Zgodnie z definicją ze słownika terminów literackich, spektakl to „dzieło sztuki teatralnej, przedstawienie sceniczne odgrywane przez aktorów wobec specjalnie na tę okazję zgromadzonej publiczności. Stanowi wytwór współpracy różnych dyscyplin artystycznych: literatury, zwłaszcza w wypadku przedstawienia dramatycznego, aktorstwa, scenografii, muzyki, choreografii i in.”[1] Właściwym twórcą spektaklu jest reżyser, a o całościowym efekcie decyduje współdziałanie poszczególnych elementów takich jak – słowo, ruch, fragmenty plastyczne, efekty akustyczne oraz muzyka. Literatura fachowa wyróżnia trzy podstawowe typy spektaklu, zwracając uwagę na rodzaj inkorporowanych do sztuki fragmentów cudzych utworów.
Pierwszym rodzajem są adaptacje dzieł literackich, ale także utworów muzycznych, powstałych wcześniej bez intencji późniejszego ich wykorzystania w spektaklu teatralnym
Z punktu widzenia prawa autorskiego, tak stworzony spektakl będzie opracowaniem, a więc utworem zależnym. O tych, specyficznych dziełach można przeczytać więcej na stronie Legalnej Kultury. Jednak w dużym skrócie, utwory zależne to takie, które powstały na skutek adaptacji czy też przeróbki materiału już istniejącego, a ich istotę zawsze stanowi „twórcza ingerencja” w cudzy utwór. Takim dziełem będzie zatem zarówno dramatyzacja powieści, sfilmowanie spektaklu oraz niektóre inscenizacje teatralne. Nie wszystkie realizacje przedstawień teatralnych będą opracowaniami, jednak z samej istoty teatralnej pracy twórczej wynika potrzeba własnej interpretacji – zwłaszcza w kontekście reżyserii konkretnego spektaklu. Należy pamiętać, że aby korzystać z utworu zależnego, potrzebujemy zgody autora – chyba, że do dzieła wygasły prawa autorskie i znajduje się ono w domenie publicznej. W zakresie realizowania ochrony, autor ma jeszcze jedno uprawnienie, które w tym kontekście wzbudza wiele dyskusji. Chodzi mianowicie o prawo do integralności utworu. Polega ono na zagwarantowaniu twórcy pieczy nad sposobem wykorzystania utworu, ale także nad jego formą i treścią, które w procesie twórczym, na etapie przygotowywania spektaklu mogą się przecież znacząco zmienić. Podstawowym pytaniem które pojawia się w tym kontekście, jest zakres możliwej swobody dokonywania zmian w adaptowanym dziele. Przepisy są w tym wymiarze bardzo niejednoznaczne i zazwyczaj, ostatecznie sprawę rozstrzyga sąd. Są jednak pewne poglądy występujące w piśmiennictwie naukowym i jednym z nich jest fragment komentarza do najstarszej ustawy o prawie autorskim (z 1926 r.), w którym S. Ritterman pisał, że producent może dokonać wszelkich zmian użytecznych z perspektywy techniki filmowej. Pojęcie zmian użytecznych należy zatem rozumieć w sposób możliwie najszerszy. Jedynym ograniczeniem, które wiąże producenta, jest niemożność naruszania podstawowych treści utworu, tzn. zarysu akcji, czy charakteru bohaterów. Przyjęcie takiego stanowiska oznaczałoby, że przedstawienie teatralne nie może mieć na przykład innego zakończenia niż wynikające z fabuły utworu literackiego.[2] Później pojawił się także pogląd, zgodnie z którym autor może się sprzeciwić jedynie takim zmianom, „które naruszają jego prawo do dobrej sławy i do renomy dzieła, a więc które np. przez zmianę zakończenia lub usunięcie pointy wiodą do zniekształcenia ogólnej wymowy dzieła, przynosząc ujmę twórcy.”[3]
Drugim rodzajem przedstawienia jest przetwarzanie dzieł stworzonych specjalnie dla teatru
W tym przypadku sytuacja jest dość wyjątkowa – teatry posługują się głownie tekstem dramatycznym, który zgodnie z definicją jest jednym „z trzech podstawowych rodzajów literackich obejmujący utwory przeznaczone zasadniczo do realizacji scenicznej, mające najczęściej charakter fabularny, w płaszczyźnie językowej odznaczające się zdecydowaną dominacją dialogu.”[4] Specyfika tego gatunku polega na tym, że nie jest on zazwyczaj przeznaczony dla jednego przedsięwzięcia. Nawet jeśli sztuka zostanie napisana na zamówienie konkretnej placówki, to nic nie stoi na przeszkodzie, aby mogła ona być potem wystawiana w innych teatrach, przez innych reżyserów, z innymi aktorami i scenografią. Nie jest więc ona związana w sposób tak ścisły z przedstawieniem teatralnym, jak scenariusz z filmem. Realizacja takich spektakli również wymaga zgody autorów dramatu, na podstawie którego sztuka zostanie wystawiona. Zgody będą również wymagały wszelkie zmiany produkcyjne, które powoduje odejście od głównej treśc … czytaj dalej
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS