Blaski i cienie nowelizacji kodeksu postępowania karnego

5 października 2019 r. weszła w życie ustawa nowelizująca Kodeks postępowania karnego. Jest to już trzecia duża nowelizacja k.p.k. wprowadzona na przełomie ostatnich lat. Ocena przyjętych rozwiązań pozwala na sformułowanie dwóch wniosków. Po pierwsze, część z wprowadzonych zmian ma charakter zdecydowanie antygwarancyjny. Deklarowany cel ustawodawcy polegający na usprawnieniu postępowania karnego ma być osiągnięty kosztem gwarancji oskarżonego. Po drugie, niektóre zmiany wypaczają już i tak niezbyt spójny model postępowania dowodowego. Jaskrawym przykładem takich zmian jest instytucja prekluzji dowodowej wprowadzona pomimo dominacji w procesie zasady prawdy materialnej oraz generalnie inkwizycyjnego charakteru postępowania dowodowego. Pomimo że w nowelizacji znaleźć można rozwiązania zasługujące na aprobatę, w ogólnym rozrachunku wprowadzone zmiany trzeba ocenić negatywnie.

Jednym z rozwiązań przyjętych w nowelizacji jest zmiana przepisów odnoszących się do uzyskiwania uprawnienia do wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia. Prawo to jest związane z samodzielnym dążeniem pokrzywdzonego do ochrony swoich praw na gruncie postępowania karnego. Uzasadnieniem dla aktywności pokrzywdzonego jest bierna postawa organów ścigania, czy to w zakresie dążenia do wykrycia sprawcy i zabezpieczenia dowodów, czy też do wystąpienia do sądu z aktem oskarżenia. Do wejścia w życie nowelizacji, do uzyskania prawa do wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia wystarczyła dwukrotna odmowa wszczęcia lub umorzenie postępowania. Po nowelizacji pokrzywdzony ma dodatkowy obowiązek zaskarżenia drugiego postanowienia o odmowie wszczęcia lub o umorzeniu do prokuratora nadrzędnego. W takim przypadku prokurator nadrzędny może zdecydować o niezasadności zażalenia – i wtedy pokrzywdzony może wnieść subsydiarny akt oskarżenia – lub sprawę przekazać ponownie organom ścigania. Wprowadzone rozwiązanie z jednej strony odsuwa w czasie uzyskanie uprawnienia do wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia, z drugiej strony potencjalnie może przyczynić się do ponownego przeanalizowania sprawy oraz zobowiązania przez prokuratora nadrzędnego organu prowadzącego postępowanie do przeprowadzenia czynności śledztwa lub wręcz wystąpienia z aktem oskarżenia. O ile rozwiązanie to nie będzie nadużywane może przyczynić się do lepszej realizacji praw pokrzywdzonego.

W grupie bardziej dyskutowanych rozwiązań przyjętych w nowelizacji jest niewątpliwie art. 257 § 3 k.p.k. Przepis ten stanowi, że w przypadku gdy sąd stosuje tymczasowe aresztowanie z zastrzeżeniem, że nie dojdzie do niego jeśli podejrzany złoży odpowiednie poręczenie, prokuratorowi przysługuje prawo do złożenia oświadczenia o sprzeciwie od tej decyzji, które wstrzymuje wykonalność postanowienia sądu. Uregulowanie to ma definitywnie antygwarancyjny charakter oraz jest wręcz wprost sprzeczne z zasadą, że do pozbawienia wolności może dojść wyłącznie na mocy postanowienia sądu. Nie bez przyczyny genezy tej regulacji szuka się w przepisach czasów słusznie minionych, które uprawniały prokuratorów do stosowania aresztu. Oświadczenie prokuratora jest w takim przypadku wyłączną podstawą pozbawienia wolności. Wątpliwa jest nie tylko zasadność przyznawania prokuratorowi takiego uprawnienia ale również sposób jego realizacji. W nowelizacji wskazano, że oświadczenie ma formę sprzeciwu, nie zobowiązując równocześnie prokuratora do jakiegokolwiek uzasadnienia takiego działania. Zgłoszenie sprzeciwu zdaje się leżeć sferze dyskrecjonalnej władzy prokuratorskiej. Treść art. 257 § 3 k.k. jest wyrazem tendencji do nadawania organom prokuratorskim w pewnych przypadkach przewagi nad czynnikiem sądowym. Zmierzające w tym kierunku zmiany prawne powinny znajdować wyraźny sprzeciw.

Największe zmiany na mocy nowelizacji dokonane zostały jednak w postępowaniu dowodowym przed sądem. Dokonane zmiany pokazują niespójność modelową przyjętych i obowiązujących już rozwiązań. Na przełomi … czytaj dalej

Reakcja

0%0Pozytywnie0%0Neutralnie 0%0Negatywnie

Twoje emocje

0%0Lubię to!

0%0Super0%0Ekscytujący 0%0Ciekawy0%0Smieszny0%0Smutny0%0Wściekły0%0Przerażony0%0Szokujący0%0Wzruszający0%0Rozczarowany0%0Zaskoczony

Co sądzisz?

0%0Prawda0%0Manipulacja0%0Fake news

0

0Ulub

Oryginalne źródło ZOBACZ