Podczas badań archeologicznych przy wieży w Stołpiu dr Stanisław Gołub odkrył fragment zawalonej ściany wieży kamienno-ceglanej z XV wieku. Wszystko wskazuje na to, że to o tym obronnym „słupie” wspominał przed wiekami biskup Jakub Susza.
W sierpniu br. rozpoczął się kolejny sezon badań archeologicznych przy wieży w Stołpiu (gmina Chełm). Wykopaliska finansuje gmina Chełm, bo to ona zarządza tym unikatowym w skali kraju zabytkiem z XVII wieku. Badaniami archeologicznymi kieruje dr Stanisław Gołub, który rozpoznaje sposób zagospodarowania terenu wokół kamiennej wieży. Od 2018 r., opierając się źródłach pisanych – chełmskiego biskupa unickiego Jakuba Suszy z XVII w. i licznych tekstach XIX-wiecznych, stara się on zlokalizować w pobliżu wieży z gródkiem inne budowle murowane. Według J. Suszy zarówno wieża w Bieławinie, jak i w Stołpiu, były miejscami kultu pogańskiego lub kaplicami pogańskimi z uwagi na fakt, że przy obu znajdowały się źródełka. Przedstawiciele chełmskiej delegatury Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Lublinie informują o nowych, sensacyjnych odkryciach, które przynosi tegoroczny sezon badawczy w Stołpiu.
– Na południowy wschód od zadokumentowanej w 2018 roku kapliczki nad źródłem „Anna” odsłonięto fragment zawalonej ściany wieży kamienno-ceglanej, wzniesionej na fundamencie z kamienia – lokalnego zlepieńca, spojonego zaprawą wapienną, w górnej partii zbudowanej z cegły – informuje chełmska delegatura WUOZ w Lublinie. – Udało się zadokumentować narożnik południowo-zachodni partii fundamentowej: mur miał grubość około 110-120 cm i wysokość około 6-8 m. Na podstawie cech metrycznych cegły wieżę można datować wstępnie na XV wiek. Wieża została w dużym stopniu zniszczona i rozebrana w celu pozyskania materiału budowlanego. W trakcie badań, oprócz zabytków ruchomych natrafiono na fragmenty detali architektonicznych z białego piaskowca, pochodzących z budowli wieżowej. Znane dopiero wstępnie wyniki badań już zmieniają dotychczasowe ustalenia, dotyczące zespołu wieżowego w Stołpiu, a w szczególności jego funkcjonowania oraz obiektów budowlanych, które tworzyły całe założenie. Wydobyte z ziemi relikty świadczą o tym, że zespół wieżowy w Stołpiu tworzyły nie tylko obecnie istniejąca wieża, unikatowe relikty kapliczki z XII w. nad źródełkiem „Anna” i inne liczne źródła, ale i nieistniejące obecnie, a wspominane przez biskupa Jakuba Suszę „słupy”, z których jeden – datowany wstępnie na XV w. – właśnie został odkryty przez dr. Stanisława Gołuba. Dotychczasowe nowe odkrycia w powiązaniu z opublikowanymi rezultatami badań zachowanej do dzisiaj wieży, zdaniem dr. Stanisława Gołuba pozwalają uznać zespół w Stołpiu za wyjątkowy we wschodniej Europie w okresie wczesnego średniowiecza i średniowiecza.
Badania archeologiczne mają być kontynuowane w 2025 r. w celu zlokalizowania pozostałości lub śladów fundamentów obiektu. Wyniki tych prac pozwolą na odtworzenie układu budowli zespołu w Stołpiu. (opr. mo, delegatura WUOZ Chełm)
O tym wspominał biskup Jakub Susza…
Przytoczone przez chełmską delegaturę WUOZ w Lublinie źródła historyczne, stanowiące wprowadzenie do nowych sensacyjnych odkryć, które przyniósł tegoroczny sezon badawczy:
Unicki biskup chełmski Jakub Jan Susza w dziele cz. 1 „Phoenix tertiato redivivus sive imago longe vetustissima, Virginis Matris Chelmensis gloria gratiarum et miraculorum illustrata”, wydanym w 1684 r. w Zamościu, pisał o znanych mu wieżach pod Chełmem – w Bieławinie i Stołpiu: „Jakoż to twierdzą o słupie Stołpskim, iż ich oraz było cztery. (…), a na nich Pałacyk lubo Zameczek był wystawiony, który napotym od iakiegoś nieprzyjaciela (…) iest zniesiony”. Jakub Susza uważał, że zarówno wieża w Bieławinie, jak i w Stołpiu, były miejscami kultu pogańskiego lub kaplicami pogańskimi z uwagi na fakt, iż przy obu wieżach znajdowały się źródełka: „Drugich zaś jest zdanie, że te wieże były jakieś bałwochwalnie, albo kaplice pogańskie, zwłaszcza że są na mieyscach, iako pod Chełmem, tak w Stołpiu, krynicznych. Co też nie bez fundamentu głosi się, gdyż przeszła starożytność, na krynicach y zdrojach często swoie Bogi wenerowwała, y responsa o rzeczach wątpliwych brała”. (cytat za: Michał Baliński, Tymoteusz Lipiński „Starożytna Polska pod względem Historycznym, Geograficznym i Statystycznym”, 1854, t. II, str. 764 – 765). J. K. Łazowski w swoim artykule z 1844 r.: „Przedchrześcijańskie na ziemi naszej pomniki dla bóstw Lelum Polelum i Świstum Poświstum” pisał, że wieża w Stołpiu była starożytnym miejscem kultu słowiańskiego boga burzy Świstum-Poświstum. Natomiast Józef Kołaczkowski, uznając za Jakubem Suszą, że takich „słupów” mogło być więcej, zwracał uwagę na ich funkcję militarną i próbował ustalić lokalizację: „Jeżeli ich trzy było, co najbliżej prawdy przychodzi, to najpewniej tak były w trójgran ustawione, iżby jeden słup mógł ostrzelniać drugi. Uprawdopodobnia ten wniosek miejsce gdzie wskazują, iż miał stać trzeci, tojest na samem źródle, co pokazuje iż mieszkańcy pamiętali o najważniejszym dla siebie żywiole, to jest o wodzie. Że zaś musiały to być słupy obronne, wskazuje jeszcze i ta okoliczność, że i pierwsze piętro ma także pewien rodzaj strzelnic, a nadewszystko, że podobnego rodzaju murowane słupy w liczbie trzech gruppowane, jeszcze i dziś dają się widywać w nomadycznym kraju Kirgizów, z przeznaczeniem na ostateczną obronę” (1844 r.).
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS