„Kilka” słów o rewitalizacji Pałacu Saskiego w Kutnie.

Przygotowanie tego przedsięwzięcia trwało w sumie kilka lat od 2015 roku. Na podstawie wcześniejszych badań i opracowań zrealizowano w latach 2015 – 2019 kolejne badania archeologiczno – architektoniczne i konserwatorskie, które poszerzyły znacznie wiedzę na temat historii i stanu technicznego pałacu. Szczególnie znaczący wkład w badania wnieśli prof. Janusz Pietrzak, dr Artur Ginter, dr Ulrich Schaaf, który także konsultował prace projektowe, prof. dr hab. Tomasz Ważny, firma Archistructura – Krzysztof Raszczuk z Wrocławia.

Istotnym wsparciem dla realizacji idei rewaloryzacji pałacu była także kwerenda źródłowa realizowana w latach 2014 – 2018 w polskich archiwach, a przede wszystkim archiwach drezdeńskich, przez członków Kutnowskiego Towarzystw Historycznego : dr. Piotra Stasiaka, dr. Jacka Saramonowicza, Grzegorza Skrzyneckiego – dyrektora Muzeum Regionalnego w Kutnie. Pozyskane wówczas źródła posłużyły jako podstawowy materiał do architektonicznej rekonstrukcji historycznej kutnowskiego pałacu. Jednym z najważniejszych efektów wszystkich wymienionych prac było powstanie programu funkcjonalno – użytkowego, opracowanego przez dr. Marcina Górskiego i Konserwatorską Pracownię Architektoniczną „festgrupa” sp. z o.o., który stał się podstawą wniosku o dofinansowanie ze środków unijnych złożonego przez zespół pracowników Urzędu Miasta Kutna.
Ważną częścią prac przygotowawczych były działania związane z badaniem opinii publicznej i konsultacjami społecznymi, które odbyły się 6 listopada 2015 roku oraz 19 grudnia 2016 roku i listopadzie 2017 roku. Konsultacje te prowadzono w związku z kolejnymi etapami tworzenia dokumentacji dotyczącej rewitalizacji pałacu i jego przeznaczenia. W tym zakresie równolegle w latach 2015 – 2018 (do rozpoczęcia prac nad projektami budowlanymi) realizowano wśród mieszkańców badania za pomocą ankiet. Z wyników badań wynika, że działania zmierzające do rewitalizacji pałacu i powstania kompleksu muzealnego poparła zdecydowana większość mieszkańców Kutna. Potwierdzają to wyniki badania przeprowadzone w ramach opracowania Programu Rewitalizacji Miasta Kutna na lata 2015-2023, które wskazały że w zakresie przeprowadzenia inwestycji miejskich : „najwięcej wskazań respondentów otrzymały następujące miejsca: Plac Wolności (wskazany przez blisko połowę badanych) oraz Pałac Saski (wskazany przez ponad 43% osób), co pokazuje, że wśród mieszkańców istnieje największa zgoda, co do konieczności rewitalizacji tych obiektów.” Na inne obszary wskazywano o ponad połowę mniej razy. Rewitalizacja kompleksu Pałacu Saskiego cieszy się zatem poparciem mieszkańców Kutna.

Rewitalizacja zakłada przeprowadzenie prac budowlano – konserwatorskich nie tylko budynku tzw. Pałacu Saskiego, ale także obejmuje remont i dostosowanie do bieżących przepisów ratusza oraz budowę nowych budynków. Szczególnie ratusz przechodzi najpoważniejszy remont od czasów wybudowania w 1845 roku.
Spójna koncepcja rewaloryzacji zespołu budynków to efekt pracy specjalistów: architektów, archeologów, konserwatorów, projektantów i naukowców z ośrodków uniwersyteckich. Tym działaniom przyświecał jeden cel: uratowanie i przywrócenie dawnej świetności niepowtarzalnemu zabytkowi, będącego europejskim dziedzictwem kulturowym miasta i jednocześnie stworzenie nowoczesnego i wielofunkcyjnego kompleksu muzealnego, który będzie historyczno-edukacyjnym centrum Kutna.
Rewitalizacja pałacu jest związana się z koniecznością przeprowadzenia prac zgodnych z programem konserwatorskim, który określa nie tylko sposób prowadzenia robót budowlanych, ale także wskazuje niezbędne materiały i technologie. W odróżnieniu od „zwykłego” budynku, w przypadku takiego zabytku, jakim jest pałac podróżny, wymaga on starannego ich dobrania. Konserwacji wymagają elementy drewnianej konstrukcji, wypełnienia ceglane ścian. Ponadto elementy zniszczone muszą być, zgodnie z zaleceniami konserwatorskimi, wykonane za pomocą tradycyjnych technik ciesielskich z wykorzystaniem materiałów, np. cegieł, zbliżonych do pierwotnych. Dochodzi do tego konieczność wykonania wymaganych przepisami instalacji zabezpieczających: przeciwpożarowych i antywłamaniowych oraz innych, zapewniających odpowiednie warunki ekspozycyjne.

O wyjątkowym charakterze tego zabytku świadczą czynniki, m.in. takie jak wartość historyczna obiektu, czy wartość artystyczna i architektoniczna oraz niematerialna i naukowa. Zdaniem prof. dr. hab. J. Sito, prof. dr. hab. Tadeusza Bernatowicza (eksperta do spraw wpisów zabytków na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO) oraz dr. Ulricha Schaafa (wybitnego specjalisty od konstrukcji drewnianych, zajmującego się konserwacją świątyń pokoju w Jaworze i Świdnicy), zachowane w Kutnie duże fragmenty konstrukcji szkieletowej podróżnego (pocztowego) pałacu Augusta III o cechach murowanego pałacu – rezydencji posiadają wyjątkową wartość historyczną i zabytkową. Do czasów współczesnych nie zachował się ani jeden przykład tego typu konstrukcji w architekturze pałacowej, powstałej na królewskie zamówienie, pełniącego zarazem funkcje królewskiego „zajazdu” – pałacu podróżnego. Architektura odrestaurowanego i zrekonstruowanego pałacu stanowić będzie wyjątkowy i jedyny przykład XVIII – wiecznego pałacu podróżnego wzniesionego w konstrukcji szachulcowej, jednego z nielicznych materialnych świadectw pozostałych po unii polsko – saskiej i europejskim dziedzictwie tych czasów w Polsce. Pałac to świadek historii, swoisty materialny dokument i źródło naszej lokalnej i narodowej tożsamości. To nasza spuścizna po przodkach, których dokonania należy szanować i pielęgnować, także w wymiarze przynależności do kultury zachodnioeuropejskiej.

dr Piotr Stasiak

Zgłoś naruszenie/Błąd