Biuro analiz sejmowych: Wygaszenie mandatu radnego, który nie zamieszkuje w gminie, w której uzyskał mandat

Opi­nia przed­sta­wia odpo­wie­dzi na pytania:

• Czy radnemu do uznania prawa do kandydowania i pełnienia mandatu w danej gminie wystarczy zameldowanie w tej gminie, czy też musi on mieszkać w niej faktycznie?

• Jeśli radny nie zamieszkuje w danej gminie, a jest tylko w niej zameldowany, to jakie kroki należy podjąć, żeby skutecznie wygasić mandat?

• Kto może to zrobić, w jakich terminach, jaka jest procedura wygaszenia?

• Czy z taką inicjatywą mogą wyjść mieszkańcy?

Miej­sce zamiesz­ka­nie radnego

Zgod­nie z art. 11 § 1 pkt 5 Kodek­su wybor­cze­go pra­wo wybie­ral­no­ści (bier­ne pra­wo wybor­cze) w wybo­rach do orga­nów sta­no­wią­cych jed­no­stek samo­rzą­du tery­to­rial­ne­go ma oso­ba posia­da­ją­ca pra­wo wybie­ra­nia tych organów.

Zgod­nie z art. 10 § 1 pkt 3 tego Kodek­su pra­wo wybie­ra­nia (czyn­ne pra­wo wybor­cze) w wybo­rach do orga­nów sta­no­wią­cych jed­no­stek samo­rzą­du terytorialnego:

a) do rady gmi­ny ma oby­wa­tel pol­ski oraz oby­wa­tel Unii Euro­pej­skiej nie­bę­dą­cy oby­wa­te­lem pol­skim, któ­ry naj­póź­niej w dniu gło­so­wa­nia koń­czy 18 lat oraz sta­le zamiesz­ku­je na obsza­rze tej gminy.

Prze­pi­sy te nie wią­żą więc bier­ne­go i czyn­ne­go pra­wa wybor­cze­go z fak­tem zamel­do­wa­nia w danej gmi­nie (powie­cie, woje­wódz­twie), a z fak­tem ​„sta­łe­go zamieszkiwania”.

W lite­ra­tu­rze wska­zu­je się, że o miej­scu zamiesz­ka­nia roz­strzy­ga trwa­ła zmia­na sytu­acji fak­tycz­nej, nie zaś tyl­ko przej­ścio­we, choć­by dłu­go­trwa­łe, zanie­cha­nie prze­by­wa­nia w dotych­cza­so­wym miej­scu zamiesz­ka­nia czy przej­ścio­wa zmia­na zamia­ru sta­łe­go poby­tu w tej miej­sco­wo­ści. Usta­wo­daw­ca nie wią­że dla potrzeb okre­śle­nia praw wybor­czych oce­ny sta­łe­go zamiesz­ka­nia z zamel­do­wa­niem. Trze­ba pod­kre­ślić, że prze­pi­sy praw­ne sta­no­wią, iż rów­no­cze­śnie moż­na mieć tyl­ko jed­no miej­sce poby­tu sta­łe­go (zamiesz­ka­nia).

Zda­niem Naczel­ne­go Sądu Admi­ni­stra­cyj­ne­go (NSA), wyra­żo­nym w wyro­ku z 11 paź­dzier­ni­ka 2017 r., o miej­scu zamiesz­ka­nia dla okre­śle­nia praw wybor­czych decy­du­ją dwie prze­słan­ki: prze­by­wa­nie w zna­cze­niu fizycz­nym w okre­ślo­nej miej­sco­wo­ści pod ozna­czo­nym adre­sem oraz zamiar sta­łe­go poby­tu w tym miej­scu. Na sta­łość poby­tu w danej miej­sco­wo­ści wska­zu­je sku­pie­nie w niej życio­wej aktyw­no­ści zwią­za­nej nie tyl­ko z pra­cą, ale rów­nież z rodzi­ną. Nato­miast roz­pa­tru­jąc zamiar prze­by­wa­nia w ozna­czo­nej miej­sco­wo­ści, nale­ży mieć na uwa­dze nie tyl­ko wewnętrz­ne prze­ko­na­nie danej oso­by czy jej zapew­nie­nia, ale rów­nież to, aby wystą­pi­ły kon­kret­ne i spraw­dzal­ne zacho­wa­nia będą­ce wyra­zem dekla­ro­wa­ne­go zamia­ru. Przy usta­la­niu miej­sca zamiesz­ka­nia istot­ną rolę ma czyn­nik życia rodzin­ne­go, zaś fakt prze­by­wa­nia w innej miej­sco­wo­ści w związ­ku z wyko­ny­wa­ną pra­cą zawo­do­wą bądź inną dzia­łal­no­ścią nie może mieć decy­du­ją­ce­go zna­cze­nia, jeże­li nie idzie za tym kon­cen­tra­cja życia rodzin­ne­go. W wyro­ku z 4 lip­ca 2017 r. NSA uznał, że decy­du­ją­ce dla usta­le­nia sta­łe­go miej­sca zamiesz­ka­nia kan­dy­da­ta w wybo­rach samo­rzą­do­wych jest jego cen­trum inte­re­sów życio­wych (przede wszyst­kim rodzin­nych i mająt­ko­wych), nie zaś miej­sce zamel­do­wa­nia na pobyt sta­ły czy też miej­sce wpi­sa­nia do reje­stru wyborców.

W wyro­ku z 19 maja 2016 r. NSA wska­zał istot­ne prze­słan­ki doty­czą­ce ana­li­zo­wa­nych kwestii.

■ Insty­tu­cja zamel­do­wa­nia ma cha­rak­ter wyłącz­nie ewi­den­cyj­no-porząd­ko­wy i nie moż­na utoż­sa­miać miej­sca zamiesz­ka­nia z miej­scem zamel­do­wa­nia na pobyt sta­ły, z czyn­no­ścią zamel­do­wa­nia nie wią­że się bowiem naby­cie jakich­kol­wiek praw i obowiązków.

■ Nie ma tak­że zna­cze­nia roz­strzy­ga­ją­ce­go, w kon­tek­ście oce­ny posia­da­nia pra­wa wybor­cze­go, wpis do reje­stru wybor­ców ani też miej­sce opła­ca­nia podatków.

Roz­pa­tru­jąc prze­słan­kę decy­du­ją­cą o sta­łym miej­scu zamiesz­ka­nia, tj. zamia­ru prze­by­wa­nia, nale­ży mieć na uwa­dze, że skład­nik men­tal­ny ani­mus nie może być oce­nio­ny tyl­ko i wyłącz­nie na pod­sta­wie wewnętrz­ne­go prze­ko­na­nia, pozy­tyw­ne­go sto­sun­ku emo­cjo­nal­ne­go do danej miej­sco­wo­ści czy wresz­cie dekla­ra­cji słow­nej lub zapew­nień. Aby był on wia­ry­god­ny, musi jesz­cze wyra­żać się w posta­ci kon­kret­nych spraw­dzal­nych zacho­wań – któ­re będą jego potwierdzeniem.

O zamiesz­ki­wa­niu w jakiejś miej­sco­wo­ści moż­na mówić wów­czas, gdy oko­licz­no­ści spra­wy pozwo­lą prze­cięt­ne­mu obser­wa­to­ro­wi na sfor­mu­ło­wa­nie wnio­sku, że okre­ślo­na miej­sco­wość jest aktu­al­nie głów­nym miej­scem, sku­pia­ją­cym dzia­łal­ność oso­by fizycz­nej, w któ­rym jest jej cen­trum życiowe.

Wyga­śnię­cie man­da­tu radnego

Zgod­nie z art. 383 § 1 pkt 2 Kodek­su wybor­cze­go wyga­śnię­cie man­da­tu rad­ne­go nastę­pu­je w przy­pad­ku utra­ty pra­wa wybie­ral­no­ści (red-prze­pro­wadz­ka do innej miej­sco­wo­ści) lub nie­po­sia­da­nia go w dniu wybo­rów (nie miesz­kał na tere­nie Ełku w dniu wyborów).

Zgod­nie z tre­ścią art. 383 § 2 wyga­śnię­cie man­da­tu rad­ne­go z powyż­szych przy­czyn stwier­dza rada, w dro­dze uchwa­ły, w ter­mi­nie mie­sią­ca od dnia wystą­pie­nia przy­czy­ny wyga­śnię­cia mandatu.

Inicjatorem podjęcia sprawy, która prowadzi do wszczęcia postępowania wyjaśniającego, może być każdy. Może to być nawet anonimowe pismo obywatela.

Obo­wiąz­kiem rady – po powzię­ciu infor­ma­cji wska­zu­ją­cych na moż­li­wość nie­speł­nie­nia prze­słan­ki sta­łe­go zamiesz­ki­wa­nia w dniu wybo­rów bądź też po wybo­rze – jest prze­pro­wa­dze­nie postę­po­wa­nia wyja­śnia­ją­ce­go. Nale­ży wezwać rad­ne­go do zło­że­nia wyja­śnień, udo­ku­men­to­wa­nia fak­tu sta­łe­go rze­czy­wi­ste­go zamiesz­ki­wa­nia. Moż­li­we jest np. prze­pro­wa­dze­nia wywia­du wśród sąsia­dów czy mieszkańców.

Pod­su­mo­wa­nie

Bier­ne i czyn­ne pra­wo wybor­cze w wybo­rach do orga­nów sta­no­wią­cych jed­no­stek samo­rzą­du tery­to­rial­ne­go jest powią­za­ne z fak­tem sta­łe­go zamiesz­ki­wa­nia na tere­nie danej jed­nost­ki samo­rzą­du tery­to­rial­ne­go, a nie z fak­tem zameldowania.

Insty­tu­cja zamel­do­wa­nia ma cha­rak­ter wyłącz­nie ewi­den­cyj­no-porząd­ko­wy i nie moż­na utoż­sa­miać miej­sca zamiesz­ka­nia z miej­scem zamel­do­wa­nia na pobyt sta­ły, z czyn­no­ścią zamel­do­wa­nia nie wią­że się bowiem naby­cie jakich­kol­wiek praw i obo­wiąz­ków. Decy­du­ją­ce dla usta­le­nia sta­łe­go miej­sca zamiesz­ka­nia kan­dy­da­ta w wybo­rach samo­rzą­do­wych jest prze­by­wa­nie fizycz­ne w okre­ślo­nej miej­sco­wo­ści pod ozna­czo­nym adre­sem oraz zamiar sta­łe­go poby­tu w tym miejscu.

Wyga­śnię­cie man­da­tu rad­ne­go nastę­pu­je w przy­pad­ku utra­ty pra­wa wybie­ral­no­ści lub nie­po­sia­da­nia go w dniu wybo­rów. Nie­speł­nie­nie przez rad­ne­go prze­słan­ki sta­łe­go zamiesz­ki­wa­nia w dniu wybo­rów bądź też odpad­nię­cie tej prze­słan­ki po wybo­rze na rad­ne­go ozna­cza nie­po­sia­da­nie pra­wa wybie­ral­no­ści w dniu wybo­rów lub utra­tę tego pra­wa, co skut­ku­je wyga­śnię­ciem mandatu.

Wyga­śnię­cie man­da­tu stwier­dza rada, w dro­dze uchwa­ły, w ter­mi­nie mie­sią­ca od dnia wystą­pie­nia przy­czy­ny wyga­śnię­cia mandatu.

Przed pod­ję­ciem uchwa­ły o wyga­śnię­ciu man­da­tu nale­ży usta­lić, czy speł­nio­na jest prze­słan­ka ​„sta­łe­go zamiesz­ki­wa­nia” na obsza­rze gmi­ny, i umoż­li­wić rad­ne­mu zło­że­nie wyja­śnień. Rada może doko­ny­wać usta­leń w tym zakre­sie, posił­ku­jąc się np. wywia­dem śro­do­wi­sko­wym czy infor­ma­cja­mi uzy­ska­ny­mi od wła­ści­wych instytucji.

Od uchwa­ły rady o wyga­śnię­ciu man­da­tu rad­ne­go zain­te­re­so­wa­ne­mu przy­słu­gu­je skar­ga do sądu admi­ni­stra­cyj­ne­go w ter­mi­nie 7 dni od dnia dorę­cze­nia uchwa­ły albo postanowienia.

W zależ­no­ści od wiel­ko­ści gmi­ny w gmi­nie prze­pro­wa­dza się następ­nie wybo­ry uzu­peł­nia­ją­ce albo komi­sarz wybor­czy posta­na­wia o wstą­pie­niu na zwol­nio­ne miej­sce kan­dy­da­ta z tej samej listy, któ­ry w wybo­rach uzy­skał kolej­no naj­więk­szą licz­bę gło­sów, a nie utra­cił pra­wa wybieralności.

Opi­nia prawna/ Biu­ro Ana­liz Sejmowych

Reakcja

0%0Pozytywnie0%0Neutralnie 0%0Negatywnie

Twoje emocje

0%0Lubię to!

0%0Super0%0Ekscytujący 0%0Ciekawy0%0Smieszny0%0Smutny0%0Wściekły0%0Przerażony0%0Szokujący0%0Wzruszający0%0Rozczarowany0%0Zaskoczony

Co sądzisz?

0%0Prawda0%0Manipulacja0%0Fake news

0

0Ulub

Oryginalne źródło ZOBACZ