Podwyżka akcyzy na papierosy nieskutecznym sposobem na zniechęcenie do palenia? Drugie czytanie ministerialnego projektu ustawy

– W latach 2011-2014, za rządów Platformy Obywatelskiej i PSL-u, w wyniku skokowych podwyżek podatku akcyzowego doprowadzono do załamania legalnego rynku, bezprecedensowego wzrostu szarej strefy i spadku wpływów budżetowych. Po latach rządów PO-PSL, w 2015 roku Prawo i Sprawiedliwość odziedziczyło blisko 20 proc. szarą strefę rynku wyrobów tytoniowych. Dzisiaj chcecie do tego wrócić. Poprzednio, w wyniku waszej nieudolności aż o 1 mld zł spadły wpływy z akcyzy tytoniowej. Rząd Zjednoczonej Prawicy musiał naprawić te błędy i w ciągu kilku lat ograniczył szarą strefę z 20 do około 5%. Zmarnujecie nasze osiągnięcia w uszczelnianiu systemu podatkowego – mówił w mównicy sejmowej poseł PiS Filip Kaczyński.

– Podczas gdy w 2015 roku sprzedaż (papierosów – przyp. red.) wynosiła 41 mld sztuk, w 2020 roku sprzedano wciąż niemal 39 mld sztuk papierosów. A przecież od 2008 roku w Polsce sprzedawane są e-papierosy. Polacy wciąż palą na potęgę. Gdzie zatem przywoływany argument zdrowotny i rzekomy realny wpływ podnoszenia akcyzy na ograniczenia nałogu tytoniowego i sprzedaż papierosów w Polsce? – dopytywał poseł Konfederacji, Grzegorz Płaczek.

– Ministerstwo Finansów od lat podnosi akcyzę pod pretekstem ochrony zdrowia Polaków, podczas gdy chodzi o nic więcej, jak o koncepcję ekonomiczną, jaką jest krzywa Leffera. Koncepcja ta pokazuje związek pomiędzy stawką podatkową a dochodami państwa z podatków. Rząd, podnosząc od lat akcyzę, szuka jej optymalnej stawki. Chodzi o to, aby ustalić, jak bardzo można podnosić akcyzę, aby zmaksymalizować dochody podatkowe. Tak długo, jak Polacy wciąż będą kupować wyroby tytoniowe, a budżet państwa zyskiwać, akcyza będzie nadal podnoszona – podkreślał poseł Grzegorz Płaczek.

– Trochę dziwię się parlamentarzystom z PiS, którzy dziś podają w wątpliwość efekty takich decyzji i nie wierzą, że mogą one przynieść efekty profilaktyczne, a sami z taką radości i satysfakcją uchwalali jeszcze w tamtej kadencji podatek cukrowy i przekonywali nas, że z tego powodu spadnie spożycia słodkich napojów. Trochę hipokryzja, szanowni państwo – powiedził poseł PO.

– Dziś rząd zrywa zawartą umowę społeczną na 3 lata przed jej wygaśnięciem i proponuje drastyczne podwyżki podatku akcyzowego. Pogrzebaliście właśnie przewidywalność w systemie podatkowym, o którą sami postulowaliście. Brakuje wam pieniędzy na nielegalną telewizję? – dodał poseł Filip Kaczyński

– Aktualna akcyzowa mapa drogowa w swoich założeniach miała na celu ograniczenie dostępności tych wyrobów. Dziś wiemy, że tych założeń nie spełnia, a bogata oferta, uwzględniająca również papierosy elektroniczne, powoduje ich upowszechnianie również wśród dzieci i młodzieży, co jest niedopuszczalne.

– Nie tak dawno, bo rok temu czy powiedzmy kilka lat temu, kiedy Prawo i Sprawiedliwość wprowadzało zmiany do ustaw podatkowych, państwo grzmieliście na tej sali, że te wszystkie zmiany podatkowe powinny być wprowadzane 6 miesięcy przed rozpoczęciem działania w roku podatkowym. Teraz mamy październik i ma to obowiązywać od 1 stycznia. Hipokryci – mówiła posłanka Józefa Szczurek – Żelazko.

– Dlatego zasadnym wydaje się pytanie, jak wdrożenia nowych stawek akcyzy od 1 marca ma się do tych deklaracji rządzącej koalicji? Odnoszą się w tym miejscu do zaprezentowanej tydzień temu kreatywnej próby liczenia tego okresu przez pana ministra. Rozjeżdża się ta próba w zderzeniu z umową koalicyjną – podkreślał poseł PiS.

W związku z tym w styczniu i lutym 2025 r. będą obowiązywały stawki akcyzy na wyroby tytoniowe i ich substytuty przewidziane w mapie drogowej na rok 2024 – czytamy w uzasadnieniu.

– Ostatnia modyfikacja stawek akcyzy miała miejsce w 2021 roku, a więc w zupełnie innych realiach – mówimy tu o wojnie w Ukrainie, wysokiej inflacji, mniejsza była też siła nabywcza konsumentów. Z danych GUS wynika bowiem, że w 2019 roku średnie wynagrodzenie wystarczało na 348 paczek papierosów, a 2023 już na 437. Kolejny argument za wzrostem akcyzy to zalecenie WHO, mówiące o tym, że podgrzewane wyroby tytoniowe powinny być tak samo opodatkowane jak papierosy tradycyjne, aby ograniczyć lub utrudnić za pomocą cen dostęp do nich przez młodzieży. Teraz stawka akcyzowa na wyroby nowatorskie jest niższa niż dla tradycyjnych papierosów, co powoduje, że są tańsze, a co za tym idzie – cieszą się dużym powodzeniem jako rzekoma zdrowsza alternatywa dla papierosów tradycyjnych – mówił poseł Lewicy Tomasz Trela.

– Oczywiście nie ma pewności, że zwiększenie stawki akcyzy, a wraz z nią ceny detalicznej wystarczy, aby ograniczyć używanie e-papierosów przez młodzież, ale na pewno nie zachęci – powiedział Tomasz Trela.