Zmiany i nowości w podatku VAT w 2021 r.

Zakres zmian

Objaśnienia

Brak wymogu posiadania potwierdzenia odbioru przez nabywcę faktury korygującej zmniejszającej

Zmiana w art. 29a ust. 13 ustawy o VAT polega na likwidacji wymogu posiadania przez wystawcę faktury korygującej “in minus” potwierdzenia jej odbioru przez nabywcę.

Ministerstwo Finansów uznaje tę zmianę za uproszczenie, choć w istocie tak nie jest. Zamiast potwierdzenia faktury korygującej jednostka wystawiająca korektę obniżającą sprzedaż z wykazanym podatkiem (np. w wyniku udzielenia rabatu bądź pomyłki) będzie zobowiązana do posiadania odpowiedniej dokumentacji. Z dokumentacji tej powinno wynikać, że uzgodniła ona z nabywcą towaru lub usługi warunki obniżenia podstawy opodatkowania. Warunkiem ujęcia faktury korekty w okresie jej wystawienia będzie posiadanie takiej dokumentacji oraz spełnienie warunków obniżenia podstawy opodatkowania.

Jeśli w okresie, w którym została wystawiona faktura korygująca, jednostka nie będzie posiadać odpowiedniej dokumentacji, fakturę korygującą będzie mogła wykazać w okresie, w którym dokumentację tę uzyska.

Jeszcze trudniejsza sytuacja będzie w przypadku, gdy jednostka będzie występować jako nabywca uprawniony do rabatu czy innego tytułu obniżającego wcześniejszą sprzedaż. Wówczas, na podstawie znowelizowanego art. 86 ust. 19a ustawy o VAT, jednostka będzie zobowiązana do zmniejszenia kwoty VAT naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym warunki obniżenia podstawy opodatkowania zostały uzgodnione z dostawcą towarów lub usługodawcą, jeżeli przed upływem tego okresu rozliczeniowego warunki te zostały spełnione. Jeśli nie zostały spełnione, wówczas ujęcie faktury korekty powinno mieć miejsce w okresie, w którym warunki będą spełnione.

Z pewnością podanych przepisów nie można nazwać uproszczeniem. Wydaje się, że konieczne będzie wprowadzenie odpowiedniej procedury wewnętrznej mającej na celu udokumentowanie przez odpowiednie komórki merytoryczne uzgodnienia warunków obniżenia wartości sprzedaży oraz ich spełnienia i przekazanie takiej dokumentacji do osób zajmujących się rozliczeniami VAT w jednostce.

Pomocne mogą być przepisy przejściowe. Przewidują one możliwość stosowania dotychczasowych zasad w zakresie uzyskania potwierdzenia faktury korygującej, jeśli zostanie to uzgodnione na piśmie między dostawcą i nabywcą przed wystawieniem pierwszej faktury korygującej w 2021 r.

Uregulowanie zasad wykazania faktury korygującej zwiększającej

Nowe przepisy zawarte w art. 29a ust. 17 ustawy o VAT wprowadzają zasadę, jaką należy stosować do wykazywania faktur korygujących zwiększających podstawę opodatkowania. Dotychczas kwestia ta nie była uregulowana w ustawie o VAT. Analogiczne zasady były stosowane w praktyce na podstawie orzeczeń sądów administracyjnych i organów podatkowych. W przypadku gdy podstawa opodatkowania ulegnie zwiększeniu, korekty tej podstawy dokonuje się w rozliczeniu za okres, w którym zaistniała przyczyna zwiększenia podstawy opodatkowania. Oznacza to, że w przypadku błędów popełnionych już przy wystawieniu faktury pierwotnej (np. zaniżony czynsz najmu lokalu użytkowego), fakturę korygującą należy wykazać wstecznie w rozliczeniu za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy dotyczący pierwotnej faktury. Może to skutkować koniecznością zapłaty zaległości podatkowej i odsetek za zwłokę. Jeśli natomiast korekta “in plus” wynika z nowych okoliczności, nieznanych w momencie wystawienia pierwotnej faktury, faktura korekta powinna być wykazana w bieżącym okresie.

Wydłużenie terminu do odliczenia VAT naliczonego

Niewątpliwie korzystną zmianą jest wydłużenie terminu do odliczenia VAT naliczonego na podstawie art. 86 ust. 11 ustawy o VAT z obecnych 3 miesięcy (tj. miesiąc otrzymania faktury lub 2 kolejne miesiące) do 4 miesięcy (miesiąc otrzymania faktury lub 3 kolejne miesiące).

Limit kwoty na prezenty o małej wartości podwyższony do 20 zł

Korzystne jest również podwyższenie z 10 zł do 20 zł limitu kwotowego, który pozwala uznać wydawane nieodpłatnie towary za tzw. prezenty o małej wartości, które nie podlegają obowiązkowi naliczenia VAT należnego przy ich nieodpłatnym wydaniu na podstawie art. 7 ust. 2 w zw. ust. 4 ustawy o VAT. Limit ten dotyczy jednostkowej ceny netto wydawanego prezentu. Przy czym opodatkowanie jest wyłączone bez konieczności prowadzenia ewidencji osób otrzymujących prezenty. W przypadku prowadzenia takiej ewidencji kwota wyłączająca ich wydanie z opodatkowania VAT wynosi 100 zł rocznie.

Odliczenie VAT naliczonego z faktur dokumentujących nabycie usług noclegowych w celu ich odsprzedaży

Korzystną zmianą jest wprowadzenie w art. 88 ust. 1 pkt 4 lit. c ustawy o VAT możliwości odliczenia VAT naliczonego od nabycia usług noclegowych, jeśli są one nabywane w celu ich odprzedaży (refakturowania). Wówczas ma zastosowanie art. 8 ust. 2a ustawy o VAT. Przepis ten wprowadza fikcję prawną skutkującą uznaniem jednostki jako nabywcy i świadczącego usługę. Obecnie w przypadku nabycia usług noclegowych nie ma możliwości odliczenia VAT naliczonego, również jeśli usługa ta jest refakturowana – na inny podmiot lub na osobę fizyczną. Oczywiście od refaktury usług noclegowych trzeba naliczyć VAT należny, więc tym bardziej zasadne jest wprowadzenie możliwości odliczenia VAT naliczonego przy nabyciu.

Zmiana załącznika nr 15 do ustawy o VAT

Nowelizacja wprowadza nowy załącznik nr 15 do ustawy o VAT, który zawiera katalog towarów i usług objętych obowiązkowym split payment.

Przede wszystkim zmianie ulegnie klasyfikacja PKWiU stosowana na potrzeby tego załącznika (z PKWiU z 2008 r. na PKWiU z 2015 r.). Jednak same symbole PKWiU się nie zmieniają.

Doprecyzowane zostaną niektóre pozycje w załączniku nr 15. Trzeba będzie go dokładnie przeanalizować pod kątem działalności jednostki. Jedną z większych zmian jest zmiana przepisu sformułowanego bardzo nieprecyzyjnie, który obejmuje szeroko pojęty złom, w poz. 70 załącznika: PKWiU 38.11.49.0 “Wraki przeznaczone do złomowania, inne niż statki i pozostałe konstrukcje pływające”. Nowe brzmienie tego przepisu obejmie poz. “Zużyte samochody, komputery, telewizory i inne urządzenia przeznaczone do złomowania”.

Uzyskanie WIS możliwe także dla towarów, które są klasyfikowane według PKWiU

Obecne brzmienie przepisów dotyczących wiążącej informacji stawkowej (WIS) (art. 42a pkt 2 ustawy o VAT) powoduje, że w odniesieniu do towarów można wystąpić tylko o klasyfikację według kodu Nomenklatury Scalonej (CN) albo PKOB (dla obiektów budowlanych). Jedynie dla usług można występować w oparciu o PKWiU (z 2015 r.). Przy czym co do zasady WIS wydawana jest nie tylko w odniesieniu do stawek VAT. Może być wydawana również na potrzeby innych przepisów, które identyfikują towary według określonej klasyfikacji. Przykładem takich przepisów jest lista towarów i usług wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT (objętych obowiązkowym split payment), które są definiowane według PKWiU (obecnie z 2008 r., a po wejściu w życie zmian – z 2015 r.). Dotychczas nie było więc możliwości uzyskania WIS, jeśli jednostka miała wątpliwości dotyczące zaklasyfikowania towarów bądź usług do obowiązkowego MPP (np. w odniesieniu do dostawy niektórych urządzeń wraz z montażem czy usług naprawy pojazdów, gdy na fakturze są wykazywane również zużyte części). Taka możliwość pojawi się po zmianie opisywanych przepisów.

Ograniczenie ważności WIS przez 5 lat od dnia jej wydania

Nowy art. 42ha ustawy o VAT wprowadza ograniczenie ważności WIS do 5 lat od dnia ich wydania dla podatnika. Dotychczas takiego ograniczenia nie było i nie wydaje się ono potrzebne, ponieważ jakakolwiek zmiana przepisu bądź stanu faktycznego powoduje automatycznie wygaśnięcie mocy WIS (podobnie jak w przypadku interpretacji indywidualnej). Dodatkowo przepis przejściowy przewiduje, że WIS wydane przed wejściem w życie nowelizacji są ważne przez 5 lat od wejścia w życie zmian.

Doprecyzowanie limitu kwotowego dla obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności (MPP)

Obowiązujący art. 108a ust. 1a ustawy o VAT jest bardzo niefortunnie skonstruowany. W odniesieniu do transakcji objętych obowiązkowym split payment referuje do kwoty brutto z faktury, która “stanowi kwotę, o której mowa w art. 19 pkt 2 ustawy z 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców”, czyli kwotę 15 000 zł. Oczywiście w praktyce podatnicy – zgodnie ze stanowiskiem organów podatkowych – stosują split payment do faktur na kwotę “przekraczającą 15 000 zł”. Dokładnie takie będzie brzmienie nowego przepisu.

Wyłączenie MPP w przypadku potrącenia wierzytelności

Wątpliwości interpretacyjne wywoływał również obecny art. 108a ust. 3d ustawy o VAT. Przepis ten wyłącza obowiązkowy split payment w przypadku potrącenia wierzytelności, o którym mowa w art. 498 Kodeksu cywilnego. W praktyce występują również inne potrącenia (kompensaty) niż wynikające z wymienionego przepisu. Nowe brzmienie przepisu rozszerza wyłączenie z MPP na wszelkie rodzaje potrąceń wierzytelności.