W XIX i na początku XX w. Rosja znalazła się wśród mocarstw biorących udział w podziale wpływów w Chinach. Po I wojnie światowej Związek Sowiecki wspierał różne strony konfliktów wewnątrzchińskich, aby ostatecznie weprzeć Komunistyczną Partię Chin, która wyszła zwycięsko z wojny domowej, proklamując w 1949 r. Chińską Republikę Ludową. Oba państwa współpracowały ze sobą zaledwie kilka lat. Już w drugiej połowie lat 50. zaostrzyła się między nimi rywalizacją o dominację w bloku komunistycznym. Pod koniec lat 60. doszło nawet do krótkiej rosyjsko-chińskiej wojny granicznej.
Konflikt z Rosją sprzyjał stopniowemu przechodzeniu Chin na stronę Stanów Zjednoczonych w zimnej wojnie. Było to możliwe, m.in. dzięki wysiłkom Henry’ego Kissingera, ówczesnego szefa Departamentu Stanu, który wykorzystał głębokie różnice w strategicznych interesach Chin i Związku Sowieckiego, przyczyniając się do zacieśnienia w latach 70. relacji chińsko-amerykańskich w ślad za tzw. dyplomacją ping-pongową. ChRL zyskała możliwość nawiązania kontaktów politycznych i gospodarczych z Zachodem, co zaowocowało m.in. zajęciem przez Chiny miejsca Tajwanu w strukturach międzynarodowych. Poprawa relacji ze Związkiem Sowieckim nastąpiła dopiero w drugiej połowie lat 80. Wraz z zakończeniem zimnej wojny i początkiem dominacji amerykańskiej na świecie stosunki chińsko-rosyjskie uległy zmianie.
Rosja odbudowywała swój potencjał po upadku ZSRR i próbowała utrzymać strefę wpływów w tzw. bliskiej zagranicy, obejmującej państwa wywodzące się z dawnych republik sowieckich. Z kolei Chiny po reformach Deng Xiaopinga, zaczęły rozwijać się gospodarczo, korzystając z przekonania elit zachodnich, że dzięki modernizacji Chin zostaną przekształcone w odpowiedzialnego członka społeczności międzynarodowej, a optymalnie staną się liberalną demokracją. Również Rosja, po objęciu władzy przez Władimira Putina, podjęła proces odbudowy swojej potęgi. Skupienie się Stanów Zjednoczonych na wojnie z międzynarodowym terroryzmem, ułatwiło zarówno Chinom jak i Rosji wzmocnienie ich globalnej roli we współczesnym świecie. Na początku XXI w. nastąpiła intensyfikacja współpracy między Chinami i Rosją.
W 2001 r. kraje te powołały Szanghajską Organizację Współpracy (SOW) rozwiniętą z tzw. Szanghajskiej Piątki. Jej podstawowym celem jest współpraca ekonomiczna i rozładowanie napięć między Rosją i Chinami w Azji Centralnej oraz wzmocnienie bezpieczeństwa w tym regionie. W skład SOW wchodzą również dawne sowieckie republiki azjatyckie, Indie i Pakistan. Rosja sprzedaje Chinom głównie nowoczesny sprzęt wojskowy, zwłaszcza samoloty i części do nich oraz silniki lotnicze, których Chiny nadal nie wytwarzają, a ponadto systemy rakietowe i radarowe oraz surowce (m.in. ropę naftową i gaz ziemny). Natomiast ChRL kieruje do Rosji znacznie więcej towarów, głównie o charakterze wyrobów gotowych o charakterze konsumpcyjnym, a także usługi i inwestycje bezpośrednie. Wynikiem tego jest nadwyżką, jaką Pekin odnotowuje w handlu z Moskwą.
Przewaga Chin wyraża się też w znaczeniu, jakie mają one jako partner handlowy dla Rosji. Chiny zajmują drugie miejsce (po Unii Europejskiej) zarówno w eksporcie jak i imporcie Rosji. W 2020 r. udział Chin w rosyjskim eksporcie stanowił 15%. Dla Chin z kolei strona rosyjska jest znacznie mniej ważnym parterem (w 2020 r. na Rosję przypadało 2% chińskiego eksportu). Chiny promują Inicjatywę Pasa i Szlaku, jednak skutek nie jest zadowalający, bowiem zdecydowanie silniejsze gospodarczo Chiny wykorzystują tę inicjatywę do wzmacniania swoich wpływów w dawnych sowieckich republikach w Azji Centralnej. Pomimo początkowego zaangażowania (w 2009 r. ogłoszono 200 projektów, jakie miały być realizowane) Rosja nie stała się jeszcze dużym beneficjentem w ramach Inicjatywy Pasa i Szlaku. Przeszkodą w jej sprawnej realizacji jest biurokracja i braki w infrastrukturze po stronie rosyjskiej, a także ostrożne stanowisko Moskwy wobec wzmocnienia wpływów chińskich w Rosji.
Współpraca rosyjsko-chińska nabiera ponownie tempa po aneksji Krymu w 2014 r. Wobec sankcji nałożonych na Rosję przez Zachód ona zdecydowała się ona na zwrot w stronę Azji. Zwiększył się handel oraz zrealizowano projekty mające na celu zdywersyfikowanie kierunków eksportu rosyjskiej ropy naftowej i gazu ziemnego. Dla realizacji tego celu wybudowano m.in. gazociąg Siła Syberii, którym tłoczony jest gaz ziemny do Chin. Okazuje się jednak, że silniejsza pozycja Pekinu w relacjach z Moskwą przekłada się niekorzystnie dla Rosji na wysokość cen tego surowca, które są bardzo atrakcyjne dla chińskich odbiorców.
Rosjanie zdecydowali się też na podpisanie kontraktu z chińską firmą Huawei na wykonanie sieci 5G na swoim obszarze, chociaż zachowali możliwość kupowania odpowiedniego sprzętu u konkurentów tej firmy. Na płaszczyźnie politycznej oba kraje wspierają się na arenie międzynarodowej tam, gdzie przynosi im to wspólne korzyści. Pekin powstrzymuje się od krytykowania działań Rosji na Ukrainie i zajmuje wspólne stanowisko z Moskwą w sprawie konfliktu w Syrii, m.in. poprzez blokowanie niekorzystnych dla reżimu Assada rezolucji na forum Rady Bezpieczeństwa ONZ. Z kolei Rosja nie zajmuje negatywnego stanowiska wobec działań Chin na Morzu Południowochińskim czy w Hongkongu. Jak dotąd taka taktyka przynosi obu państwom korzyści w postaci uzyskania zdolności do odpierania presji ze strony szeroko rozumianego Zachodu.
Kluczowym czynnikiem jednoczącym Chiny i Rosję jest postrzeganie Stanów Zjednoczonych jako głównego przeciwnika. Pozwala to uwolnić część sił potrzebnych do ochrony wspólnej granicy i przesunąć je do rejonów potencjalnego konfliktu z USA. Jako mocarstwa proimperialne oba te kraje dążą do ułożenia na nowo ładu światowego, aby jak najlepiej realizować swoje interesy. Obecna współpraca polityczna Pekinu i Moskwy sprzyja realizacji tego założenia. Trzeba jednak zauważyć, ze ta sytuacja nie jest trwała. Wraz z narastającym różnicowaniem się potencjałów Chin i Rosji, ta druga może czuć się zagrożona. Pojawiają się już rosyjskie analizy wskazujące na konieczność odbudowy potencjału ludnościowego i gospodarczego na Syberii z uwagi na rosnącą presję ze strony Chin i motywowane historycznie ich roszczenia terytorialne.
Konsekwencją rosnącej potęgi ChRL będzie spychanie Rosji do roli słabszego partnera, a to nie odpowiada ambicjom tej ostatniej. Miejscem zapalnym może stać się też Azja Centralna, którą uważa się w Moskwie za rosyjską strefę wpływów, a w której Pekin posiada coraz większe wpływy. Nie można również wykluczyć pojawienia się nowych konfliktów interesów między nimi. Obecnie jednak Rosja i Chiny osiągają dzięki współpracy korzyści, które przeważają nad kosztami, jakie wynikają z jej podjęcia. Jak pokazała wiosna 2021 r., kiedy Rosjanie skoncentrowali siły na granicy z Ukrainą, a Chińczycy nasili presję na Tajwan, mogą one nawet próbować koordynować swoje działania, tak aby podzielić uwagę Amerykanów i uzyskać większą swobodę manewru. W najbliższej przyszłości należy zatem oczekiwać utrzymania obecnego poziomu kooperacji między Rosją i Chinami.
Ewentualne zmiany mogą pojawić się w dłuższym okresie wraz ze wzrostem poczucia zagrożenia w Rosji nadmierną chińską ekspansją. Możliwe jest też „przekupywanie” Rosji przez Amerykanów w celu przeciągnięcia ich na swoją stronę w rywalizacji z Chinami. Takie działania już podjęto, chociażby w formie przedłużenia traktatu New Start, czy zgody na dokończenie gazociągu Nord Stream 2. Z punktu widzenia Polski współpraca rosyjsko-chińska nie jest korzystna, gdyż pozwala obu krajom na wzajemne wspieranie się w rywalizacji ze Stanami Zjednoczonymi, a jednocześnie utrudnia tym ostatnim odpowiednią reakcję na agresywne działania Rosji (obecna sytuacja na granicy z Białorusią wskazuje, że już są inicjowane). Pojawia się też zagrożenie osłabienia zainteresowania USA bezpieczeństwem w Europie wobec skupienia się Amerykanów na rywalizacji w Azji. Rosja może stać się w takim przypadku elementem europejskiego systemu bezpieczeństwa, mile widzianym przez Niemcy i Francję. Pojawienie się rozbieżności w interesach Rosji i Chin jest natomiast w polskim interesie, gdyż zmusza tę pierwszą do skupienia uwagi na Azji.
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS