UM Częstochowa: 800-LECIE CZĘSTOCHOWY. KOREKTA HERALDYCZNA HERBU

Częstochowa prezentuje skorygowany herb, który na podstawie uchwały Komisji Heraldycznej uzyskał pozytywną opinię Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. Tym ważnym, symbolicznym wydarzeniem miasto inauguruje obchody 800 lat istnienia Częstochowy. Korekta herbu musi być teraz przegłosowana przez Radę Miasta.

– 800-lecie Częstochowy, pierwszej odnotowanej historycznej wzmianki o naszym obecnym mieście – to rocznica, w którą wpiszą się w 2020 roku trwałe symbole, by wspomnieć choćby o zakończeniu rewitalizacji Starego Rynku z wyeksponowaniem pozostałości dawnego Ratusza – powiedział podczas spotkania z dziennikarzami poświeconego 800-leciu naszego miasta prezydent Krzysztof Matyjaszczyk. – Nie zabraknie oczywiście okolicznościowych projektów związanych z tą datą, ale obchody zaczynamy od wprowadzenia korekty heraldycznej herbu. Po decyzji Rady Miasta ma on zastąpić ten, który mamy dzisiaj. Mam nadzieję, że radni przychylą się do powrotu do historycznego i zgodnego z regułami heraldyki wyglądu herbu. Cieszę się, że ta zmiana nastąpi w roku jubileuszowym.

Z decyzji Komisji Heraldycznej i pozytywnej opinii Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, która umożliwia Częstochowie zmianę herbu cieszy się też prof. Marceli Antoniewicz, heraldyk, dyrektor Instytutu Historii Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie, który jako pierwszy zwrócił uwagę na konieczność powrotu do dawnej symboliki herbowej. – Komisja Heraldyczna od początku nie negowała potrzeby tej zmiany. Merytorycznie nie mieli uwag – powiedział. – Nowy herb powstał w wyniku wielomiesięcznych konsultacji dotyczących szczegółów skorygowanego projektu. Niemała tu zasługa prof. Andrzeja Desperaka, który odpowiadał za modyfikacje graficznej strony herbu.

Więcej o herbie poniżej i w uzasadnieniu do projektu uchwały – w załączniku.

800-lecie jest znakomitą okazją, by spojrzeć na bogatą historię miasta i podsumować najważniejsze wydarzenia dla jego rozwoju. Stąd pomysł cyklu konferencji naukowych dotyczących różnych okresów z dziejów miasta. Będą dotyczyć m.in. narodzin Częstochowy w świetle dokumentów historycznych, Częstochowy w czasie szwedzkiego Potopu, rozwoju industrialnego czy w okresie wojen XX-wiecznych wojen. Według zapowiedzi prof. Marcelego Antoniewicza wezmą w nich udział wybitni w poszczególnych dziedzinach i okresach historycy.

– Jeszcze w lutym w Ośrodku Kultury Filmowej „Iluzja” rozpocznie się cykl filmów związanych z Częstochową – mówił Aleksander Wierny, naczelnik Wydziału Kultury, Promocji i Sportu. – Powstaje  specjalny projekt internetowy, będą wydawnictwa, gadżety, przypomnimy osoby ważne dla miasta oraz utalentowane częstochowianki i częstochowian, będące jego przyszłością. Własne projekty będą też realizować miejskie instytucje kultury.

Kolejne inicjatywy oraz wydarzenia przygotowane w ramach jubileuszu będą zapowiadane w ciągu roku. Nie będzie kulminacyjnego punktu. Będą natomiast niespodzianki związane zarówno z historią, jak i przyszłością miasta. Informacje o nich będą przekazywane na bieżąco.

Kiedy i dlaczego w mieście pojawił się pomysł zmiany herbu?
Wydział Kultury, Promocji i Sportu uporządkował identyfikację wizualną miasta Częstochowy. Ostatnim krokiem był temat korekty heraldycznej herbu, co zbiegło się z przygotowaniami do obchodów 800-lecia dziejów pisanych Częstochowy. Wprowadzono profesjonalne logo wykorzystywane głównie do promocji turystycznej i kulturalnej. Następna była propozycja zmiany herbu na ten tradycyjny, który powstał w XIV wieku. Wielki jubileusz dziejów pisanych miasta przypada w tym roku. Pierwsza wzmianka o Częstochowie pochodzi z 1220 r., z dokumentu biskupa krakowskiego Iwo Odrowąża.

Czyj to był pomysł?
Zdaniem prof. nadzw. dra hab. Marcelego Antoniewicza, dyrektora Instytutu Historii Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie i heraldyka, miasto powinno wrócić do historycznego herbu sprzed 1992 roku, na którym obok lwa znajdował się orzeł. Orzeł to symbol używany przez księcia Władysława Opolczyka, który w 1382 roku ufundował zakon paulinów na Jasnej Górze. Badacz do swoich racji przekonał prezydenta Krzysztofa Matyjaszczyka oraz częstochowskich radnych, którzy wstępnie przyjęli projekt zmian herbu. Po uzyskaniu pozytywnej opinii Komisji Heraldycznej, działającej przy MSWiA, radni mogą ostatecznie zaakceptować nowy herb.

Co ma być w nim zmienione?
Główna zmiana polega na zamianie kruka na orła piastowskiego. Herb nie musi nawiązywać do godła paulińskiego, które powstało dopiero w XVIII wieku. Kruka do herbu miasta wprowadzili Niemcy, kiedy orzeł został przez okupacyjne władze zakazany. Bardzo ważna jest również symbolika samego kruka. W chrześcijaństwie symbolizuje on grzesznika i szatana.

Na jakim etapie jest ta sprawa?
Po długotrwałych konsultacjach i kolejnych zmianach dotyczących strony graficznej uzyskano pozytywną opinię Komisji Heraldycznej oraz Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, która była konieczna do procedowania uchwały „herbowej” przez Radę Miasta Częstochowy. Projekt ma zostać poddany pod głosowanie na sesji 27 lutego.

Kiedy zmieniony herb będzie używany przez miasto?
Wszelkie zmiany będą wprowadzane sukcesywnie, na zasadzie ewolucji a nie rewolucji. Jubileusz 800 lat Częstochowy to najlepszy moment na taką korektę. Ogrom miejskich materiałów informacyjnych i symbolicznych, gdzie jest używany, sprawia, że proces ten będzie długotrwały.

Czy i z jakimi kosztami taka zmiana się wiąże?
Pierwsze koszty to na przykład wymiana tablic herbowych w salach Urzędu Miasta – to koszt kilkuset złotych. Wiele zmian można wprowadzać stopniowo przy kolejnych zamówieniach, opierając się o nowy wzór.

O tym od kiedy miasto posiada herb; co nim było/jest; czy wcześniej był zmieniany; kiedy i co się w nim zmieniło; jak często zmieniał się herb miasta i dlaczego – wszystko to można przeczytać w uzasadnieniu prof. Marcelego Antoniewicza.