Każdy, kto choćby trochę interesuje się historią Zambrowa, miał w swoich rękach książkę Józefa Stanisława Mroczka pt. „Zambrów. Zarys dziejów”. Publikacja zawiera niezwykły plan naszego miasta, który zamieszczamy pod artykułem.
Rycinę z planem najdawniejszego widoku-planu Zambrowa z końca XVIII w. można odnaleść w Biuletynie Historii Sztuki i Kultury z października 1948 roku. Artykuł, który zawiera plan, to omówienie wydawnictwa pt. „Miasteczka polskie jako zagadnienie urbanistyczne. Warszawa 1947, s. 306”. Zostało ono wydane przez Wydawnictwo Ministerstwa Odbudowy pod nr 8.
Autorem publikacji był Kazimierz Wejchert jr., który wykorzystał prace historyczne i antropogeograficzne dotyczące miasteczek polskich oraz bogaty materiał ikonograficzny. Zebrał imponujący zbiór planów poszczególnych miast wykonanych w latach 1799-1942. Zebrane dokumenty i analizy miały stworzyć naukową podstawę odbudowy kraju po wojnie.
Plan Zambrowa pochodzi z XVIII w. i został najprawodopodobniej pozyskany z parafii pw. Trójcy Przenajświętszej w Zambrowie w latach 30-tych ubiegłego wieku. Plan stanowi najstarsze i najdokładniejsze odwzorowanie kartograficzne naszego miasta. Mimo ponad 200 lat od jego powstania wiele elementów z obecznych czasów wciąż możemy rozpoznać. To „historyczne zdjęcie”, niezwykle dokładne jak na czas w którym powstało, pozwala też zidentyfikować elementy miasta, które pojawiły się później niż pod koniec XVIII wieku. Z pewnością powstanie planu zawdzięczamy ks. Marcinowi Krajewskiemu herbu Jasieńczyk.
Wśród elementów, które możemy rozpoznać należy wymienić kościół. Warto jednak zwrócić uwagę na jego kształt, gdyż jest to stara bryła kościoła, która istaniała najprawdopodobniej do 1874 roku. Budowa nowego kościoła trwała pięć lat i zakończyła się w 1879 roku. Na uwagę zasługują inne elementy, w tym ogrodzenie kościoła z wieżami z dzwonnicami w narożnikach. Dobra kościoła zambrowskiego pierwotnie wynosiły 3 włóki ziemi – było to około 54 ha ziemi i w miarę upływu czasu wielkość ta była powiększana w związku z zapisami i darowiznami. Na planie widzimy dobra kościelne, które sięgały od kościoła do Wądołk. Na planie znajdują się zabudowania wokół kościoła, były to z pewnością zabudowania gospodarskie, jak również mieszkalne. Z opisów parafialnych wiemy również, że na planie znajduje się też dom dla ubogich zwany szpitalem, który istaniał w tamtym okresie, jednak trudno wskazać jego lokalizację.
Ma planie widzimy też część miasta zwaną Poświątne. Obecnie w tym miejscu istnieje zabudowa jednorodzinna przy ulicy o tej nazwie. Widoczny jest też most na rzece Jabłonce, a także wpadająca do niej rzeka Prądnik. Na planie można znaleźć też stawy, żurawie przy studniach a także zadrzewienia i młyn nad rzeką. Można się też doszukiwać kopca z powiawającą flagą.
Niezwykle ciekawie prezentuje się układ urbanistyczny. Na planie bez problemu znajdziemy obecne ulice: Kościuszki, Poświątne, Cmentarną, Łomżyńską, Świętokrzyską i Wilsona. Widać też fragment ul. Białostockiej, być może też Mazowieckiej i Wądołkowskiej. Wydaje się, że przebieg Alei Wojska Poskiego został wytyczony później niż przygotowanie planu, co było zapewne związane z powstaniem jednostki wojskowej. Nie ma na planie ulicy Ostrowskiej, która została wybudowana przez zaborcę. Plan zawiera zabudowę miejską w otoczeniu rynku – obecnego placu Sikorskiego, a być może też magistrat. Dobrze widoczny jest układ dróg rozwidlający się przy rynku.
Zastanawiając się, co z przedstawionego poniżej planu pozostało do dziś, można dojść do wniosku, że oprócz układu urbanistycznego, jedynym elementem na który mógł patrzeć autor planu ponad 200 lat temu, jest ogrodzenie kościoła pw. Trójcy Przenajświętszej w Zambrowie.
Zachęcamy do samodzielnej analizy poniższego planu.
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS