Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy. Znamy szczegóły projektu

O ogólnych założeniach ustawy informowaliśmy już wczoraj. Opieka socjalna i medyczna, zapewnienie prawa do pracy czy dostępu do edukacji. Między innymi takie rozwiązania dla uchodźców z obywatelstwem ukraińskim zakłada projekt.  

Przede wszystkim widzimy uchodźców jako rzecz dobrą dla Polski. Jako rzecz dobrą nie tylko z punktu widzenia humanitarnego, ale – przepraszam, że to powiem – także ekonomicznego. Widzimy ich prawo do pracy,  prawo do zasiłku wypłacanego, prawo także do tego, żeby rodziny, które przyjmują uchodźców z Ukrainy, miały prawo do pomocy finansowej. To też jest pewien ewenement. I ja patrząc na przykład na system pomocy uchodźcom w Niemczech, stwierdzę, że ten tutaj w Polsce może być nawet dużo lepszy, dużo sprawniejszy, dużo dalej idący – mówił w rozmowie z RMF FM Jacek Karnowski, Prezydent Sopotu, który brał udział w konsultacjach. Jego zdaniem proponowane zapisy prawne to przełom, ale projekt wymaga pewnych poprawek. Przede wszystkim objęcia pomocą nie tylko obywateli Ukrainy, ale – jak podkreśla Karnowski – także obywateli Białorusi czy Afgańczyków ewakuowanych przez rząd PR w zeszłym roku.

Projekt daje podstawę prawną do legalizowania pobytu w Polce obywatelom Ukrainy, uciekającym z kraju w związku z rosyjską agresją. Zapisy dotyczą tych, którzy wjechali do Polski bezpośrednio z terenu Ukrainy i chcą zostać w naszym kraju.

Zakładają, że ich pobyt będzie legalny przez co najmniej 18 miesięcy od momentu rozpoczęcia wojny. Dają także szereg uprawnień, w tym prawo do pracy, opisują zasady udzielania pomocy przez wojewodów i samorządy czy zakładają utworzenie nowej rezerwy celowej na finansowanie wydatków związanych z  pomocą Ukraińcom. Rezerwa ta sięgać ma 3 mld zł – czytamy w projekcie ustawy.

Projekt ustawy zakłada, że Komendant Główny Straży Granicznej zobowiązany będzie do prowadzenia rejestru obywateli Ukrainy w systemie teleinformatycznym Straży Granicznej. Jeżeli wjazd danego obywatela Ukrainy nie został zarejestrowany przez pograniczników, będzie on mógł zarejestrować się w gminie, do której trafił. Od momentu wjazdu do Polski będzie miał 60 dni na złożenie odpowiedniego wniosku w tej sprawie. Obywatele Ukrainy, których pobyt zostanie zgodnie z nowymi przepisami uznany za legalny, będą mieli szereg uprawnień.

Przede wszystkim będą mieli zagwarantowane z automatu prawo do wykonywania pracy na terytorium Polski. Zatrudniający obywatela Ukrainy będą musieli powiadomić o tym fakcie odpowiedni Urząd Pracy. Będą mieli na to 7 dni. Projekt zakłada też ewentualność wprowadzenia pewnych ograniczeń związanych z zatrudnianiem ukraińskich uchodźców: “Minister właściwy do spraw pracy może określić, w drodze rozporządzenia, liczbę obywateli Ukrainy, o których mowa w ust. 1, którym podmiot powierzający wykonywanie pracy może powierzyć wykonywanie pracy, ustaloną w stosunku do liczby wszystkich osób, którym ten podmiot powierza wykonywanie pracy, kierując się względami bezpieczeństwa państwa i porządku publicznego, ochroną lokalnych rynków pracy oraz zasadą komplementarności zatrudnienia cudzoziemców w stosunku do obywateli polskich.” – czytamy w projekcie.  Zakłada on również, że obywatele Ukrainy będą mogli rejestrować się w Urzędach Pracy i uzyskać status osoby bezrobotnej lub osoby poszukującej pracy.

Uciekający przed wojną obywatele Ukrainy, których zgodnie z zapisami projektowanej ustawy pobyt zostanie uznane za legalny, będą także mieli możliwość korzystania z wielu świadczeń socjalnych. Chociażby ze świadczenia wychowawczego, rodzinnego kapitału opiekuńczego czy świadczenia dobry start. Aby z nich skorzystać będą musieli spełnić wszelkie zgodne z kryteriami wymogi. Projekt zakłada, że w przypadku niepełnej rodziny, (choćby gdy do Polski przyjechała tylko matka z dziećmi, a ojciec został w kraju by walczyć na wojnie) osoby, które nie dotarły do Polski, nie będą wliczane w skład rodziny, tym samym nie będzie uwzględniany ich dochód.

Będą oni mieć także prawo do jednorazowych świadczeń pieniężnych przeznaczonych na utrzymanie, w szczególności na pokrycie wydatków na żywność. Chodzi o 500 złotych w przypadku osoby samotnej lub 300 złotych na członka rodziny. Projekt zakłada również przyznawanie dodatkowej pomocy żywnościowej, bezpłatnej opieki psychologicznej, a także dostęp do opieki lekarza, dentysty, pielęgniarki czy położnej oraz szereg innych rozwiązań korzystnych dla uchodźców z Ukrainy.

Projekt przewiduje także dostęp do oświaty i możliwość wsparcia w tym zakresie samorządów środkami z budżetu państwa czy na przykład przydzielenie nauczycielowi – za jego zgodą – większej liczy godzin, niż wynika to z karty nauczyciela. Zawiera także regulacje dotyczące studentów i pracowników naukowych ukraińskich uczelni, także obywateli polskich, którzy byli pracownikami tych uczelni.

Projektowa ustawa ma wprowadzić między innymi:

• szczegółowe zapisy dotyczące legalizacji pobytu i przedłużania pobytu w Polsce obywateli Ukraińskich w związku z rosyjską agresją na Ukrainę
• możliwość szybkiego podjęcia pracy przez obywatelu Ukrainy, którzy będą spełniać wymogi ustawy
• możliwość zarejestrowania się w Urzędzie Pracy
• możliwość korzystania ze świadczeń socjalnych i wychowawczych
• możliwość korzystania ze świadczeń zdrowotnych, w tym opiekę dentystyczną
• bezpłatną pomoc psychologiczną
• pomoc ze strony wojewodów, w tym zakwaterowanie i wyżywienie
• możliwość uzyskania pomocy ze strony samorządów
• możliwość uzyskania pomocy żywnościowe w ramach Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym
• możliwość korzystania ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych
• możliwość korzystania ze środków Funduszu Solidarnościowego

Zawarto w nim także zapisy regulujące sytuację tych obywatelu Ukrainy, którzy byli już w Polsce w momencie wybuchu wojny. Choćby taki, że wszystkie legalne pobyty obowiązujące 24 lutego 2022 roku mają zostać przedłużone do końca tego roku.

Ustawa wejść ma w życie z dniem ogłoszenia, ale zawiera zapis, że jej zapisy – z kilkoma wyjątkami – obowiązywać będą od 24 lutego 2022 roku, to jest od momentu rozpoczęcia rosyjskiej agresji na Ukrainę.