Komunikacja miejska dawniej i dziś

Niemal 130 lat temu, 16 maja 1891 roku, na ulice Torunia wyjechały pierwsze konne tramwaje. Zajezdnię tramwajową wyposażono wówczas w warsztaty do konserwacji i remontu wozów oraz w stajnie dla koni. Pierwsze autobusy miejskie – cztery pojazdy marki Ford – w grodzie Kopernika pojawiły się w 1924 roku. A jak komunikacja miejska w Toruniu wygląda dzisiaj?

Współczesna komunikacja miejska staje przed ważnymi wyzwaniami. Ekologia i dbałość o środowisko w dzisiejszych czasach stały się priorytetem działań miast w tym zakresie. Zmieniają się technologie i możliwości, zmienia się także społeczeństwo. Pasażerowie chcą przemieszczać się szybko i komfortowo. Toruń stara się sprostać tym wyzwaniom i nieustannie inwestuje w zbiorową komunikację – rozbudowuje sieć tramwajową, modernizuje przystanki i torowiska, buduje węzły przesiadkowe, unowocześnia tabor, wprowadza rozwiązania poprawiające komfort i bezpieczeństwo podróżnych oraz dostępność komunikacji miejskiej dla osób niepełnosprawnych. I tak na przykład w 2014 r. zakupiono 17 nowoczesnych tramwajów PESA Swing, a w 2018 r. pojawiło się 14 hybrydowych autobusów MAN. Kupujemy też autobusy z napędem olejowym – z silnikami spełniającymi najwyższe normy EURO 6. W 2018 r. Toruń wzbogacił się o 21 takich Solarisów, a pod koniec kwietnia br. o osiem kolejnych pojazdów tej marki.

Autobus Graf Stift na tle Ratusza Staromiejskiego w okresie II wojny światowej

Na tabor autobusowy składa się obecnie 150 autobusów miejskich w eksploatacji: 50 autobusów MAN, w tym 14 to hybrydy, 85 autobusów Solaris, w tym jedna hybryda, 5 autobusów Ursus, 10 autobusów Jelcz) plus zabytkowy Jelcz. Tabor tramwajowy to 63 wagony: 17 nowoczesnych Swingów, 18 zmodernizowanych wagonów Konstal 805 Na, 27 pozostałych Konstali oraz jeden wagon zabytkowy.

Co przybędzie w tym i przyszłym roku?

W lipcu ub.r. MZK podpisał umowę na dostawę pięciu nowoczesnych tramwajów, na kwotę 46,4 mln zł brutto. Będą to tramwaje jednokierunkowe, 32-metrowe, przystosowane do przewozu osób niepełnosprawnych, pięcioczłonowe, z całkowicie niską podłogą wyłożoną wykładziną antypoślizgową, klimatyzowane, wyposażone w monitoring wizyjny, komputer pokładowy, WiFi, gniazda ładowania USB, biletomaty, zapowiedzi głosowe i wizualne przystanków, system zliczania pasażerów, monitory reklamowe, o konstrukcji uwzględniającej najnowsze rozwiązania w dziedzinie technologii i projektowania. Trafią one do Torunia w 2022 r.

30 września ub.r. podpisano umowy na dostawy sześciu autobusów elektrycznych i infrastruktury do ich ładowania. Nowe pojazdy dostarczy Solaris Bus & Coach S.A. za 16.730.091,00 zł brutto. Za zaprojektowanie oraz wybudowanie infrastruktury do ładowania autobusów elektrycznych odpowiada konsorcjum firm Ekoenergetyka – Polska i Westa Building za kwotę 4.679.190.26 zł brutto. Dostawa powinna zostać zrealizowana pod koniec pierwszego kwartału 2022 roku.

MZK złożył też wniosek aplikacyjny na dofinansowanie zakupu kolejnych 10 autobusów elektrycznych wraz z infrastrukturą w ramach programu „Zielony transport publiczny” realizowanego przez NFOŚiGW. Jeśli wniosek zostanie rozpatrzony pozytywnie, w tym roku ogłoszony zostanie przetarg, dostawy planowane są w 2023 r.

W tym roku MZK planuje również ogłoszenie przetargu na zakup kolejnych 5 nowych autobusów 12-metrowych zasilanych olejem napędowym, których dostawa będzie zrealizowana w 2022 roku.

Nowa stacja przesiadkowa przy pl. Rapackiego

Komunikacyjne oblicze Torunia w ostatnich latach zmieniło się dzięki dużym projektom z unijnym dofinansowaniem. Jednym z nich było przedsięwzięcie “Integracja systemu transportu miejskiego wraz z zakupem taboru tramwajowego w Toruniu – BiT-City” (okres realizacji 1.01.2010 – 12.04.2016 r., całkowita wartość to ponad 272,7 mln zł, w tym dofinansowanie z POiŚ ponad 178 mln zł (80 % kosztów kwalifikowanych). Projekt objął m.in. przebudowę torowiska tramwajowego od nowego węzła przesiadkowego na pl. 18-go Stycznia (przy Dworcu Toruń Miasto) do al. Solidarności, przebudowę starych i budowę nowych przystanków tramwajowych, rewitalizację Dworca Toruń Główny, budowę systemu monitorowania bezpieczeństwa pasażerów w komunikacji zbiorowej oraz modernizację systemu sterowania linii średnicowej dostosowanej do taboru niskopodłogowego. Kolejnym ważnym krokiem był zakup 17 nowoczesnych, niskopodłogowych, przystosowanych do potrzeb osób niepełnosprawnych tramwajów, w tym tramwajów dwukierunkowych.

W ramach innego projektu, pn. „Rozwój sieci komunikacji tramwajowej w Toruniu w latach 2007 – 2013”, 24 czerwca 2014 r. uruchomiono nową linię do miasteczka uniwersyteckiego na Bielanach. Poprzednią tak dużą inwestycję – trasę tramwajową do ul. Olimpijskiej – oddano blisko 28 lat wcześniej. Nową linię na Bielany powiązano z osiedlem Rubinkowo. Ponadto wybudowano zintegrowany węzeł przesiadkowy w al. Solidarności, zmodernizowano pętlę „Olimpijska”, zmodernizowano 18 sztuk wagonów tramwajowych, zaprojektowano i wdrożono system informacji przystankowej w czasie rzeczywistym, przeprogramowano, przebudowano i zbudowano nowe sygnalizacje świetlne oraz zmodernizowano lub wybudowano nowe przystanki tramwajowe dostosowane do obsługi osób niepełnosprawnych. Okres realizacji objął lata 2007 – 2015. Całkowita wartość projektu to 74.868.769 zł, dofinansowanie z RPO WK-P – 41.959.403 zł (68,57 % kosztów kwalifikowanych)

Kilka miesięcy temu zakończyła się realizacja trzeciego dużego przedsięwzięcia – „Przebudowy układu torowo-drogowego w ul. Wały gen. Sikorskiego i al. Jana Pawła II wraz z budową pasa tramwajowo-autobusowego w Toruniu – BiT City II”.

Inwestycja objęła m.in. przebudowę placu Rapackiego – jednego z najważniejszych miejsc w Toruniu, integrującego środki komunikacji miejskiej. Realizacja przedsięwzięcia wpłynęła przede wszystkim na poprawę stanu technicznego infrastruktury drogowej i tramwajowej, co przekłada się na wzrost sprawności i niezawodności komunikacji publicznej, wzrost bezpieczeństwa, zmniejszenie poziomu hałasu ulicznego, a przede wszystkim podniesienie komfortu podróży komunikacją publiczną w naszym mieście.

Zakres projektu objął przebudowę torowisk tramwajowych wzdłuż ulic Chopina, al. św. Jana Pawła II, Wały gen. Sikorskiego oraz Kraszewskiego i Czerwona Droga, a także budowę nowego odcinka torowiska łączącego pl. Artylerii Polskiej i pl. Niepodległości wraz z infrastrukturą towarzyszącą. Długość zmodernizowanych i nowych torowisk w ramach tego projektu to ok. 2,7 kilometra toru pojedynczego. Wykonano je w technologii zapewniającej wysoki komfort podróży, ciszę oraz – dzięki zastosowaniu mat antywibracyjnych – minimalizację drgań. Przed każdym z łuków torowych zainstalowano smarownice, dzięki którym podczas pokonywania zakrętów koła tramwajów toczą się bez charakterystycznego pisku. Układ drogowy w obrębie modernizowanych torowisk został kompleksowo przebudowany. Jezdnia zyskała cichą nawierzchnię. Powstały też nowe chodniki i ścieżki rowerowe o przepuszczalnej nawierzchni, która nie utrudnia naturalnego nawadniania zieleni. W al. św. Jana Pawła II powstał nowoczesny węzeł przesiadkowy integrujący transport autobusowy z tramwajowym.

Projekt był współfinansowany z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2014-2020. Jego łączna wartość to 72,4 mln zł. Początkowo dofinansowanie wyniosło ponad 37,2 mln zł. Miasto ubiegało się o zwiększenie tej kwoty. Starania te zakończyły się sukcesem i 11 marca 2021 r. zawarto stosowny aneks z Urzędem Marszałkowskim. W myśl aneksu kwota dofinansowania zwiększy się do 44,3 mln zł. Dofinansowanie wyniesie więc ponad 76,8 % kosztów całej inwestycji.

Obecnie trwa realizacja kolejnego projektu na wielką skalę – „Poprawa funkcjonowania komunikacji miejskiej w Toruniu – BiT-City II”. Przedsięwzięcie zawiera osiem zadań, dzięki którym zostanie usprawniony transport publiczny w mieście. Głównym jego punktem jest budowa linii tramwajowej na tzw. osiedle Jar. Nowa linia przebiegać będzie z centrum Szosą Chełmińską, ul. Długą, Legionów, Polną, Ugory i Watzenrodego do nawrotu w ul. Strobanda, co zapewni dodatkowy transport dla mieszkańców dynamicznie rozwijającego się osiedla. Po jej wybudowaniu długość torów tramwajowych będących w eksploatacji w naszym mieście zwiększy się o ok. 20 procent. W tej chwili mamy w eksploatacji 53,6 km toru pojedynczego, a tu powstanie kolejnych 11,5 km toru pojedynczego. Jest to kolejny krok w stronę nowoczesnego, ekologicznego transportu miejskiego. Pod koniec marca otworzyliśmy oferty w przetargu. Obecnie trwa ich ocena.

Projekt zakłada także modernizację czterech odcinków torowisk wraz z siecią trakcyjną. W listopadzie ub.r. podpisano umowy na modernizację trzech odcinków: w ciągu Szosy Lubickiej od pl. Daszyńskiego do ul. Ślaskiego – o łącznej długości 3 066,70 metra toru pojedynczego, od placu Niepodległości do ul. Reja – o łącznej długości 2 754,35 metra toru pojedynczego i w ul. Bydgoskiej – o łącznej długości 2 509,85 metra toru pojedynczego. W efekcie powstaną nowe tory i sieć trakcyjna, zielone torowiska, wyposażone w sygnalizację świetlną przejścia dla pieszych, odnowione jezdnie i chodniki, rozbudowany system informacji pasażerskiej. Dwa pierwsze odcinki są już modernizowane, trzeci ruszy niebawem, a w późniejszym terminie będzie realizowana jeszcze modernizacja torowiska wraz z siecią trakcyjną i układem drogowym na odcinku od pl. Chrapka do ul. Podgórnej.

W ramach projektu zakupiono także pięć wspomnianych już składów tramwajowych, które trafią do Torunia w 2022 r., trzy pojazdy techniczne i sześć także już wspomnianych autobusów elektrycznych wraz z infrastrukturą (dostawy pod koniec pierwszego kwartału 2022 r.). 14 autobusów hybrydowych zakupionych w ramach projektu jeździ po Toruniu już od ok. 2 lat.

Całkowita wartość projektu to 400,4 mln zł, a kwota dofinansowania – 213,3 mln zł (66,17%).