KONKURS “Odkrywamy ziemię gorlicką na nowo” – Szlak naftowy

Historia poszukiwań bogactw naturalnych ma na ziemi gorlickiej bardzo długie tradycje. Już w 1448 roku trzech mieszczan bieckich otrzymało przywilej na poszukiwanie drogocennych kruszców, 9 lat później taki sam dokument otrzymali górnicy ze Żmigrodu. Prace prowadzili najprawdopodobniej na terenie Beskidu Niskiego, czyli blisko miejsca zamieszkania. W 1530 roku w górze Chełm wznoszącej się nad miejscowością Ropa poszukiwał złota Seweryn Boner – podskarbi króla Zygmunta Starego i starosta biecki. Dokopał się jednak nie złota ale ropy, która zalała mu kopalnię. W związku z tym zdarzeniem do Bonera przylgnęło powiedzenie Ten, co złota w Ropie szukał, smołą się opłukał. Któż mógł wtedy przewidzieć, że za ponad 300 lat to właśnie ropa będzie najcenniejszym surowcem naturalnym i rozsławi okolice Gorlic i Galicję na całym świecie.

Ropę na terenach Beskidu Niskiego eksploatowano od dawna. Wspominają o tym różne dokumenty XVI- i XVII-wieczne, a także przywileje królewskie. Pozyskiwano ją poprzez zbieranie z powierzchni wód, oraz kopiąc w ziemi płytkie doły, w których mogła się gromadzić. Studnie takie w 1791 roku istniały na pograniczu Siar i Sękowej, na gruntach Józefa Wybranowskiego, i dzierżawione były przez miejscowych chłopów. Na występowanie ropy w okolicach Gorlic w swoich pracach zwracali również uwagę wybitni uczeni wieku XIX – Stanisław Staszic i Ludwik Zejszner.
Pierwszą kopalnię ropy na tym terenie uruchomił w 1852 roku książę Stanisław Jabłonowski, na tzw. Pustym Lesie w Siarach. W niedługim czasie książę założył jeszcze kilka szybów oraz zbudował fabrykę asfaltu w Kobylance. Jak się niebawem okazało, duże pokłady surowca znajdowały się także w okolicach Męciny, Dominikowic, Lipinek, Siar i Gorlic.
W 1853 roku Janowi Zehowi i Ignacemu Łukasiewiczowi udało się we Lwowie uzyskać naftę nadającą się do oświetlenia. W tym samym roku Łukasiewicz sprowadził się do Gorlic i zatrudnił w aptece. Mając dostęp do surowca, prowadził dalsze badania nad ulepszeniem destylacji ropy i został uznany za wynalazcę lampy. W 1854 roku w mieście zapłonęła pierwsza na świecie uliczna lampa naftowa.
W II połowie XIX wieku wydobycie i przetwórstwo ropy na ziemi gorlickiej nabiera rozpędu, a w krajobrazach miejscowości pojawiają się niezliczone szyby. W 1883 roku działało tu 56 kopalni. Równolegle powstawały rafinerie, pierwszą założyła pod koniec lat 50. XIX wieku hrabina Jadwiga Straszewska w Lipinkach. Od 1872 roku w Libuszy działała rafineria hrabiego Adama Skrzyńskiego. Największy jednak zakład przetwórczy ropy wraz z fabryką narzędzi górniczych powstał w latach 1883-1885 w Gliniku za sprawą Wiliama Mac Garve’a i Johna Bergheima.
Dzięki ropie Gorlice były już na tyle sławne, że to właśnie tu w latach 1877-1893 miało siedzibę Galicyjskie Karpackie Towarzystwo Naftowe. Również tutaj wychodziło pierwsze branżowe pismo poświęcone sprawom przemysłu naftowego „Górnik” ukazujące się w latach 1882-1886. W pobliskim Krygu w 1885 roku powstała Szkoła Wiertaczy i Kierowników Kopalń.
W 1887 roku w Siarach pojawił się Władysław Długosz, postać, która na trwałe wpisała się w galicyjski przemysł naftowy. Po początkowych niepowodzeniach wydobywczych oraz stracie majątku zatrudnił się w spółce Mac Garve’a i Bergheima i wyjechał do Borysławia. Wkrótce dokopał się tam do ogromnych pokładów ropy i dziś uważa się go za odkrywcę „naftowego” Borysławia. Odtąd jego kariera toczyła się coraz szybciej: awansował na dyrektora kopalń spółki, a w pierwszych latach XX wieku zaczął zakładać własne kopalnie. W 1917 roku został prezesem Krajowego Towarzystwa Naftowego, którą to godność sprawował aż do śmierci. Jednocześnie rozwijała się jego kariera polityczna – w 1908 roku został posłem Sejmu Krajowego Galicji, następnie w 1911 roku otrzymał nominację na Ministra dla Galicji a w wolnej już Polsce był senatorem.
Wydobycie i przetwórstwo ropy w okolicach Gorlic pozostawiło trwałe ślady do dzisiaj. W wielu miejscowościach (m.in.Lipinki, Kryg, Biecz, Kobylanka) spotkać można jeszcze charakterystyczne kopalniane kiwony. W Gorlicach powstał skansen naftowy „Magdalena”. Wiele eksponatów związanych z przemysłem naftowym znajduje się w Muzeum Regionalnym PTTK w Gorlicach, w prywatnym muzeum naftowym państwa Pabisów w Libuszy oraz w Zagrodzie Maziarskiej w Łosiu. Zainteresowani tematem mogą również zwiedzić miejsca związane z twórcami przemysłu naftowego – Pałac Długosza w Siarach, mauzoleum rodzinne Długoszów w Sękowej, grobowiec Skrzyńskich w kształcie piramidy w Zagórzanach. Przez teren powiatu przebiega Karpacko-Galicyjski Szlak Naftowy. Corocznie organizowany jest Bieg naftowy przyciągający coraz większą liczbę uczestników. Wreszcie z ropą związane są miejscowe nazwy – Ropa, Ropica, Ropki.

Opracował Paweł Kutaś

More Joomla Extensions

Reakcja

0%0Pozytywnie0%0Neutralnie 0%0Negatywnie

Twoje emocje

0%0Lubię to!

0%0Super0%0Ekscytujący 0%0Ciekawy0%0Smieszny0%0Smutny0%0Wściekły0%0Przerażony0%0Szokujący0%0Wzruszający0%0Rozczarowany0%0Zaskoczony

Co sądzisz?

0%0Prawda0%0Manipulacja0%0Fake news

0

0Ulub

Oryginalne źródło ZOBACZ