Skarby z przeszłości w Księżpolu

Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Lublinie zaprezentował piątą część zabytków archeologicznych, odkrytych przez Grupę Eksploratorzy przy Tarnogrodzkim Towarzystwie Regionalnym. Odkrycia dokonano podaczas poszukiwań kierowanych przez Janusza Szabata i Piotra Magocha, wiosną bieżącego roku, w Księżpolu.

Piąta część odkrycia obejmuje różnego rodzaju sprzączki do pasa i ich elementy. Są to nierzadko ozdobne przedmioty pełniące rolę przede wszystkim użyteczną.

Najstarsze znaleziska sprzączek można datować na późny okres rzymski i przypisać ludności kultury wielbarskiej, wiązanej z Gotami oraz na okresy znacznie młodsze, czyli na okres średniowiecza i okres staropolski (nowożytny):

1. Żelazna sprzączka do pasa z grupy H sprzączek z okresu rzymskiego wg Magdaleny Legutko, nieco skorodowana, ale z zachowanym kolcem i pogrubioną ramą. Można ją przypisać kulturze wielbarskiej z datowaniem na koniec IV w. lub początek V wieku n.e.

2. Srebrny kolec do sprzączki pasa z owalną pogrubioną ramą z późnej grupy H sprzączek z okresu rzymskiego wg Magdaleny Legutko. Można go przypisać kulturze wielbarskiej z datowaniem na koniec IV w. lub początek V wieku n.e.

3. Kolec z brązu do sprzączki pasa z profilowaną podstawą do sprzączek z owalną pogrubioną ramą z późnej grupy H sprzączek z okresu rzymskiego wg Magdaleny Legutko. Można go przypisać kulturze wielbarskiej i datować na koniec IV w. lub początek V wieku n.e.

4. Żelazna pogrubiona rama sprzączki do pasa, przypuszczalnie z grupy H sprzączek z okresu rzymskiego wg Magdaleny Legutko, nieco skorodowana, bez kolca. Można ją przypisać kulturze wielbarskiej z datowaniem na koniec IV w. lub początek V wieku n.e.

5. Kolec z brązu do sprzączki pasa. Typ i chronologia trudne do określenia. Przypuszczalnie kultura wielbarska z datowaniem na koniec IV w. lub początek V wieku n.e.

6. Sprzączka do pasa wykonana z brązu i datowana na okres średniowiecza – XIII-XV wiek

7. Sprzączka do pasa wykonana z brązu i datowana na okres średniowiecza – XIII-XV wiek.

8. Fragment sprzączki do pasa wykonanej z brązu i datowanej na okres średniowiecza – XIII-XV wiek.

9. Jednolita, półkolista ramowa sprzączka do pasa wykonana z żelaza, bez zachowanego kolca. Datowana na okres średniowiecza – XIII-XV wiek.

10. Żelazna sprzączka do pasa wykonana z żelaza, zachowana owalna rama bez kolca. Datowana na okres średniowiecza – XIII-XV wiek.

11. Prostokątna rama sprzączki wykonanej z żelaza, bez kolca, z datowaniem na okres od średniowiecza ( XIII-XV) po okres nowożytny – do XVIII wieku.

12. Żelazna sprzączka do pasa z podwójną ramą, skorodowana, bez zachowanego kolca. Przypuszczalnie z okresu staropolskiego (nowożytnego) – z datowaniem na okres od XVI do XVIII wieku.

13. Fragment żelaznej sprzączki do pasa z masywną, prostokątną ramą, mocno skorodowaną, bez zachowanego kolca, z datowaniem na okres nowożytny, XVII-XIX wiek.

Sprzączki i ich elementy zostały przekazane przez poszukiwaczy do WUOZ Lublin Delegatura w Zamościu. Analizy tych artefaktów dokonana dr hab. Barbara Niezabitowska-Wiśniewska, profesor uczelniany UMCS w Lublinie.

– Jest ona bardzo zaskoczona tak dużą ilością odkrytych sprzączek na jednej osadzie w Księżpolu, albowiem podczas typowych archeologicznych badań wykopaliskowych na osadach z okresu rzymskiego nigdy nie odnotowywano aż tak dużej ich ilości. Musiało tu zatem funkcjonować bardzo intensywne, dobrze rozwinięte i zorganizowane oraz bogate osadnictwo kultury wielbarskiej, posiadające rozległe kontakty handlowe i kulturowe z innymi ośrodkami tej ludności na terenie Polski i Ukrainy. Ponadto obecność sprzączek do pasa z okresu średniowiecza i okresu staropolskiego świadczy o stałej kontynuacji osadnictwa na tym stanowisku – informuje Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Lublinie.

Odkryte zabytki zostaną wkrótce przekazane do Muzeum w Biłgoraju.