi dniami, po omacku spacerują po lesie. Wszystkim na wstępie odbiera komórki, tłumacząc: „Teraz będziecie wolni” . To ostatnie i być może najbardziej aktualne przesłanie artystki. – Być obecnym oznacza skupić się na tym, co tu i teraz, nie dać się rozproszyć, być wrażliwym na własne odczucia – mówi.
„Fot. Marco Anelli, Attilo Maranzano”
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS