Teatr NN – najtrwalsza budowla, jaką wznieśliśmy w Lublinie w ostatnich 30 latach

Fenomen pracy z pamięcią

Przyglądając się od wielu lat działalności ludzi, którzy tworzą Bramę Grodzką, wydaje się, że jedno zdanie jest dobrym kluczem do zrozumienia tego, co się tam dzieje. „Żeby ocalić pamięć miasta, nie wystarczy zgromadzić pamiątki. Żeby ocalić miasto, trzeba wykonać pewną »szamańską pracę«. Czasami trzeba zejść pod powierzchnię faktów, aby odnaleźć sens historii danego miejsca. Oswoić przestrzeń, w której żyjemy i sprowokować do myślenia o niej w sposób twórczy”. Zdania powyżej to fragment laudacji, którą wygłosiłem, wręczając pracownikom i przyjaciołom Ośrodka Brama Grodzka – Teatr NN nagrodę główną w ubiegłorocznym konkursie „Strzały Kultury”.

2016 r. Ośrodek Brama Grodzka – Teatr NN. Misterium Światła i Ciemności JAKUB ORZECHOWSKI

Teatr NN działa w Lublinie od 30 lat. Historia tej instytucji jest bogata. Spektakle, misteria, akcje społeczne i edukacyjne, wydawnictwa, wydarzenia uliczne. Każdej z tych form działania można poświęcić odrębne analizy, które mogą inspirować inne miasta. Wszystkie te działania, jak pisze Paweł Próchniak, składają się na „fenomen instytucji unikalnej w skali Europy. Fenomen ten tworzą zwłaszcza różne formy i efekty podejmowanej w Bramie pracy z pamięcią”.

Formalnie Teatr NN jest miejską instytucją kultury. Działa w trzech różnych miejscach: w Bramie Grodzkiej, w Trybunale (Trasa Podziemna), w kamienicy przy ul. Żmigród 1 (Dom Słów). To, co programowo łączy te miejsca, to opowiadanie o historii miasta.

Twórcą instytucji jest Tomasz Pietrasiewicz, który wyrósł ze studenckich teatrów alternatywnych lat 80. Myśli o historii obrazami i opowieściami. Nie chciał stworzyć tutaj muzeum, aby upamiętnić dawny żydowski Lublin. Postawił sobie inne zadanie – przywrócić porządek świata. – Jeśli Teatr NN znalazł się w Bramie, to musi o tym miejscu opowiedzieć. Opowiedzieć tak, jakby to była opowieść o całym świecie – mówił Pietrasiewicz. I to marzenie się spełniło. Teatr NN i jego sposób opowiadania o mieście oraz sposób pracy z trudną pamięcią o Zagładzie jest fascynujący dla całego świata, a nie tylko Lublina.

“Wciąż jeszcze chodzimy po dymiącym pogorzelisku”. Tomasz Pietrasiewicz opowiada o niezwykłym projekcie Teatru NN

Nowoczesna bitwa o kulturę

W niewielkiej odległości od Bramy Grodzkiej mieści się lubelski Teatr Stary. W 2012 roku, po trzydziestu latach artystycznego niebytu druga najstarsza scena teatralna w Polsce wznowiła działalność. Od początku jako jednostka impresaryjna. Zaledwie kilkunastoosobowy zespół Teatru, którym kieruje od początku Karolina Rozwód, postawił sobie za cel, aby na scenie działy się rzeczy różnorodne, ale posiadające stempel bardzo wysokiej jakości. Co ciekawe, w Teatrze Starym ilość nie kłóci się z jakością. A liczby są imponujące. Rocznie odbywa się tam średnio około 300 wydarzeń. Teatr ma swoją wierną widownię i liczne grono fanów. Świadczy o tym frekwencja utrzymująca się niezmiennie na poziomie 95 proc. Scena lubelska jest miejscem prezentacji najciekawszych wydarzeń teatralnych kraju. Często jest wybierana przez renomowane teatry jako miejsce pierwszych prezentacji swoich spektakli poza własną siedzibą. Tak było m.in. w przypadku głośnego monodramu Krystyny Jandy „Danuta W.” (Teatr Polonia) czy Janusza Gajosa „Mszy za miasto Arras” (Teatr Narodowy).

Teatr Stary w Lublinie. Debata wokół książki ‘Między Panem a Plebanem’.  Fot. Jakub Orzechowski / Agencja Gazeta

Scena przy ul. Jezuickiej to nie tylko spektakle. Co wtorek organizowane są debaty z cyklu „Bitwa o literaturę/kulturę”. Szybko stały się jednym z elementów flagowych teatru. W spotkaniach brali udział m.in. prof. Jerzy Bralczyk, Olga Tokarczuk, Anda Rottenberg czy Barbara Krafftówna. Od początku debaty transmitowane były w internecie. Obecnie są dostępne na stronie teatru. Dziś w „czasie zarazy” warto zajrzeć do internetu i przypomnieć sobie te spotkania.

Teatr Stary to także wyjątkowe koncerty. Na scenie teatru wystąpili m. in: Dianne Reeves, Tomasz Stańko, Marianne Faithfull czy Richard Bona. Teatr prezentuje nie tylko gotowe spektakle i koncerty. Regularnie od 2013 roku produkuje własne wydarzenia. Zawsze zaprasza w nich do współpracy zarówno artystów lubelskich, jak i uznanych w kraju twórców. Włodek Pawlik stworzył tu koncert-spektakl „Wieczorem” do poezji Józefa Czechowicza z udziałem m.in. Doroty Miśkiewicz i Kuby Badacha.

Głosuję na dwa teatry

Nie sposób w krótkim tekście wymienić wszystkie osiągnięcia obu lubelskich instytucji. Każda z placówek spełnia inne funkcje, ale ludzi, którzy je tworzą, łączy pasja i profesjonalizm. W naszym plebiscycie na lubelski sukces 30-lecia z pełnym przekonaniem głosuję na dwa teatry na Starym Mieście.

Zgłoś naruszenie/Błąd