Z rodziną Fränklów i Pinkusów związane są sławne i dobrze sytuowane osoby z czasów przedwojennych Niemiec i dawnego Neustadt. Wśród nich znajdziemy lokalnych krezusów, jak i zdobywców nagrody Nobla. Zapraszamy na kolejną odsłonę naszej fabrykanckiej serii.
Samuel Fränkel zadbał o korzystny ożenek swoich córek. Dorothea (1829-1904) poślubiła Michaelisa Lohnsteina, syna Meira Nehemiasza Lohnsteina, który był nadwornym bankierem pruskiego króla Fryderyka Wilhelma III. Jenny Fränkel (1833-1892) wyszła za kupca i przemysłowca z Głubczyc Maxymiliana Bremera. Z kolei ich siostra Cacylia (1830-1864) wzięła ślub z prudnickim bankierem Marcusem Deutschem.
Jedna z córek Cacylii – Maria (ur. 1861), wyszła za urodzonego w Prudniku Eugena Fraenkla (1853-1925; zbieżność nazwisk przypadkowa), który w historii zapisał się jako ceniony bakteriolog. Wykrył m.in. bakterię cholery, która w 1892 roku siała spustoszenie w Hamburgu. We współpracy z Williamem H. Welchem odkrył też laseczkę zgorzeli gazowej, zwanej od ich nazwisk bakterią Welcha-Fraenkla. Nadmieńmy tu, że Maria zginęła w obozie koncentracyjnym w Terezinie 12 października 1943 roku.
Kolejna kobieca postać związana z fabrykanckim rodem – Joanna (1833-1909; siostra wspólnika Samuela Fränkla, Josefa) wyszła za właściciela wytwórni cygar z Dzierżoniowa i Wrocławia Wilhelma Schindlera.
Również ożenek Maxa Pinkusa z Hedwig Oberlander (1868-1920) wiązał się z wprowadzeniem na łono rodziny Pinkusów osób znaczących – w owym czasie akurat w habsburskich Czechach. Ojciec Hedwig – Wolfgang Oberlander (1831-1898) był współwłaścicielem jednej z tamtejszych przędzalni, a jej matka – Marie Oberlander (1840-1920) pochodziła z bogatej rodziny Morawetzów. Mariaż ten sprawił, że że przemysłowe imperium Fränklów i Pinkusów wzbogaciło się o zagraniczne przędzalnie w Upicach, Hronovie oraz Svetlej Horze.
![](https://bomega.pl/wp-content/uploads/2022/03/Oberlaender-Moritz-1885.jpg)
![](https://bomega.pl/wp-content/uploads/2022/03/Oberlaender-Moritz-1885.jpg)
Pisząc o wybranku siostry Maxa Pinkusa – Hedwig (1864-1948), natrafiamy na pierwszego noblistę związanego z prudnicką rodziną fabrykancką. Mowa o Paulu Ehrlichu (1854-1915) ze Strzelina. Ten wybitny naukowiec zajmował się m.in. histologią krwi, dając podstawy do chemioterapii doświadczalnej. Opracował też metody barwienia prądków gruźlicy oraz znakowania bakterii, które obowiązują do dnia dzisiejszego. Nagrodę Nobla otrzymał w 1908 roku za badania w zakresie immunologii. Był pierwszym ślązakiem uhonorowanym tą najważniejszą z nagród w świecie nauki. Kolejnym z jego zawodowych sukcesów było wynalezienie leku przeciwko kile – neosalwarsan stosowany był z sukcesami do momentu wynalezienia penicyliny.
![](https://bomega.pl/wp-content/uploads/2022/03/Hedwig-i-Paul-1024x576-1.jpg)
![](https://bomega.pl/wp-content/uploads/2022/03/Hedwig-i-Paul-1024x576-1.jpg)
![](https://bomega.pl/wp-content/uploads/2022/03/Paul-662x1024-1.jpg)
![](https://bomega.pl/wp-content/uploads/2022/03/Paul-662x1024-1.jpg)
Również dzieci Hedwig i Paula dobrze wyszły za mąż – Stephania (1884-1966) wzięła ślub z Ernestem Schwerinem, właścicielem fabryki przędzy i nici we Wrocławiu, a Marianna (1886-1963) z wybitnym profesorem matematyki Edmundem Landauem.
Korzystnie wydana za mąż została również córka Maxa Pinkusa – Alice (1889-1974). Jej wybrankiem został Karl Herzfeld (1883-1970) z Hannoweru. Był niemieckim prawnikiem, bankierem i urzędnikiem, w latach 20 XX wieku jedną z najważniejszych osobistości żydowskich w tym mieście.
![](https://bomega.pl/wp-content/uploads/2022/03/Alice-i-Karl-w-1911-roku.jpg)
![](https://bomega.pl/wp-content/uploads/2022/03/Alice-i-Karl-w-1911-roku.jpg)
![](https://bomega.pl/wp-content/uploads/2022/03/Herzfeld-Karl-and-Ruth-1918.jpg)
![](https://bomega.pl/wp-content/uploads/2022/03/Herzfeld-Karl-and-Ruth-1918.jpg)
Mówiąc o rodzinie Pinkusów należy jeszcze wspomnieć o synu Beniamina Pinkusa (Beniamin to brat Josefa; reprezentował firmę S. Fränkel w Berlinie) i Rosalie Fränkel – Georgu. Został on profesorem chemii.
![](https://bomega.pl/wp-content/uploads/2022/03/W220206_006_BennoRosaliePinkus-1024x610-1.jpg)
![](https://bomega.pl/wp-content/uploads/2022/03/W220206_006_BennoRosaliePinkus-1024x610-1.jpg)
Listę zamyka kolejny noblista – nie kto inny, jak Gerhart Hauptmann (1862-1946). Choć nie był on związany z rodziną Pinkusów więzami krwi, czy ożenkiem, to jego przyjaźń z Maxem Pinkusem znalazła swoje odbicie w utworach Hauptmanna i przyczyniła się do popularyzacji osoby „Królewskiego Żyda” w literaturze tak niemieckiej, jak i polskiej.
![](https://bomega.pl/wp-content/uploads/2022/03/gerhart-hauptmann.jpeg)
![](https://bomega.pl/wp-content/uploads/2022/03/gerhart-hauptmann.jpeg)
![](https://bomega.pl/wp-content/uploads/2022/03/gerhart-i-Marbaret-Rapallo-1927.jpg)
![](https://bomega.pl/wp-content/uploads/2022/03/gerhart-i-Marbaret-Rapallo-1927.jpg)
Przypomnijmy, że pisarz wielokrotnie gościł w willi Pinkusa przy ul. Nyskiej i jako jeden z niewielu aryjczyków brał udział w uroczystościach pogrzebowych fabrykanta. O tej przyjaźni pisał Marcin Domino tu: W kręgu Gerharta Hauptmanna, czyli przyjaźń Maxa Pinkusa ze śląskim dramaturgiem, poetą i noblistą – Prudnik24 Główne foto: Willa przy ul. Nyskiej 2, lata 20 XX wieku. Źródło: Leo Baeck Institute
Maciej Dobrzański
Bibliografia:
Baron A., „Max Pinkus. Śląski przemysłowiec i mecenas kultury”. Wydawnictwo mS Opole, 2008
Dolny J., „Profesor doktor Eugen Fraenkel – patolog i bakteriolog z Hamburga”, „Ziemia Prudnicka” 2009/2010
Witkowska D./Michl-Bernard A., „Prudnik i Krnov – miasta nicią budowane”. Starostwo Powiatowe w Prudniku, 2015
Zgłoś naruszenie/Błąd
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS