Erytrocyty (krwinki czerwone) – budowa, funkcje i norma erytrocytów

Gdyby trzeba było wskazać najważniejsze elementy krwi człowieka, to z pewnością na podium znalazłyby się erytrocyty – krwinki czerwone. Dzięki swojej budowie mogą one „przeciskać się” przez najdrobniejsze naczynia krwionośne. To zapewnia dostarczenie tlenu i substancji odżywczych do wszystkich tkanek ludzkiego organizmu. Z uwagi na te ważne funkcje erytrocytów wszelkie zaburzenia ich budowy czy aktywności mogą być istotnym zagrożeniem dla zdrowia i życia człowieka. Co warto wiedzieć o erytrocytach?

1. Erytrocyty – budowa i funkcje
2. Erytrocyty – norma laboratoryjna. Jak zbadać ilość erytrocytów w organizmie?
3. Zaburzenia związane z liczebnością, budową i funkcjonowaniem erytrocytów oraz choroby z nich wynikające
4. Jak zadbać o optymalny poziom erytrocytów we krwi?
5. Dlaczego coroczne badania krwi to konieczność?

Erytrocyty – budowa i funkcje

Erytrocyty to inaczej krwinki czerwone. Każdy milimetr sześcienny krwi zawiera od 4,5 do 5,9 niliona tych cząsteczek. Ta liczba jest naprawdę zdumiewająca i powinna stanowić istotny argument za tym, że erytrocyty należą do najważniejszych elementów krwi, a nawet całego ludzkiego organizmu. Odpowiadają one bowiem za dostarczanie tlenu do tkanek organizmu. Jednocześnie erytrocyty, które oddały cząsteczkę tlenu danej tkance, pobierają z niej elementy (tak zwane protony) będące metabolitami wtórnymi, powstającymi wskutek różnorodnych procesów metabolicznych zachodzących w tkankach. Zatem erytrocyty mają dwojaką funkcję – oddają tkankom tlen, ale także służą jako „odbiorcy” szkodliwych produktów przemiany materii (w tym dwutlenku węgla) z danych rejonów organizmu.

Prawidłowa budowa erytrocytów jest ściśle określona przez wytyczne z zakresu medycyny. Erytrocyt ma dwuwklęsły, okrągły kształt, charakteryzują się średnicą wynoszącą 6-9 mikrometrów (µm). Średnia powierzchnia erytrocytu wynosi około 140 µm2, a objętość czerwonych krwinek to średnio 90 fl. Mówiąc o budowie erytrocytów, zwraca się uwagę na ich dużą powierzchnię w stosunku do objętości. Taka cecha przekłada się na możliwość dużego odkształcania krwinek czerwonych, a przez to – umożliwia wspomniane we wstępie docieranie do najdrobniejszych naczyń włosowatych i zaopatrywanie najodleglejszych tkanek w organizmie w tlen i substancje odżywcze. Erytrocyty mogą przejść przez naczynia krwionośne o średnicy nawet trzykrotnie mniejszej od wielkości krwinek czerwonych!

Jeśli chodzi o sam skład erytrocytu, tj. organelle, z jakich się składa: erytrocyty nie mają tak naprawdę organelli komórkowych. Nie posiadają jądra, mitochondrium czy rybosomów. Zawiera natomiast dwuwarstwową błonę lipidową, w której zawieszone są różnego rodzaju białka, odpowiadające za funkcje i strukturę erytrocytów. Erytrocyt posiada także cytoszkielet, który dodatkowo zapewnia erytrocytom odpowiedni kształt i wpływa na ich funkcjonowanie. Najważniejszym elementem erytrocytu jest centralnie położona w nim cząsteczka hemoglobiny – białka barwnikowego, wiążącego tlen. Każda cząsteczka hemoglobiny może wiązać do czterech cząsteczek tlenu, a to dzięki zawartości w niej również czterech cząsteczek hemu.

Kolejną cechą charakterystyczną erytrocytów jest określona długość życia. Erytrocyt przeżywa około 100-120 dni. W trakcie swojego życia przebywa drogę w sumie około 500 kilometrów w naczyniach krwionośnych. Erytrocyt „umiera” w śledzionie, gdzie jest rozkładany, a elementy które w tym procesie powstają, nierzadko są ponownie wykorzystane w organizmie do różnych innych funkcji.

Dzięki erytrocytom każda komórka organizmu ma zapewniony dostęp tlenu. Źródło: shutterstock

Erytrocyty – norma laboratoryjna. Jak zbadać ilość erytrocytów w organizmie?

Podstawowe badanie diagnostyczne, które pozwala na określenie liczebności krwinek czerwonych we krwi jest morfologia krwi. Nie tylko możemy z jej pomocą określić liczbę, ale także stan czerwonych krwinek i ich możliwości przenoszenia tlenu.

Dlatego też najważniejsze badania, jakie w ramach morfologii krwi mogą nam wskazać bezpośrednio na kwestie związane z erytrocytami, to:

• RBC: podstawowe badanie liczebności krwinek czerwonych w mikrolitrze krwi. Normy dla RBC są nieco inne dla kobiet i dla mężczyzn i wynoszą odpowiednio: od 3,5 do 5,2 mln erytrocytów w 1 μl krwi dla kobiet i od 4,2 do 5,4 mln/μl dla mężczyzn.
• HGB: inaczej ilość hemoglobiny, wartość która dla zdrowia może mieć nawet większe znaczenie, niż sama liczba czerwonych krwinek. Wskazuje ona na faktyczną wydajność krwinek czerwonych i ich możliwości do wiązania cząsteczek tlenu. Norma HGB dla mężczyzn wynosi 14-18 gramów na decylitr (g/dl), zaś dla kobiet jest to 12-16 g/dl.
• HCT (HT): hematokryt, czyli stosunek objętości erytrocytów do całej próbki krwi. To kolejna wartość wskazująca na liczebność erytrocytów i również w zależności od płci normy HTC są nieco inne: dla kobiet jest to 37-47%, zaś dla mężczyzn – 40-54%.
• MCH: odnosi się do średniej zawartości hemoglobiny w krwince czerwonej.
• MCHC: jest to średnie stężenie hemoglobiny w krwince – różni się od poprzedniego pomiaru tym, że MCH odnosi się do jednego erytrocytu, zaś MCHC – do określonej objętości (wielu) krwinek czerwonych.
• MCV: średnia objętość krwinki, inaczej jej wielkość. Obniżenie tej wartości może być potwierdzeniem dla diagnozy anemii z niedoboru żelaza, zaś jej zwiększenie – także dla niedokrwistości, ale spowodowanej niedoborem kwasu foliowego i/lub witaminy B12.

Wśród badań erytrocytów warto wyróżnić też erytrogram, czyli badanie oceniające wygląd krwinek czerwonych. Wynik badania może wskazać na występowanie: mikrocytów (małych erytrocytów), makrocytów (dużych erytrocytów) oraz olbrzymich erytrocytów – megalocytów.

Oczywiście niewielkie odchylenia od normy w badaniu morfologii krwi nie muszą od razu świadczyć o poważnych nieprawidłowościach. Ale warto wykonywać badanie co najmniej raz w roku i skonsultować jego wynik z lekarzem. Jednocześnie podkreślamy, że to, jak podchodzimy do badania krwi, może przekładać się na jego wynik. Dlatego warto pamiętać, by co najmniej dobę przed pobraniem krwi zachować niniejsze środki, zwiększające wiarygodność wyników wykonywanego badania:

• nie przeforsowuj się, zarówno fizycznie, jak i psychicznie;
• nie przejadaj się zwłaszcza na noc;
• staraj się zachować swój standardowy tryb jedzenia i picia w ciągu dnia;
• nie przyjmuj leków, jeśli nie jest to konieczne – a jeśli są to leki stosowane przewlekle, poinformuj o nich lekarza, który będzie analizował Twoje wyniki badań;
• badania wykonuj na czczo, ewentualnie weź kilka łyków wody rano – ale tez nie bezpośrednio przed pobraniem krwi;
• wyśpij się przed badaniem, najlepiej śpij około 8 godzin – nie za krótko i niezbyt długo.

Na podstawie: https://www.healthline.com/health/rbc-count

Zaburzenia związane z liczebnością, budową i funkcjonowaniem erytrocytów oraz choroby z nich wynikające

• Erytrocytoza – sytuacja, gdy liczba erytrocytów (RBC) jest wyższa od podanych powyżej norm. Oznacza w praktyce zbyt duże zagęszczenie krwi, co może być wynikiem odwodnienia i faktycznie najczęściej z nim właśnie wiąże się erytrocytoza. Na erytrocytozę są także narażone osoby, które przebywają w rejonach wysokogórskich (a więc mogą być niedotlenione), a także palacze (którzy mają styczność ze stosunkowo dużą ilością tlenku węgla w powietrzu). Erytrocytoza pojawiać się może także u osób chorujących na różnego rodzaju zaburzenia pracy układu oddechowego, również stosowane leki mają przełożenie na wynik RBC.
• Erytrocytopenia – o niej mówi się wówczas, gdy wartość RBC jest niższa od wyznaczonej normy. Może to świadczyć między innymi o anemii, przewodnieniu (nadmiernym rozrzedzeniu krwi), niedoborze żelaza, witaminy B12, kwasu foliowego, a także występować u osób, które utraciły większe ilości krwi.
• Sferocytoza/poikilocytza – zaburzenie, w którym erytrocyty charakteryzują się nieprawidłowym kształtem, co przekłada się na ich funkcjonowanie. Wśród erytrocytów o niewłaściwym kształcie można wyróżnić: sferocyty (okrągłe), owalocyty/eliptocyty (owalne), tarczowate, leptocyty (cienkie), z wypustkami (echinocyty oraz akantocyty), drepanocyty (sierpowate), spotyka się też schizocyty, które są fragmentami krwinek czerwonych. Jednoznacznie trudno określić, o jakiej chorobie możemy mówić w zależności od danej budowy erytrocytów – ponieważ należy wydawać diagnozę także na podstawie innych badań. Jednakże na przykład leptocyty są charakterystyczne dla choroby zwanej talasemią, zaś erytrocyty sierpowate występują w anemii również zwanej sierpowatą.

Dieta bogata w warzywa zielonoliściaste i produkty mięsne może zapobiegać niedoborom ważnych dla erytrocytów składników żywności. Źródło: shutterstock

Jak zadbać o optymalny poziom erytrocytów we krwi?

„Jesteśmy tym, co jemy”, a więc zwłaszcza nasza dieta ma duże znaczenie w jakości i składzie krwi, także jeśli chodzi o erytrocyty. W codziennym jadłospisie powinny więc być zawarte grupy produktów zawierające zwłaszcza takie składniki, jak:

• Kwas foliowy – jego źródłem są zwłaszcza zielonoliściaste warzywa (szpinak, jarmuż).
• Witamina B12 – produkty odzwierzęce, mięso, zwłaszcza wołowina.
• Żelazo – mięso, wątroba, warzywa zielonoliściaste.
• Ponadto należy pamiętać o prawidłowym nawodnieniu, ponieważ zarówno niedobór wody, jak i jej nadmiar mają ogromne przełożenie na jakość krwi. Gdy jesteśmy narażeni na dużą utratę wody, na przykład podczas wysiłku fizycznego czy w trakcie upału – odpowiednio zwiększajmy ilość płynów w diecie. Minimum to 1,5 litra płynów dziennie.

Dlaczego coroczne badania krwi to konieczność?

Erytrocyty to wręcz najważniejszy składnik krwi – bez nich nasze komórki nie otrzymywałyby niezbędnego do życia tlenu, a także cały organizm nie byłby w stanie pozbyć się na przykład dwutlenku węgla – będącego produktem przemiany materii. Warto wykonywać morfologię krwi co najmniej raz w roku, nawet jeśli nie cierpimy na pogorszenie stanu zdrowia i samopoczucia. To oraz zadbanie na co dzień o odpowiednią dietę oraz podaż płynów pozwoli na uchowanie się od takich chorób, jak na przykład niedokrwistość.

Bibliografia

1. Pacholczyk J; “Erytrocyty – czerwoni kurierzy. ”; Chemia w Szkole | 1/2013.;
2. Gmerek K. i wsp.; “Zmiany zachodzące w krwinkach czerwonych przechowywanych w bankach krwi. ”; Post N Med 2016; XXIX(2): 119-125.;
3. Zimrin A. B. i wsp.; “Current issues relating to the transfusion of stored red blood cells. ”; Vox Sang 2009; 96: 93-103.;
4. Hamasaki N. i wsp.; “Red blood cell function and blood storage. ”; Vox Sang 2000; 79: 191-197.;
5. Spychalska J.; “Membranopatie krwinek czerwonych — patogeneza, obraz kliniczny i diagnostyka. ”; Hematologia. 2012, tom 3, nr 2, 81–119.;

Reakcja

0%0Pozytywnie0%0Neutralnie 0%0Negatywnie

Twoje emocje

0%0Lubię to!

0%0Super0%0Ekscytujący 0%0Ciekawy0%0Smieszny0%0Smutny0%0Wściekły0%0Przerażony0%0Szokujący0%0Wzruszający0%0Rozczarowany0%0Zaskoczony

Co sądzisz?

0%0Prawda0%0Manipulacja0%0Fake news

0

0Ulub

Oryginalne źródło ZOBACZ