“Ta ustawa zniweczy starania wielu pokoleń Polaków”. PRO przeciwna ustawie ministra Czarnka

Niedawno na naszych łamach marszałek Mieczysław Struk opowiedział, że mimo zaproszenia, w pracach rady nie uczestniczy obecna kurator oświaty Małgorzata Bielang, siostra wpływowego posła PiS Jarosława Zielińskiego.

– Z mojej inicjatywy funkcjonuje na Pomorzu Rada Oświatowa. To jedyna tego typu rada o zasięgu regionalnym w kraju, w której zasiadają przedstawiciele wielu środowisk i która jest miejscem dialogu oraz wymiany poglądów – mówił marszałek Struk. – W radzie jest też miejsce dla Pomorskiego Kuratora Oświaty. Niestety, pani kurator z tej formy dialogu zrezygnowała. W zasadzie mogę stwierdzić, że z panią kurator dialogu nie ma. Odczuliśmy to na przykład wówczas, gdy myśląc o wsparciu nauczycieli, zaproponowaliśmy współpracę przy tworzeniu przez kuratora sieci doradców metodycznych. I z tej propozycji pani kurator nie skorzystała. Kiedy widzę ogromną odpowiedzialność samorządów nie tylko za prowadzenie szkół, ale także za jakość edukacji, to jest to dobry moment, żeby zastanowić się nad rolą, jaką powinien dzisiaj odgrywać kurator oświaty – stwierdził marszałek Struk.

Wojewoda pomorski Dariusz Drelich i pomorska kurator oświaty Małgorzata Bielang. Na ścianie portret prezydenta Andrzeja Dudy  FOT: materiał prasowy Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku

W ostatnich tygodniach pisaliśmy w “Wyborczej” o panujących w Pomorskim Kuratorium Oświaty stosunkach pracy za rządów obecnej kurator Małgorzaty Bielang. Pracownicy opowiedzieli nam o atmosferze strachu, ustawicznej kontroli ich pracy, braku zaufania, zastraszaniu i poniżaniu. Mówili także o łamaniu praw pracowniczych, np. w sprawie ustalania grafiku urlopów.

Swoje zastrzeżenia do pracy Małgorzaty Bielang opisali szczegółowo w kilku pismach, które wysłali m.in. do wojewody pomorskiego, kancelarii premiera, związków zawodowych (“Solidarności” i ZNP), a także do Państwowej Inspekcji Pracy, która wszczęła w tej sprawie kontrolę.

Rada przeciwna zmianom proponowanym przez ministra Czarnka 

2 lipca Pomorska Rada Oświatowa wydała oświadczenie w kwestii zmian przepisów ograniczających kompetencje i samodzielność samorządów w obszarze oświaty. Zmiany takie proponuje obecny minister edukacji i nauki Przemysław Czarnek.

Według projektu kuratorowi oświaty przysługiwać ma aż pięć głosów podczas rekrutacji dyrektora, będzie on też mógł wnioskować o odwołanie dyrektora w czasie roku szkolnego bez wypowiedzenia. Zaniepokojenie członków Rady budzi też fakt, że dyrektor szkoły będzie miał obowiązek uzyskać pozytywną opinię i akceptację kuratora przed rozpoczęciem zajęć prowadzonych w szkole przez stowarzyszenia i inne organizacje.

Członkowie rady w swoim stanowisku podkreślają, że regulacje centralizujące zarządzanie oświatą ograniczą samorządom, ale także rodzicom, uczniom, dyrektorom i nauczycielom możliwość wpływania na jakość pracy szkół i placówek oświatowych. “Zniweczy to wieloletnie starania wielu pokoleń Polaków o urzeczywistnienie idei samorządności będącej filarem III RP” – pisze Rada.

Poniżej pełna treść jej stanowiska.

Oświadczenie Pomorskiej Rady Oświatowej wobec ustawy ministra Czarnka

“Pomorska Rada Oświatowa, reprezentująca różne instytucje i środowiska Pomorza: jednostki samorządu terytorialnego każdego szczebla, szkoły wyższe, szkoły i placówki oświatowe wszystkich etapów edukacyjnych, instytucje oświatowe, organizacje pozarządowe, przedsiębiorców, rodziców, uczniów, media oraz związki zawodowe, korzystając ze swoich ustawowych kompetencji, uznaje za konieczne wyrażenie opinii w sprawie przygotowanego przez Ministerstwo Edukacji i Nauki projektu w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów.

Pomorska Rada Oświatowa zwraca uwagę, że istotą systemu edukacyjnego w Polsce jest świadczenie usług oświatowych przez samorząd terytorialny. Rola i zadania samorządu w systemie oświaty wynikają z założenia, że to właśnie na szczeblu lokalnym można najlepiej rozpoznać potrzeby i problemy edukacyjne. Najważniejsze zadanie stawiane przed samorządami to podnoszenie jakości pracy szkół, modernizacja i doposażenie istniejącej bazy oświatowej, inwestowanie w rozwój kadry pedagogicznej oraz podejmowanie działań integrujących lokalną społeczność i promujących budowanie lokalnego kapitału społecznego.

Natomiast rolą państwa w sferze edukacji jest kształtowanie polityki oświatowej, poprzez określenie priorytetów w zakresie kształcenia, wychowania i opieki, stanowienie prawa zapewniającego wysoką jakość edukacji (podstawy programowe, ramowe plany nauczania, regulacje dotyczące egzaminów zewnętrznych) oraz wyposażenie samorządów w kompetencje i instrumenty zapewniające realizację ustawowo powierzonych im zadań.

Jednostki samorządu terytorialnego – powstałe w wyniku reform przeprowadzonych w 1990 i 1999 roku, które słusznie uchodzą za najbardziej udane reformy po 1989 roku – w minionym dwudziestoleciu wielokrotnie dowiodły swojej sprawności i skuteczności, przyczyniając się do rozwoju szkół i placówek oświatowych, a poprzez realizację zadań oświatowych – do aktywizacji i integracji społeczności lokalnej.

Rozwojowy skok szkół i placówek oświatowych, jaki dokonał się w tym czasie w Polsce dowodzi, że samorządowy model oświaty, pozytywnie wpływa na jakość edukacji i stymuluje rozwój lokalny.

Pomorska Rada Oświatowa stwierdza, że wprowadzane od 2016 roku kolejne zmiany przepisów zwiększające kompetencje kuratorów oświaty przywracają, właściwe poprzedniej epoce, centralizację zarządzania jednostkami systemu oświaty, co w efekcie ogranicza samorządną pozycję organów prowadzących i pozbawia je narzędzi realizacji lokalnej i regionalnej polityki oświatowej.

Rada zauważa, że w wyniku tych zmian samorządy pozbawione zostały samodzielności w określeniu sieci publicznych przedszkoli szkół podstawowych oraz w decydowaniu o przekształceniu lub likwidacji szkół i placówek oświatowych, co zakłóca proces sprawowania wieloletniego, zgodnego z lokalnymi priorytetami oświatowymi planu działań i decyzji finansowych.

Dla zadań realizowanych przez samorządy, wymienione kompetencje służące organizacji edukacji w gminie, powiecie czy województwie, mają podstawowe znaczenie w zapewnieniu efektywnej oświaty lokalnej, a także ściśle wiążą się z polityką inwestycyjną.

Pomorska Rada Oświatowa podkreśla, że szczególnym instrumentem o charakterze zarządczym pozostającym w gestii organu prowadzącego, jest zapewnienie szkołom i placówkom oświatowym kierownictwa charakteryzującego się wysokim poziomem kompetencji.

Znaczne ograniczenia autonomii samorządu w tym zakresie nastąpiło z chwilą wejścia w życie przepisów ustawy wskazanej w przepisie 2. Regulacje te zwiększyły do trzech liczbę przedstawicieli kuratora oświaty w komisji konkursowej wybierającej kandydata na dyrektora szkoły lub placówki (jak w przypadku przedstawicieli organu prowadzącego), jednocześnie wprowadziły warunek porozumienia z organem sprawującym nadzór pedagogiczny przy powierzeniu stanowisku dyrektora, w sytuacji, gdy do konkursu nie zgłosił się żaden kandydat albo w wyniku konkursu nie wyłoniono kandydata.

Ponadto, ocena pracy dyrektora, której uprzednio dokonywał organ prowadzący, została przekazana do zakresu uprawnień kuratora oświaty.

Pomorska Rada Oświatowa wyraża zdecydowany sprzeciw wobec przygotowywanych przez Ministerstwo Edukacji i Nauki projektów przepisów prowadzących do dalszego ograniczenia wpływu samorządu na funkcjonowanie szkół i placówek oświatowych, centralizujących zarządzanie jednostkami systemu oświaty oraz odbierających społeczności szkolnej możliwość decydowania w kwestii podejmowania współpracy ze stowarzyszeniami i innymi organizacjami, których celem statutowym jest działalność wychowawcza oraz rozszerzenie i wzbogacenie form działalności dydaktycznej wychowawczej opiekuńczej i innowacyjnej szkoły lub placówki.

Pomorska Rada Oświatowa sprzeciwia się planowanemu zwiększeniu do pięciu liczby przedstawicieli organu sprawującego nadzór pedagogiczny w składzie komisji konkursowej wybierającej kandydata na dyrektora szkoły, a także przyjęciu zasady, że kurator oświaty może zgłosić mniejszą liczbę swoich przedstawicieli w Komisji, ale niezależnie od ich liczby w głosowaniu zawsze przysługiwać będzie im łącznie pięć głosów.

Projektowane regulacje Rada uznaje za naruszenie przyjętego przez samorządy i organ nadzoru pedagogicznego status quo, w zakresie posiadanego wpływu na wybór dyrektora szkoły.

Rada sprzeciwia się także wprowadzeniu możliwości złożenia przez kuratora oświaty wniosku do organu prowadzącego szkołę lub placówkę, o odwołanie dyrektora szkoły lub placówki w czasie roku szkolnego bez wypowiedzenia w przypadku, gdy dyrektor ten nie zrealizuje w ostatecznym terminie wskazanych przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny zaleceń wynikających z przeprowadzonych czynności z zakresu nadzoru pedagogicznego, w w przypadku, gdy organ prowadzący nie odwoła dyrektora w wyznaczonym terminie (14 dni), kurator oświaty z upływem tego terminu dokona stwierdzenia wygaśnięcia powierzenia stanowiska dyrektora szkoły lub placówki.

W ocenie Rady przyjęcie powyższych rozwiązań wyposaży organ nadzoru pedagogicznego w szerokie, niewspółmierne do pełnionej roli, możliwości ingerencji w warunki prowadzenia szkół i placówek oświatowych, czyli w realizacji zadań, które należą do zadań własnych samorządu, działającego w tym zakresie na własną odpowiedzialność i w poczuciu odpowiedzialności za dobro lokalnej społeczności.

Zgodnie z projektowanymi przepisami, dyrektor szkoły lub placówki będzie miał obowiązek przed rozpoczęciem zajęć prowadzonych w ramach działalności stowarzyszenia lub innej organizacji w szkole lub placówce, uzyskać pozytywną opinię kuratora oświaty, w w przypadku szkoły i placówki artystycznej – pozytywną opinię specjalistycznej jednostki nadzoru, o której mowa w artykule 53 ust. 1 ustawy – Prawo oświatowe.

Pomorska Rada Światowa stoi na stanowisku, że nie ma merytorycznego uzasadnienia dla obdarowywania pozytywną opinią kuratora oświaty, możliwości prowadzenia w szkole lub placówce zajęć poszerzających ich działalność i realizowanych przez stowarzyszenia lub inne organizacje.

Rada pragnie podkreślić, że zajęcia realizowane w szkołach i placówkach przez te podmioty, stanowią bardzo wartościowe poszerzenie oferty edukacyjnej szkół i placówek, niejednokrotnie są one jedyną odpowiedzią na te potrzeby rozwojowe dzieci i młodzieży, których szkoła nie jest w stanie sama zrealizować, a w wielu przypadkach przyczyniają się one do poszerzenia materialnych i niematerialnych zasobów szkoły lub placówki.

Należy podkreślić, że negatywna opinia kuratora oświaty w powyższej kwestii, pozbawi rodziców ich ustawowych uprawnień, wynikających z artykułu 86 ustawy ust. 2 ustawy – Prawo oświatowe, do współdecydowania o rozszerzeniu i wzbogaceniu form działalności dydaktycznej, wychowawczej, opiekuńczej i innowacyjnej szkoły lub placówki.

Rada zauważa, że szkoły i placówki oświatowe są organizacjami pełniącymi kluczową rolę w rozwoju potencjału ludzkiego i społecznego, a przy tym są to organizacje o bardzo złożonej strukturze zależności pomiędzy wieloma podmiotami życia społecznego, jak uczniowie i ich rodzice, dyrektorzy i nauczyciele, organy prowadzące oraz organy nadzorujące.

Szkoła jest w stanie właściwie wypełniać swe funkcje społeczne tylko przy zachowaniu równowagi między tymi podmiotami. Jeżeli zestaw praw i powinności któregoś z tych podmiotów zostanie, bądź obniżony, bądź podwyższony dla części środowiska szkolnego oznaczać to będzie brak poczucia stabilizacji i podmiotowości.

Regulacje centralizujące zarządzanie oświatą dalece ograniczą samorządom każdego szczebla w całej Polsce, ale także uczniom, rodzicom, dyrektorom i nauczycielom możliwość wpływania na jakość pracy, szkół i placówek oświatowych.

Pomorska Rada oświatowa, podkreślając, że edukacja jako zadanie samorządowe, odgrywa szczególną rolę w życiu lokalnych, lokalnych społeczności ze względu na jej cywilizacyjne znaczenie, zdecydowanie sprzeciwia się przyjęciu projektowanych przez resort edukacji zmian przepisów.

Rada podkreśla, że wzmocnienie kompetencji organu nadzoru pedagogicznego, kosztem uprawnień samorządów, prowadzi do zniweczenia wieloletnich starań wielu pokoleń Polaków o urzeczywistnienie idei samorządności będącej filarem III RP”.

Zgłoś naruszenie/Błąd