Paprocie należą do najstarszych roślin na naszej planecie. Co ciekawe, z miliona prehistorycznych gatunków do dnia dzisiejszego przetrwało jedynie ok. 12 tysięcy. Rodzina paproci jest przy tym niezwykle zróżnicowana, a niektórzy jej przedstawiciele przyjmują nawet postać drzew! Cechą charakterystyczną są jednak blaszkowate liście, które nadają roślinom szlachetnej objętości, cenionej tak w domach, jak i ogrodach.
- Paprocie – wymagania glebowe
- Sadzenie i uprawa paproci
- Podlewanie i nawożenie paproci
- Rozmnażanie paproci
- Ochrona paproci
- Paprocie w domu i ogrodzie
Uważa się, że paprocie pojawiły się na powierzchni Ziemi w okresie dewonu, a więc ok. 360 milionów lat temu. Wraz z palmami sagowcami były to wówczas jedyne rośliny porastające naszą planetę i to im zawdzięczamy znaczną część współczesnych zasobów węgla kamiennego. Choć zacne rośliny ewoluowały wraz ze zmianami klimatu, uważa się, że współczesne paprocie wywodzą się bezpośrednio od gatunków sprzed 50 milionów lat.
Paprociowce są bardzo rozpowszechnione na kuli ziemskiej – można je spotkać na każdym kontynencie z wyjątkiem Antarktydy. Ale podczas gdy Ameryce Północnej jest ponad 400 gatunków, w Europie zaś niespełna 200, w Chinach zidentyfikowano dwa tysiące różnych gatunków, a w Meksyku ok. tysiąca i to bardzo rzadkich – nie występujących nigdzie indziej na świecie.
Pod względem botanicznym paprocie są roślinami naczyniowymi, które nie posiadają kwiatów ani nasion. Blaszkowate liście rozwijają się z tzw. pastorałów, czyli spiralnie zawiniętych zalążków, a po osiągnięciu dojrzałości na spodniej stronie wykształcają zarodnie. Uwalniane z nich zarodniki roznoszone są następnie przez wiatr – stąd paprocie porastają zwykle dość znaczne obszaru w ramach danego ekosystemu. Co ciekawe, teraz dopiero następuje najważniejszy etap rozmnażania roślin. Z zarodnika wyrasta zielone przedrośle, na którym rozwijają się plemniki, przedostające się za pomocą wody do rodni. Tak powstaje zygota, a z niej dopiero rozwija się młoda roślinka zwana sporofitem.
Paprocie – wymagania glebowe
Paprocie stanowczo preferują ziemię żyzną, bogatą w naturalny kompost i dobrze przepuszczalną. Najlepiej powodzi się im w lekko kwaśnej glebie, ale neutralny odczyn nie jest nigdy problemem. Optymalne dla paproci jest natomiast stałe zawilgotnienie podłoża, stąd w stanie naturalnym porastają one najchętniej zacienione obszary lasów. Brak światła słonecznego jest również warunkiem pożądanym, choć większość paproci toleruje dość dobrze popołudniowe słońce. Nie należy ich w żadnym razie wysadzać na południowej stronie posesji, o ile nie jest ona całkowicie zacieniona. Stanowisko powinno być również osłonięte od wiatru, który nie tylko łamie gałęzie, ale także nadmiernie wysusza liście.
Sadzenie i uprawa paproci
Paprocie w ogrodzie najlepiej jest sadzić na wiosnę, choć jesień jest również dopuszczalnym terminem. Jeśli planujemy posadzić dużą roślinę, poleca się przedtem obciąć wszystkie jej liście do połowy, aby do minimum ograniczyć szok związany ze zmianą otoczenia.
Paproć powinna być sadzona z jak największą ilością oryginalnej ziemi wokół bryły korzeniowej, bez względu na to czy sadzimy roślinę z donicy, czy bezpośrednio z innego gruntu. Korzenie są dość delikatne, więc należy bezwzględnie unikać manipulowania z nimi. Jak najostrożniej przenosimy sadzonkę do wykopanej jamy, o nieco większej niż bryła korzeniowa. Następnie wolną przestrzeń uzupełniamy żyzną ziemią z dodatkiem torfu. Ziemi nie powinno się jednak ugniatać zbyt ściśle, a na koniec należy paproć bardzo intensywnie podlać.
Posadzone na zagonie paprocie powinny być hojnie obsypane korą lub warstwą rozdrobnionych liści. Takie mulczowanie jest najlepszą ochroną przed utratą wilgoci oraz chwastami.
Paprocie można również sadzić do doniczek, ale muszą one bądź być wyposażone w odpływ wody, bądź też kilkucentymetrową warstwę kamyków na dnie. Poleca się przy tym raczej donice plastykowe niż gliniane, bowiem lepiej zatrzymują one wilgoć. Ziemia powinna być wzbogacona torfem i odpowiednio użyźniona – w sklepach ogrodniczych można nabyć specjalny substrat do paproci. Rośliny w miarę wzrostu należy przesadzać do większych donic.
Podlewanie i nawożenie paproci
Paprocie zdecydowanie lubią wodę i wymagają regularnego podlewania, zarówno w warunkach ogrodowych, jak i tym bardziej domowych. W okresie gorącego lata należy szczególnie uważać, aby nie dopuścić do przesuszenia ziemi i korzeni. Woda używana do podlewania nie powinna być też zimna – wodę z kranu czy studni należy zawsze zostawić do odstania na słońcu na jeden dzień.
Jeśli chodzi o nawożenie, paprocie nie są specjalnie wymagające i w ogrodzie poradzą sobie bez jakiejkolwiek mineralnej odżywki. Ambitni ogrodnicy mogą co najwyżej rozproszyć wiosną na gruncie małą dawkę mączki kostnej. Nic więcej nie tylko nie jest wymagane, ale nawożenie może wręcz szkodzić paprociom, zmiękczając niepotrzebnie ich liście.
Paprocie w doniczkach poleca się wszak od marca do sierpnia dokarmiać nawozem w płynie w połowicznej dawce, minimum raz na miesiąc, a okresowo także roztworem wody i soli magnezowej.
Rozmnażanie paproci
Najłatwiejszą metodą rozmnażania paproci jest podział bryły korzeniowej. Najlepiej przeprowadzać go na wiosnę, gdy nadziemne części rośliny są jeszcze bardzo skąpe. Ostrym narzędziem odcinamy ok. 8-centymetrowe fragmenty wykopanego kłącza i przenosimy do ziemi. Należy uważać, aby nie umieścić kłącza zbyt głęboko, gdyż utrudni to roślinie rozwój.
Alternatywnie, paprocie rozmnaża się również przez zbieranie i wysiewanie zarodników, a niektóre gatunki wytwarzają także przy liściach pierzastych małe cebulki, z których da się wyhodować nową roślinę. Są to jednak sposoby czas chłonne i obarczone dużą dozą ryzyka.
Ochrona paproci
Paprocie hodowane i sprzedawane w Polsce dobrze radzą sobie w warunkach zimowych. Istnieją wręcz gatunki takie jak paprotnik szczecinkozębny, które nie opadają na zimę. Aby pomóc roślinom bez szwanku przetrwać mrozy, warto jednak pozostawić nad ziemią uschnięte liście i usunąć je dopiero na wiosnę.
Paprotki w domowej uprawie w okresie zimy przechodzą w stan spoczynku i powinny wówczas być przetrzymywane w nieco niższej temperaturze, ok. 15 stopni C.
Jeśli chodzi o szkodniki i choroby, to paprocie są odpornymi roślinami, z którymi nie ma zbyt wielu problemów. Czasem padają ofiarą gąsienic lub ślimaków, ale mulczowanie korą oraz podkładanie na zagon skórki z cytrusów jest dość dobrą formą ochrony.
Brązowienie całych liści jest najczęściej oznaką nadmiaru słońca, ale brązowe lub szare plamy wskazywać mogą na antraknozę lub plamistość – choroby grzybowe możliwe do zwalczania fungicydami, ale wymagające usunięcia najbardziej zainfekowanych części rośliny. Grzyby atakują również paprocie doniczkowe i metody ich zwalczania są w tym przypadku takie same. W warunkach domowych rośliny najczęściej jednak cierpią z powodu nieprawidłowej pielęgnacji – nadmiernego podlewania, przesuszenia lub zbyt suchego powietrza wokół.
Paprocie w domu i ogrodzie
W ogrodzie paprocie są doskonałą ozdobą zacienionych obszarów, gdzie mało co kwitnie. Można nimi obsadzać wolne przestrzenie między chodnikiem a wyższymi krzewami, a szczególnie uroczo prezentują się w towarzystwie większych kamieni oraz roślin takich jak funkie, tawułki, serduszki czy kaladium. Dobrym pomysłem może okazać się również rezygnacja z najtrudniejszej do pielęgnacji, zacienionej części trawnika na rzecz poletka paproci.
W warunkach domowych paprocie poza aspektem ozdobnym cieszą się również renomą rośliny oczyszczającej powietrze. I faktycznie, zdaniem naukowców z NASA paprocie oprócz redukcji poziomu dwutlenku węgla, potrafią również usuwać lotne formy formaldehydu, ksylenu i toluenu – substancji toksycznych i rakotwórczych, które niestety pojawiają się w mieszkalnych wnętrzach.
Paprocie są łatwe w uprawie, a w warunkach ogrodowych bardzo odporne, o ile zapewnimy im umiłowany cień. Najpopularniejsze są przy tym obfite, zielone gatunki paprotnika bożonarodzeniowego, pióropusznika strusiego, adiantum stopowatego czy nerecznicy samczej. Ciekawe liście zaobserwować można z kolei u pierzastego języcznika zwyczajnego, wietlicy japońskiej czy zanokcicy skalnej. Miłośnicy paproci z entuzjazmem powitają też na pewno niezwykłe czerwone odmiany, np. wietlicy japońskiej „Pictum” czy narecznicy czerwonozawijkowej. Z odrobiną fantazji można więc w ogrodzie stworzyć fantastycznych cienisty zakątek, który nie pozostanie daleko w tyle za ukwieconymi rabatami.
Bibliografia
- “http://www.casaflora.com/faq/fern-facts/”; data dostępu: 2019-09-19
- “https://ebps.org.uk/ferns/growing/cultivation-ferns/”; data dostępu: 2019-09-19
- “https://www.rhs.org.uk/advice/profile?PID=936”; data dostępu: 2019-09-19
- “https://blog.longfield-gardens.com/ferns-for-gardens-and-landscapes/”; data dostępu: 2019-09-19
- “https://www.enjoycontainergardening.com/ferns-in-container-gardens.html”; data dostępu: 2019-09-19
- “https://www.gardeningknowhow.com/ornamental/foliage/ferns/taking-care-of-outdoor-ferns.htm”; data dostępu: 2019-09-19
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS