Święto Łukasza Ewangelisty. Kiedy wypada? Czy trzeba iść do kościoła?

Święty Łukasz urodził się najprawdopodobniej w Antiochii Syryjskiej (tereny dzisiejszej Turcji). Był człowiekiem wykształconym, zgodnie z wieloma legendami – lekarzem, co czyniło go szczególną postacią wśród pierwszych chrześcijan. Historyczne źródła donoszą, jakoby św. Łukasz był również malarzem ikon i artystą.

Najprawdopodobniej św. Łukasz urodził się w rodzinie pogańskiej, a wraz z dogłębnym poznaniem nauk Chrystusa przyjął wiarę chrześcijańską i rozpoczął ewangelizację. Nie był on jednym z dwunastu apostołów Jezusa ani naocznym świadkiem jego życia. Przyłączył się za to do działalności św. Pawła Apostoła, towarzyszył mu w podróżach, a w czasie jego uwięzienia jako jedyny miał odwagę pozostać przy aresztowanym.

Dzisiaj, najwięcej na temat św. Łukasza wiemy z jego przekazów, a więc Ewangelii oraz Dziejów Apostolskich. Jego Ewangelia oparta jest na badawczym podejściu, gdyż – jak na człowieka wszechstronnie wykształconego przystało – chciał skrupulatnie dotrzeć do prawdy, badając zarówno źródła historyczne, jak i rozmawiając ze świadkami.

Ewangelia św. Łukasza wyróżnia się szczególną troską o ubogich i cierpiących, co może być związane z wykonywanym przez niego zawodem.

Święto św. Łukasza obchodzone jest 18 października, ale jego ustanowienie sięga wczesnego średniowiecza. W kalendarzu liturgicznym Kościoła pojawia się już w IV wieku, a z czasem zyskało na znaczeniu nie tylko w Kościele zachodnim, ale również w Kościołach wschodnich, które również oddają hołd temu świętemu.

W Kościele katolickim święto św. Łukasza ma charakter wspomnienia liturgicznego. Wierni gromadzą się na mszach, podczas których czytane są fragmenty z Ewangelii wg św. Łukasza, a także modlitwy w intencji lekarzy i osób cierpiących.

W tym dniu w szczególny sposób podkreśla się wartość miłosierdzia, empatii i troski o innych. Czytania oraz kazania bardzo często kierowane są w tym dniu do pracowników ochrony zdrowia – lekarzy, pielęgniarek, ratowników medycznych i innych osób, które dbają o zdrowie innych.

W roku 2024 wspomnienie św. Łukasza wypada w piątek.

Wspomnienie św. Łukasz to ważny dzień w kalendarzu liturgicznym. Widnieje jako ważna uroczystość, obok której wierni nie powinni przejść obojętnie. Jednak 18 października nie jest uznawany w Kościele za święto nakazane. 

Oznacza to, że wierni nie mają obowiązku, by tego dnia uczestniczyć w mszy świętej.

Św. Łukasz Ewangelista to patron przede wszystkim pracowników służby zdrowia, a także Hiszpanii, miasta Achai, introligatorów oraz malarzy, rzeźbiarzy i złotników. Zgodnie z legendą malował on portrety Jezusa, Maryi i apostołów – przypisuje mu się autorstwo pierwszych ikon Matki Bożej.

W ikonografii prezentowany jest jako młodzieniec o krótkich włosach, w tunice. Zdarza się, że ukazuje się go podczas malowania obrazu. Jego atrybutami są przyrządy medyczne, paleta malarska, księga, skalpel lub wizerunek czy figura Matki Boskiej. W ikonografii można go także dostrzec w towarzystwie wołu – jednego z czterech symboli ewangelistów. Wół symbolizuje cierpienie i ofiarę, co związane jest z tematyką jego Ewangelii.