24 stycznia Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków poinformował o wpisie do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego dwóch budynków położonych w Otwocku. Są to drewniane wille przy ul. Kościelnej 16 i 18, czyli pensjonat Nestorowiczówny i willa „Szeliga”, stanowiące cenne przykłady drewnianego budownictwa letniskowego miejscowości podwarszawskich
Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Warszawie podkreśla na swoich stronach internetowych, że konsekwentnie podejmuje działania z zakresu ochrony prawnej drewnianego budownictwa letniskowego miejscowości podwarszawskich. W związku z takim założeniem prof. dr hab. Jakub Lewicki, Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków, w styczniu 2022 r. podjął decyzję o wpisie do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego dwóch kolejnych cennych przykładów tego typu zabudowy z terenu Otwocka położonych przy ul. Kościelnej 16 i 18.
Posesja przy ul. Kościelnej 16 i 18 (dawne numery 7 i 10), znajdująca się w kwartale ul. Kościelnej, ul. Kościuszki, ul. Chopina, została wytyczona przed 1893 r. i należała wówczas do rodziny Zawadzkich. Od 1898 r. do lat 20. XX w. w budynku nr 16 (dawniej nr 7) mieścił się jeden z najbardziej cenionych w mieście pensjonatów należący do Jadwigi Nestorowiczówny. Zachowały się nawet dawne prospekty reklamowe zawierające fotografię obiektu. W 1906 r. nieruchomość stała się własnością p. Szeliskiej, od której pochodzi zwyczajowa nazwa posesji, tzw. willa „Szeliga”. W jednym z budynków na terenie posesji (obecnie niestety już nieistniejącym) przez jakiś czas mieszkał Józef Piłsudski, który nie otrzymał pozwolenia ówczesnej niemieckiej władzy na przebywanie w Warszawie. Wydarzenie to upamiętnia obelisk usytuowany u zbiegu ulic Kościuszki i Chopina ufundowany przez mieszkańców Otwocka po śmierci marszałka.
Około 1915 r. działka przy ul. Kościelnej została zakupiona przez Oszera (Uszera) Perechodnika. W 1921 r. na posesji znajdowały się trzy drewniane budynki: piętrowy w narożniku działki (obecnie nr 18), sąsiadujący z nim parterowy pensjonat Nesterowiczówny (ob. nr 16), do którego w tym samym roku dobudowano pomieszczenie kuchenne od strony południowej, parterowy dom w głębi działki (ob. nr 12) i drewniana zabudowa gospodarcza przy południowej granicy posesji: stróżówka, ustępy i drewutnie, na działce rosły m.in. sosny i akacje. W 1924 r. na posesji wzniesiono kolejny budynek mieszkalny (ob. nr 14) przeznaczony dla jej właściciela, w kolejnych latach zmieniono przebieg południowej granicy działki i lokalizację budynków gospodarczych. W 1935 r. w budynku narożnym dokonano przebudowy wnętrz na pierwszym piętrze i wykonano kanalizację. Pomieszczenia w budynku nr 16 i 18 były przeznaczone na wynajem do celów mieszkaniowych i użytkowych – na parterze narożnego domu znajdował się sklep braci Pachulskich, sklep galanteryjny, w budynku swoje gabinety mieli dentystka K. Ch. A. Goldszmidt, lekarze Albert Emanuel i Bronisław Grabiński. Mieściły się tam także siedziby założonego na początku XX w. klubu inteligencji miejscowej „Spójnia” i Towarzystwa Miłośników Radia „Emero”. W klubie organizowano spotkania i odczyty, m.in. Tadeusza Boya-Żeleńskiego.
W czasie II wojny światowej Perechodnik wraz z synami po nieudanej próbie zaciągnięcia się do Wojska Polskiego powrócił do Otwocka i po przesiedleniu zamieszkał wraz z rodziną w tamtejszym getcie. Budynki przy ul. Kościelnej były zamieszkane przez ludność polską, w większości wcześniejszych najemców lokali, z których wyłącznie jedna lokatorka, p. Dąbrowska, umożliwiła małżeństwu Perechodników ukrycie się w wynajmowanym przez nią pokoju na piętrze (prawdopodobnie był to budynek przy ul. Kościelnej 18). Losy rodziny, której większość została zamordowana w Treblince i w Warszawie, zostały opisane we wspomnieniach syna Oszera, Caleka Perechodnika, z 1943 r. Co najmniej od 1941 r. w budynku nr 18 mieściła się kancelaria Komornika Sądu Grodzkiego w Otwocku.
Zabudowania przy ul. Kościelnej znajdujące się w tzw. polskiej dzielnicy przetrwały działania wojenne bez większych zniszczeń. Po zakończeniu II wojny światowej posesja powróciła do rąk Perechodników, a w 1947 r. została sprzedana. Obecnie jest ona podzielona na kilka działek ewidencyjnych i stanowi własność prywatną.
W opinii Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków budynki przy ul. Kościelnej 16 i 18 posiadają unikatowe w skali miasta walory artystyczne jako indywidualnie zaprojektowane dzieło architektury uzdrowiskowej wzniesionej na przełomie XIX i XX w. Zabudowa przy ul. Kościelnej 16 i 18 ma także wyjątkową w skali miasta wartość historyczną. Posesja została wytyczona w pierwszych latach istnienia Otwocka i oznaczona na mapie „Przewodnika po Otwocku i okolicach” autorstwa Edmunda Diehla z 1893 r. Z uwagi na fakt, że wiele przykładów historycznej zabudowy drewnianej w Otwocku uległo zniszczeniu, a zachowane obiekty często nie posiadają dokumentacji archiwalnej, możliwość weryfikacji poszczególnych faz budowlanych z zachowaną materialną tkanką znacznie podnosi wartość naukową budynków przy ul. Kościelnej 16 i 18. Ponadto zachowały się archiwalne fotografie oraz reklamy pensjonatu i sklepu, a także anonse prasowe lekarzy przyjmujących w budynku, co nadaje mu rangę cennego dokumentu historii Otwocka jako miasta uzdrowiskowego i letniskowego.
SW
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS