Ciało mówi, że coś się zmienia

Dr n. med. Monika Łukasiewicz: Perimenopauza, czyli okres poprzedzający menopauzę, trwa około czterech lat, ale powinnyśmy zacząć o niej myśleć już po czterdziestce. W tym czasie gwałtownie obniża się poziom estrogenów, czyli żeńskich hormonów płciowych, oraz testosteronu, który u kobiet odpowiada za pożądanie, siłę mięśniową, motywację, pamięć i dobre samopoczucie.

Pierwszym fizycznym objawem perimenopauzy jest skrócenie długości cyklu. Krwawienia miesięczne pojawiają się często co kilkanaście dni zamiast – jak dotychczas – co 28–32 dni. Są bardziej obfite, a zespół napięcia przedmiesiączkowego może bardzo dawać się we znaki.

Kolejnym etapem świadczącym o tym, że menopauza się zbliża, jest wydłużenie cyklu – miesiączki pojawiają się co dwa–trzy miesiące, by w końcu nie pojawić się wcale.

Jest ich całe mnóstwo, bo receptory estrogenowe znajdują się nie tylko w macicy, pochwie i gruczołach sutkowych, ale także w skórze, kościach, mięśniach oraz w mózgu. Dlatego często pierwszym objawem świadczącym o tym, że pacjentka wchodzi w okres okołomenopauzalny, jest pogorszenie pamięci, osłabienie koncentracji uwagi, a także drażliwość, zaburzenia snu, skłonność do zaburzeń depresyjnych, bóle kości i stawów, osłabienie siły mięśniowej oraz zaburzenia rytmu serca. Pacjentki odczuwają ciągłe zmęczenie, brak napędu do życia oraz skarżą się na wypadanie włosów.

Libido w znacznej mierze zależy od właściwego stężenia testosteronu, a ono się obniża. Niedobór estrogenów i androgenów prowadzi również do tzw. zmian atroficznych w obrębie błony śluzowej pochwy. Staje się ona cienka i gorzej nawilżona, a co za tym idzie – podatna na urazy i zakażenia. W konsekwencji tych zmian współżycie staje się nieprzyjemne i bolesne, więc wiele kobiet zaczyna go unikać, a to powoduje reaktywny spadek libido. Często pojawia się również depresja oraz nietrzymanie moczu, a te dolegliwości jeszcze bardziej obniżają pożądanie.

By poprawić kondycję śluzówki, czasem wystarczy właściwie dobrana miejscowa terapia hormonalna zawierająca estriol, estradiol w postaci kremu lub globulek albo prasteron w globulkach. Hormony podane dopochwowo właściwie nie wchłaniają się do krwiobiegu, są więc bezpieczne. Pojawiają się badania pilotażowe donoszące, że kobiety po przebytym raku piersi w trakcie dodatkowej terapii inhibitorami aromatazy, które dotychczas nie mogły stosować żadnych preparatów hormonalnych, mogą stosować bezpiecznie prasteron, gdyż nie zwiększa on stężenia estradiolu we krwi.

W związku z substytucją hormonów u tych pacjentek dolegliwości są najczęściej ograniczone. Najlepszym sposobem na zachowanie dobrego samopoczucia psychicznego i fizycznego jest płynne przejście około 50.–51. roku życia z antykoncepcji hormonalnej na hormonalną terapię menopauzalną (HTM), oczywiście jeśli nie ma ku temu przeciwwskazań.

Ten temat trzeba odczarować! Strach przed HTM to pokłosie głośnego badania WHI z 2002 roku, które zrobiło niezłe zamieszanie. Wiele późniejszych badań dowiodło bezpieczeństwa tej terapii, ale część z nas zatrzymała się w roku 2002 i nie przyjmuje nowych faktów. Dane naukowe mówią, że HTM zwiększa ryzyko raka piersi u mniej niż 1 na 1000 kobiet, a ryzyko zakrzepicy u 1–2 na 1000 kobiet. Za pojawianie się raka piersi kilkukrotnie częściej odpowiadają otyłość i alkohol. Nowoczesna terapia menopauzalna jest oparta na hormonach bioidentycznych, które są jeszcze bezpieczniejsze.

Przede wszystkim warto znaleźć ginekologa, który zna się na zagadnieniach związanych z menopauzą i budzi zaufanie pacjentki. Dobrze byłoby też się zastanowić, czy chcemy korzystać z HTM i jakie są nasze oczekiwania i preferencje w stosunku do tej terapii. Mamy do dyspozycji preparaty doustne, plastry, spraye oraz preparaty miejscowe. Trzeba też zadbać o zdrowie ogólne, bo po 40. roku życia metabolizm spowalnia, a to sprzyja otyłości, a także nadciśnieniu, cukrzycy, zaburzeniom lipidowym, które są jej konsekwencją. Dlatego warto zrewidować swoją dietę oraz zacząć regularnie uprawiać aktywność fizyczną. Dzięki takiemu podejściu mamy szansę wkroczyć w okres menopauzy w dobrym zdrowiu, cudownym nastroju i z niezłym libido.