Rzecznik Praw Obywatelskich chce dostępu do akt objętych tajemnicą skarbową

Ograniczony dostęp Rzecznika do akt objętych tajemnicą skarbową

RPO zwraca uwagę na ważny, wciąż  nierozwiązany problem ograniczonego dostępu do akt stanowiących tajemnicę skarbową, w tym akt zawierających informacje otrzymane z banków i innych instytucji finansowych.

Zgodnie z art. 297 § 1 pkt 4  Ordynacji podatkowej, naczelnicy urzędów skarbowych i celno-skarbowych udostępniają akta wyłącznie określonym podmiotom, w tym także RPO – w związku z jego udziałem w postępowaniu przed sądem administracyjnym.

W myśl zaś art. 14 pkt 6 ustawy o Rzeczniku Praw Obywatelskich, po zbadaniu sprawy Rzecznik może zwrócić się o wszczęcie postępowania administracyjnego, wnosić skargi do sądu administracyjnego, a także uczestniczyć w tych postępowaniach – na prawach przysługujących prokuratorowi.

Problem pojawia się, gdy Rzecznik zwraca się do organów podatkowych o udostępnienie akt konkretnej sprawy z postępowania podatkowego, jeszcze przed formalnym zgłoszeniem udziału w postępowaniu przed sądem administracyjnym.

W wielu przypadkach organy – powołując się na ograniczony dostęp do akt zawierających tajemnicę skarbową, w tym zawierających informacje otrzymane z banków i innych instytucji finansowych – odmawiają RPO nadesłania takiej dokumentacji. Uzasadniają to tym, że z całokształtu sprawy nie wynika, aby RPO występował w związku z udziałem w postępowaniu przed sądem administracyjnym bądź samodzielnym złożeniem skargi do tego sądu.

Okoliczność, że Rzecznik nie może formalnie otrzymać akt sprawy od organów podatkowych, nie oznacza, że zawartych w nich dokumentów nie może udostępnić mu sama strona. Problem pojawia się jednak w sytuacji, gdy obywatel nie ma profesjonalnego pełnomocnika, który mógłby zadbać o przekazanie całości dokumentacji (a zwykle to takie osoby zgłaszają się do RPO).

Aktualnie przeszkodą w sprawnym przekazaniu dokumentacji Rzecznikowi jest także niejednokrotnie ograniczony dostęp do dokumentacji znajdującej się w aktach sprawy administracyjnej  z uwagi na obostrzenia wynikające z trwającej pandemii COVID-19.

Nie ulega zatem wątpliwości, że zapoznanie się z całością akt podatkowych zgromadzonych przez organ jest konieczne do dokonania wszechstronnej analizy danej sprawy. A na tej podstawie RPO podejmuje decyzję co do ewentualnej interwencji procesowej. Stanowisko niektórych organów podatkowych w związku z kształtem obecnej regulacji zdecydowanie utrudnia Rzecznikowi realizację jego zadań ustawowych.

Tym samym, bez realnego dostępu do całości akt postępowania iluzoryczne staje się skorzystanie przez Rzecznika z takich kompetencji, jak udział w postępowaniu administracyjnym (podatkowym), wnoszenie skarg do sądu administracyjnego i udział w postępowaniu przed sądem administracyjnym w celu ochrony konstytucyjnych praw i wolności podatnika.

Mając na uwadze, że prace nad projektem nowej Ordynacji podatkowej wstrzymano, a problem jest wciąż aktualny, Marcin Wiącek prosi o rozważenie odpowiednich zmian legislacyjnych, umożliwiających Rzecznikowi uzyskanie pełnego dostępu do akt zawierających tajemnicę skarbową, w tym także akt zawierających informacje otrzymane z banków i innych instytucji finansowych – jeszcze przed ewentualnym udziałem w postępowaniu przed sądem administracyjnym.

Pismo RPO do ministra finansów

Chcesz dowiedzieć się więcej, sięgnij po naszą publikację

Zgłoś naruszenie/Błąd