Gdy w 2000 r. zaczynałem pracę jako koordynator Programu Przeciw Korupcji, wspólnego przedsięwzięcia Fundacji im. Stefana Batorego i Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, jednym z naszych działań była pomoc prawna ofiarom korupcji i osobom, które nie wiedziały, jak na korupcję zareagować. Gdy odchodziłem w 2002 r., klarował się już profil osób, które poszukiwały wsparcia. Byli to ludzie, którzy w miejscach pracy stykali się z ustawianiem przetargów, nepotyzmem, kolesiostwem, wyprowadzeniem publicznych pieniędzy, pospolitym łapówkarstwem…
Dwadzieścia lat temu takie zachowania nierzadko były traktowane jako norma. A jednak niektórzy próbowali alarmować swoich szefów i kolegów. Jeśli to nic to nie dawało, próbowali szczęścia w prokuraturze i organach ścigania. Jeśli te nie reagowały, szukali pomocy mediów. W pracy spotykali się z ostracyzmem, mobbingiem, zwolnieniami, procesami o zniesławienie. Byli metodycznie niszczeni tylko dlatego, że próbowali zrobić coś, żeby miejsca, w których pracowali, działały zgodnie z prawem i podstawowymi normami etycznymi. Dziś nazywa się ich sygnalistami.
Whistleblower po polsku
Dwadzieścia lat temu nie mieliśmy dobrego słowa, żeby takich ludzi nazwać i uwolnić ich od łatki donosiciela, którą najczęściej im przylepiano. W odróżnieniu od Anglii czy USA, gdzie od wieków istnieją przepisy chroniące takie osoby i gdzie od dekad określa się je mianem whistleblowers, w Polsce nie było nic. Dodatkowo, wieki wyuczonego braku zaufania do instytucji i siebie nawzajem wytworzyły u nas wiele społecznych i psychologicznych barier niepozwalających sygnalistów docenić i chronić.
Znalezienie dobrego, polskiego odpowiednika słowa whistleblower było nie lada wyzwaniem. Po konsultacjach m.in. z wiodącymi filologami Fundacja Batorego postawiła na „sygnalistę” – słowo, które oddawało istotę rzeczy, a jednocześnie było neutralne. Ale jeszcze przez wiele lat media uporczywie pisały o „donosicielach”. Z czasem jednak to właśnie „sygnalisty” zaczęto używać najczęściej dla opisania osób, które w swoich miejscach pracy, w imię dobra wspólnego, kierując się dobrą wolą, informują o nadużyciach lub ryzykach ich wystąpienia. Z czasem zaczęli używać go dziennikarze, komentatorzy, badacze, w końcu też decydenci. Sygnalista jest dziś normą w języku potocznym, naukowym i urzędowym.
Pierwsze próby uregulowania statusu sygnalistów
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS