Gdańska 73. Niepozorny budynek ma zniknąć ze Śródmieścia. U Achtla kupowało się mięso

Jak po mięso, to do Achtla

Aleksander Achtel ze swoimi pracownikami ze składu rzeźnicko-masarskiego ARTCHIWUM RODZINNE

W 1937 roku pojawił się nowy właściciel kamieniczki przy Gdańskiej, Tym razem mistrz rzeźnicki Aleksander Władysław Achtel. To on kazał przekształcić fasadę – okna wystawowe oraz obniżyć strop parteru. Dobudował również przejazd na podwórko – w oficynie mieścił się zakład rzeźnicki, który bardzo szybko zaskarbił sobie przychylność bydgoszczan. – Jego masarnia była rzeczywiście bardzo popularna – mówi jego syn, Antoni. I utrwaliła się w pamięci rdzennych bydgoszczan. – Gdy w latach 80. podawałem taksówkarzowi adres Gdańska 73, to usłyszałem: „Do Achtla? Tak?” – opowiada, namówiony na wspomnienia przez członków Bydgoskiej Federacji Ruchów Miejskich.

Dodaje, że w latach 20. XX wieku jego ojciec walczył w Warszawie, był piłsudczykiem. Po wybuchu II wojny światowej został aresztowany i słuch po nim zaginął – prawdopodobnie rozstrzelano go w Dolinie Śmierci. – Cała rodzina z dnia na dzień została wysiedlona z Gdańskiej 73 i to w ciągu zaledwie 24 godzin. Tułaczka zakończyła się dopiero u krewnego na drugim końcu Polski – w Zawoi pod Babią Górą – wspomina Antoni Achtel.

Po wojnie Achtlowie wrócili do Bydgoszczy. Budynek po raz kolejny przybudowywano dla potrzeb istniejących tu sklepów. Właśnie wtedy stracił swoje stylowe cechy. – Skuto dekorację sztukatorską, zniekształcono układ witryn, zmieniono podziały wewnętrzne, nie zachowały się pierwotne stolarki. Pewną wartość przedstawiały płytki ścienne z lat 30. XX w., które stanowiły wystrój sklepu rzeźnickiego Achtla, niestety przypuszczam, że je również skuto – opisuje zmiany Bogna Derkowska-Kostkowska.

– Mama przez jakiś czas prowadziła sprzedaż wyrobów mięsnych. Budynek ten niezmiennie był pełny klientów – na dole kamienicy zawsze były dwa lokale handlowe – mówi Antoni Achtel.

Mercedesów nigdy tu nie było

W latach 80., wykorzystując ogród w głębi, Antoni hodował róże, które później w bramie sprzedawali jego synowie. – Bardzo popularną wówczas odmianą były Mercedesy. Nie mieliśmy ich niestety. Kiedyś jedna z klientek zapytała mojego syna: „Czy macie Mercedesy?”. I usłyszała w odpowiedzi: „Jeszcze się nie dorobiliśmy” – śmieje się Antoni Achtel i przypomina czasy świetności ul. Gdańskiej. – To była zupełnie inna ulica niż dziś – opowiada. – Spacerowały po niej tłumy, chętnie odwiedzano sklepy, których było więcej. Było tu czyściej i przyjemniej. Było mniej samochodów, mniej hałasu. Teraz Gdańska podupadła. Straciła nie tylko prestiż, ale też niepowtarzalny klimat.

Kamienica Achtlów nie wygląda dziś efektownie. A mogła. – Powiedziano mi osiem lat temu, że budynek ma iść do rozbiórki, bo ma przechodzić tędy ulica – mówi. To postawiło właściciela nieruchomości w trudnej sytuacji. Nie mógł ani kamienicy sprzedać, ani wynająć, bo nikt nie chce inwestować w miejscu, które może wkrótce zniknąć z miejskiego krajobrazu. Plan przywrócenia kamienicy dawnego, efektowniejszego wyglądu, też stracił sens. Obecnie w oficynie przy Gdańskiej 73 mieści się kameralny antykwariat Szperalnia.