Potas (K) – właściwości, działanie i występowanie potasu

Potas jest jednym z najważniejszych makroelementów obecnych w ludzkim organizmie. To dlatego, że potas spełnia dwie niezwykle istotne funkcje – warunkuje prawidłową pracę mięśni, w tym serca, oraz uczestniczy w przesyłaniu impulsów nerwowych. Tu nie kończy się jednak jego wpływ na nasze zdrowie. Dowiedz się, dlaczego jeszcze potas jest tak ważny i co powinniśmy jeść, aby zapewnić sobie jego odpowiednią ilość na co dzień. Warto dbać o to zwłaszcza podczas upałów i intensywnego wysiłku fizycznego!

1. Co działa sprawnie dzięki potasowi?
2. Potas i nerki
3. Niedobór i nadmiar potasu
4. Potas w pożywieniu – warzywa i owoce
5. Potas niezbędny przy zatruciu alkoholem

Potas (K) to jeden z najlżejszy ze znanych metali. Ma barwę srebrzystobiałą i można go kroić nożem. Potas nie występuje w przyrodzie w stanie wolnym. Występuje wyłącznie w postaci związków. Najważniejsze minerały potasu to: karnalit, sylwin, kainit, saletra potasowa (indyjska).

Co działa sprawnie dzięki potasowi?

Dwa układy w naszym ciele są w dużym stopniu zależne od stężenia potasu w tkankach. Mowa o układzie mięśniowym oraz nerwowym. Potas wraz z sodem i chlorem, pod postacią jonów, uskuteczniają bowiem wytwarzanie ładunków elektrycznych potrzebnych do przewodzenia impulsów nerwowych. Potas, jako kation wewnątrzkomórkowy, odgrywa pod tym względem kluczową rolę. Właściwa różnica potencjałów, jaka tworzy się dzięki odpowiednim stężeniom elektrolitów: potasu, chloru i sodu po obydwu stronach błon komórkowych, sprawia że przesyłanie impulsów nerwowych jest możliwe. Nieprawidłowe stężenie wymienionych jonów powoduje tym samym zaburzenia funkcji komórek mięśniowych i nerwowych.

Poza tym wymienione elektrolity odpowiadają za równowagę kwasowo-zasadową w organizmie oraz za prawidłowe funkcjonowanie gospodarki wodnej.

Regulacja gospodarki wodnej organizmu przez potas polega głównie na tym, że zmniejsza on uwodnienie przestrzeni zewnątrzkomórkowej na rzecz wewnątrzkomórkowej. Przejawia w tym działanie przeciwne do działania kationów sodowych. Potas normuje poziom pH komórkowego oraz panujące w komórkach ciśnienie osmotyczne.

Prawie 90 proc. zmagazynowanego potasu znajduje się w przestrzeni komórkowej, a około 8 proc. w kościach. Ogólna jego zawartość w ustroju waha się między 110 a 140 gramów. Dzienne zapotrzebowanie na potas u osoby dorosłej jest równe 4700 mg tego pierwiastka. Najwięcej, bo 5100 mg, muszą przyjmować kobiety będące w trakcie laktacji.

Potas i nerki

Nadmiar potasu wydalany jest wraz z moczem. Co istotne i charakterystyczne dla tego pierwiastka, jego stężenie w moczu jest dość stałe i wynosi 10 mmol/dm³, niezależnie od tego, jak duża ilość krąży w danej chwili po ustroju. Nerki mają bowiem ograniczone możliwości w reabsorpcji potasu. Może się to przyczyniać do występowania jego niedoborów. Przedawkowanie potasu zdarza się zaś stosunkowo rzadko, bo przy zdrowych nerkach jest on sprawnie wydalany, a dodatkowo tracimy go pocąc się.

Potas jest bardzo miękkim metalem, fot. shutterstock

Niedobór i nadmiar potasu

Zarówno niedobór (hipokaliemia), jak i nadmiar (hiperkaliemia) omawianego makroelementu powodują, że pożądana różnica potencjałów zmniejsza się lub zwiększa. Konsekwencje obydwu stanów obserwujemy, jak nietrudno zgadnąć, po stronie pracy mięśni i nerwów. Hipokaliemia objawia się na przykład częstoskurczem mięśnia sercowego, migotaniem komór, zwiotczeniem mięśni gładkich i szkieletowych, nadmierną sennością, apatycznością czy puchnięciem kończyn dolnych. Osłabienie mięśni może skutkować ich drżeniem i niekontrolowanymi skurczami, a także zaparciami.

Pamiętać należy, że hipokaliemia nie bierze się raczej z niedoborów potasu w diecie. To z reguły efekt znacznej utraty tego pierwiastka w wyniku nadmiernego wydalania go z moczem i potem lub konsekwencja zatruć pokarmowych (biegunki, wymioty). Może ją powodować też zażywanie niektórych leków, na przykład przeciw nadciśnieniu tętniczemu, terapia sterydami, nadmierne spożycie alkoholu oraz choroby: zespół Cushinga czy niedoczynność nadnerczy. Łączy się również z niedoborem aldosteronu – hormonu kory nadnerczy.

Hiperkaliemia, czyli sytuacja, w której potas został przedawkowany, również ma miejsce dopiero wtedy, kiedy coś funkcjonuje w naszym ciele nie tak jak powinno. I tu znów wracamy do roli nerek w regulowaniu stężenia potasu – w przypadku ich niewydolności możemy mieć bowiem do czynienia z hiperkaliemią. Objawia się ona dość podobnie, jak niedobór potasu. Odczuwamy znużenie i ogólne osłabienie, mięśnie tracą swoją siłę, serce zaczyna pracować wolniej.

Powodem przedawkowania potasu może być też jego nadmierna suplementacja farmaceutykami, dlatego powinniśmy ją zawsze skonsultować z lekarzem. Zwłaszcza, że od niebezpiecznie niskiego do zbyt wysokiego stężenia potasu w organizmie jest niedaleko. Łagodna hipokaliemia zaczyna się przy stężeniu potasu w osoczu krwi równemu 3,5 mmol/l, tymczasem łagodna hiperkaliemia to stan zaledwie o 2 mmol/l wyższy (5,5 mmol/l).

Potas w pożywieniu – warzywa i owoce

W prawidłowej diecie niedobory potasu praktycznie się nie zdarzają. Dopiero gdy prowadzimy głodówkę lub niebezpiecznie restrykcyjną dietę, mogą się pojawić. O produktach bogatych w ten pierwiastek warto pamiętać także podczas upałów i wzmożonej aktywności fizycznej, kiedy tracimy go więcej wraz z potem.

Dość znaczne ilości potasu, tj. około 350-450 mg (na 100 g produktu) obecne są w mięsie, szczególnie w drobiu, cielęcinie i wołowinie. Ryby, na przykład halibut, makrela, łosoś czy karp zawierają go tyle samo. Przybliżoną ilość znajdziemy także w ziemniakach, brokułach, groszku zielonym oraz bananach. Natomiast rekordzistami pod tym względem są suszone owoce, nasiona, płatki, orzechy i kakao. W 100 gramach suszonych moreli jest prawie 1700 mg potasu. Ta sama ilość suchych nasion soi ma go jeszcze więcej, bo ponad 2100 mg. Nieco tylko niższą zawartość ma kakao. Pamiętajmy jednak, że tabliczka mlecznej lub nawet gorzkiej czekolady to cztery razy mniej potasu, niż w kakao sproszkowanym. Dieta bogata w ten pierwiastek, to więc dieta oparta na nasionach, szczególnie roślin strączkowych, otrębach, warzywach, suszonych i świeżych owocach, orzechach oraz kakao.

Potas znajdziemy m. in. w orzechach, bananach, suszoncyh morelach, fot. shutterstock

Potas niezbędny przy zatruciu alkoholem

Dużo potasu znajduje się również w pomidorach i w produkowanych z nich przetworach, na przykład sokach, koncentratach czy sosach. Sok pomidorowy jest jednym z najbardziej polecanych „leków” na kaca właśnie przez wysoką zawartość potasu, którego po zatruciu alkoholowym mamy zwykle niedobór.

Alkohol wypłukuje bowiem elektrolity i to dlatego następnego dnia po zabawie odczuwamy takie dolegliwości jak kołatanie serca, skurcze mięśni czy nadciśnienie. Sok pomidorowy pomoże się z nimi uporać i nawodni organizm, a poza tym jest dobrym źródłem witaminy C, która działa detoksykacyjnie.

Potas to makroelement niezbędny do prawidłowej pracy mięśni i nerwów. Razem z chlorem i sodem tworzy grupę elektrolitów, odpowiedzialnych za utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej oraz sprawnie funkcjonującej gospodarki wodnej. Niedobór oraz nadmiar potasu skutkują między innymi zaburzeniami pracy serca. Wiążą się też najczęściej z chorobami, na przykład niewydolnością nerek. Potas można przedawkować wprowadzając do diety niekontrolowaną suplementację. Lepiej postawić na jego naturalne źródła w pożywieniu – przede wszystkim warzywa i owoce (głównie suszone) oraz nasiona, otręby i czekoladę.

Bibliografia

1. pod redakcją naukową Jana Gawęckiego, ; “„Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu”, tom 1 ”; PWN, Warszawa 2010.;
2. Zbigniew Sikorski,; “Chemia żywności. Odżywcze i zdrowotne właściwości składników żywności” t. III”; Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa 2009.;
3. Beata Krasińska1, Paweł Uruski1, Angelika Miazga1, Piotr Dudlik2, Zbigniew Krasiński, Magdalena Zdaniewicz, Andrzej Tykarski; “Potas a nadciśnienie tętnicze — patofizjologia, implikacje terapeutyczne”; Arterial Hypertension 2013, vol. 17, no 5, pages: 393–404;
4. UMHS Patient Food and Nutrition Services; “Potassium Content of Foods”; data dostępu:
5. World Health Organization; “Potassium intakefor adults and children”; Geneva, World Health Organization (WHO), 2012.;

Reakcja

0%0Pozytywnie0%0Neutralnie 0%0Negatywnie

Twoje emocje

0%0Lubię to!

0%0Super0%0Ekscytujący 0%0Ciekawy0%0Smieszny0%0Smutny0%0Wściekły0%0Przerażony0%0Szokujący0%0Wzruszający0%0Rozczarowany0%0Zaskoczony

Co sądzisz?

0%0Prawda0%0Manipulacja0%0Fake news

0

0Ulub

Oryginalne źródło ZOBACZ