I ciągle słyszę ich głosy

Kurator 60. Biennale, Brazylijczyk Adriano Pedrosa, zbudował całość wokół hasła “Obcokrajowcy są wszędzie”. Skoncentrował się na krajach Południa. Wnętrza Arsenału wypełniły się wyszywankami, rysunkami na papierze, wycinankami – pracami często o większej wartości etnograficznej niż artystycznej. Postkolonialne traumy, wykluczenie ze względu na orientację seksualną, dramat osób w kryzysie uchodźczym i zbliżająca się apokalipsa to powtarzające się tematy.

Z morza sztuki zostaje ze mną kilka prac. Ciągle słyszę odgłosy wojny naśladowane przez ukraińskich uchodźców w filmie “Powtarzaj za mną 2” przygotowanym przez kuratorkę Martę Czyż i kolektyw twórczy Open Group w polskim pawilonie. Pierwszy film powstał tuż po wybuchu wojny w Ukrainie. Uchodźcy niemal w czasie rzeczywistym odtwarzali do kamery odgłosy wybuchów, świt kul, wycie syren. Po dwóch latach artyści proszą o to samo uciekinierów z Ukrainy rozsianych po Europie. Czas mija, ale wypalenie wojną zostaje w ludziach. Przed ekranem ustawiono mikrofony. Bohaterowie filmu zachęcają do karaoke. Mamy powtarzać za nimi odgłosy wojny. Nikt nie podchodzi.