​Rosja i Ukraina na froncie TikToka. Wojna widziana ze smartfona

Gdy pomiędzy lutym a marcem 2014 r. Rosja podjęła decyzję o nielegalnej aneksji ukraińskiego Krymu, świat – a za nim media – przeszedł przyspieszone korepetycje z nowego rodzaju prowadzenia konfliktów. Już nie atak pod własną flagą i konwencjonalna wymiana ognia, ale “zielone ludziki”, używanie mniejszości etnicznych domagających się “suwerenności” oraz medialna dezinformacja na masową skalę.

Od tego czasu wojna hybrydowa, nazywana również asymetryczną, stała się punktem odniesienia dla innych konfliktów, zwłaszcza na Bliskim Wschodzie. W momencie, w którym politycy oraz geopolitycy zastanawiali się, czy termin ten jest tak szeroki, że można w niego wpisać również próbę destabilizacji polskiej granicy przez białoruski reżim tworzący sztuczną presję migracyjną – historia tak przyspieszyła, że musimy znaleźć nowe definicje.

Wszystko za sprawą rosnącego napięcia na linii Rosja-Ukraina. Choć nie przerodziło się ono do tej pory w konflikt zbrojny, jakbyśmy nie próbowali scharakteryzować aktualnych wydarzeń, nie mieszczą się one nawet w stosunkowo świeżych ramach “hybrydy”. Dlaczego?

Po raz pierwszy w historii wojen, zanim doszło do pierwszego wystrzału, tak wielką rolę w opisie, kreowaniu i postrzeganiu konfliktu odgrywają nie tradycyjne media, wywiady i sztaby, ale starcie na narracje, media społecznościowe i nieustanne publiczne prognozowanie oraz wyprzedzanie tego, co teoretycznie może zrobić przeciwnik.

Choć media społecznościowe odgrywały już ważną rolę w lokalnych konfliktach oraz rewolucjach (bez nich nie byłoby arabskiej wiosny), za sprawą upowszechnienia się treści wideo, memów i virali – zmieniły sposób, w który obserwujemy rzeczy ze swej natury śmiertelnie poważne. Dzięki TikTokowi, Twitterowi czy Telegramowi, wgląd w masowe gromadzenie wojsk przez Moskwę, przerzucanie kolejnych kontyngentów z najdalszych regionów Rosji, czołgi grzęznące na ćwiczeniach w błocie czy transporty kolejowe sprzętu pancernego, przestały być domeną ekspertów, analityków i agencji wywiadowczych. Stały się elementem popkultury.

Jeżeli początkową bierność aliantów w obliczu agresji niemieckiej III Rzeszy na Polskę nazywano “dziwną wojną”, to – miejmy nadzieję niedoszły – konflikt Rosji z Ukrainą trzeba nazwać “postwojną”. Jej wyróżnikiem jest względna transparentność, która zmierza do pozbawienia agresora przewagi zaskoczenia. Nowe reguły gry zrozumiały Stany Zjednoczone, przodujące w kontrolowanych przeciekach medialnych, ujawniających plany rosyjskiej prowokacji oraz możliwe … czytaj dalej