Nasze Miasto: Częstochowa. Dworzec PKP przed wyburzeniem. Koleje szykują się do tego już w 2023 roku

Częstochowski dworzec od lat stoi niemal pusty. Zajęte są niektóre lokale w pasażu nad torami, w obiekcie funkcjonuje też RTG Zębów, a także szkoła baletowa. Działają też kasy w głównej hali. Nie działają za to fontanny i często windy, a także schody ruchome. Lokale na piętrach stoją puste. Wkrótce ma się to zmienić, bo PKP wkracza w realizację zapowiadanego od kilku lat wyburzenia dworca, przeciwko któremu protestuje część mieszkańców i społeczników.

Polskie Koleje Państwowe ogłosiły już przetarg na budowę nowego dworca w Częstochowie. Zgodnie ze wcześniejszymi zapowiedziami, poprzedni zostanie wyburzony. – Chcielibyśmy rozwiać już na początku obawy mieszkańców Częstochowy, gdyż inwestycja będzie realizowana, tak żeby zapewnić nieprzerwaną obsługę pasażerów korzystających ze stacji – zapowiedział na początku lipca Bartłomiej Sarna z PKP.

PKP zakłada, że jeszcze w tym roku uda się ruszyć z inwestycją. Przetarg na wykonawcę nowego dworca w Częstochowie został już ogłoszony.

– 22 czerwca ogłosiliśmy przetarg na wybór wykonawcy prac budowlanych dla przebudowy dworca Częstochowa Główna. Firmy zainteresowane udziałem w postępowaniu mogą składać oferty do 27 lipca. Tego dnia nastąpi również otwarcie ofert w przetargu – mówi Bartłomiej Sarna z Wydziału Współpracy z Mediami Polskich Kolei Państwowych. – Dokładny termin rozpoczęcia prac zależy od przebiegu procedury przetargowej, a także momentu podpisania umowy z wykonawcą wybranym w postępowaniu. Planujemy, że prace budowlane związane z przebudową dworca Częstochowa ruszą jeszcze w tym roku – podkreśla.

Mieszkańcy zaczęli zastanawiać się, czy w związku z rozbiórką starego obiektu, dworzec będzie całkowicie wyłączony z użytkowania.

– Chcielibyśmy rozwiać już na początku obawy mieszkańców Częstochowy, gdyż inwestycja będzie realizowana, tak żeby zapewnić nieprzerwaną obsługę pasażerów korzystających ze stacji – zapewnia Bartłomiej Sarna.

Wstępne założenia są takie, żeby rozbiórki rozpocząć od pawilonu po stronie wschodniej, który w tej chwili nie jest użytkowany.

– Obsługę pasażerów zapewni więc obecny dworzec. Natomiast po wybudowaniu nowego dworca od strony wschodniej, on przejmie obsługę podróżnych, a rozpocznie się rozbiórka dotychczasowego budynku dworca po stronie zachodniej. Oczywiście te założenia mogą się jeszcze zmienić po wyborze wykonawcy prac budowlanych, gdyż on zaprezentuje nam swój pomysł na realizację inwestycji. O ewentualnych zmianach w organizacji podróżnych będziemy informować. na bieżąco – tłumaczy Bartłomiej Sarna.

Jak będzie wyglądać nowy dworzec w Częstochowie? Kanwą dla opracowanego projektu dworca były założenia przedstawione w zwycięskiej koncepcji konkursowej.

– Nowy dworzec będzie składał się z trzech powiązanych ze sobą funkcjonalnie części. Inwestycja zakłada budowę nowego pawilonu wschodniego od strony ulicy Piłsudskiego, mieszczącego główne funkcje obsługi pasażerów oraz przebudowę pasażu nad torami pełniącego głównie funkcję handlową. Nowa część zachodnia, od strony Placu Rady Europy, po uwzględnieniu zaleceń jury konkursowego, została nieco bardziej wysunięta w kierunku pl. Rady Europy, dzięki czemu stała się bardziej funkcjonalna. W jej sąsiedztwie będzie mieścić się centrum przesiadkowe dla autobusów – mówił nam jakiś czas temu Bartłomiej Sarna z Wydziału Współpracy z Mediami Polskich Kolei Państwowych.

Nowy dworzec ma być bardziej funkcjonalny niż ten obecny. Ma stać się wizytówką Częstochowy.

– Będzie to nowoczesna bryła, zaprojektowana zgodnie ze współczesnymi trendami w architekturze. Ponadto będzie on w pełni przystosowany do potrzeb osób o ograniczonej sprawności ruchowej. Wśród usprawnień, które będą standardem na nowym dworcu w Częstochowie, są m.in. ścieżki prowadzące z polami uwagi, oznaczenia w alfabecie Braille’a, windy, kontrastowa kolorystyka wnętrz, mapy dotykowe dworca i wiele innych rozwiązań. Nowy dworzec będzie również zaopatrzony w nowoczesne systemy bezpieczeństwa i rozwiązania proekologiczne. O randze przyszłego dworca w Częstochowie może świadczyć również fakt, że będzie to jedna z największych inwestycji realizowanych w obecnym Programie Inwestycji Dworcowych, który obejmuje blisko 200 dworców kolejowych w całej Polsce – podkreśla Bartłomiej Sarna.

Ile może kosztować ta inwestycja? Tego na razie nie wiadomo. Dokładny koszt inwestycji poznamy po wyborze wykonawcy i podpisaniu umowy na realizację tego zadania.

Kolej Warszawsko-Wiedeńska, nazywana też Drogą Żelazną Warszawsko-Wiedeńską była pierwszą linią kolejowa na ziemiach Królestwa Polskiego i drugą w Rosji. Połączyła Warszawę z granicą zaboru austriackiego. Regularne kursy pociągów ruszyły 15 czerwca 1845 po ukończeniu odcinka do Grodziska Mazowieckiego. Otwierano kolejne połączenia: do Skierniewic i Łowicza , Częstochowy, do granicy w Maczkach. Linia o długości 327,6 km miała 27 stacji. Szerokość toru 1435 mm odpowiadała standardowi przyjętemu na kolejach w większości państw ówczesnej Europy.

Pierwszy pociąg wjechał do Częstochowy 17 listopada 1846 r. Dworzec był jedną z najbardziej charakterystycznych budynków w mieście. Był budowany w latach 1845 -1846, pierwotnie późnoklasycystyczny o sylwecie nawiązującej do kształtu lokomotywy, został przebudowany około 1900 roku przez Czesława Domaniewskiego , architekta kolei warszawsko – wiedeńskiej.

Pierwszy pociąg elektryczny wjechał na stację Częstochowa w 1956 roku.

W latach 70. XX wieku zdecydowano o rozbiórce dworca i wybudowaniu nowego.

Ponad 20 lat trwała budowa nowego głównego dworca kolejowego w Częstochowie.

Budynek wyburzono w 1979 r., stawiając tymczasowy barak. Tymczasowy na… 15 lat. Ze starego dworca pozostała zabytkowa toaleta przy peronie 1. W katach 90. przerobiono ją nawet na bar. Dziś jest to zamknięty budynek.

Projektantem nowego dworca był krakowski architekt Ryszard Frankowicz. Oficjalnie dworzec w Częstochowie został otwarty w 1996 r., z udziałem prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego, ale pięć lat wcześniej gotowy był najdłuższy, drugi peron, na który wjeżdżały pociągi z młodzieżą przybywającą na spotkanie z Janem Pawłem II na VI Światowy Dzień Młodzieży na Jasnej Górze.
Cztery lata temu przeprowadzono generalny remont peronów, pasażu.

Po latach okazało się, że dworzec jest za duży, jak na potrzeby miasta i pielgrzymów, a lokale do wynajęcia stoją puste. W 2019 roku kolej rozstrzygnęła konkurs na budowę nowego dworca w Częstochowie, który wygrała Pracownia architektoniczna Toprojekt Marek Wawrzyniak (Rybnik), NStudio (Paryż) i Studio Antonini (Paryż).

Wybrana koncepcja budynku dworca zakłada powstanie w miejscu obecnych pawilonów wschodniego i zachodniego dwóch nowych, przeszklonych budynków. W części wschodniej planowane jest umieszczenie na parterze kas biletowych, informacji, punktu wynajmu samochodów, automatów biletowych, toalet oraz zejścia do przejścia podziemnego. Na poziomie pasażu górnego (piętro) mają pojawić się pozostałe pomieszczenia obsługi podróżnych (poczekalnia, restauracja, miejsce zabaw dla dzieci, księgarnia, kaplica i drugi zespół toalet). Ostatnia kondygnacja skryje pomieszczenia techniczne i administracyjne. W części zachodniej znajdą się m.in. mała poczekalnia, biletomaty i toalety. Pasaż nad torami pełnić będzie funkcję handlową.

W sąsiedztwie nowej bryły zaprojektowano wieżę zegarową nawiązującą do zlokalizowanego po wschodniej stronie stacji dawnego dworca kolei Warszawsko-Wiedeńskiej, który posiadał tego rodzaju dominantę architektoniczną.

Nową fasadę dworca od części wschodniej będą tworzyły paskowany, biało-czarny prostopadłościan części górnej oparty na szklanej ciemnej części dolnej i nowa wolnostojąca wieża. Projektant zaproponował zastosowanie mlecznego szkła jako okładziny wieży. Materiał ten daje możliwość zarówno odbijania światła dziennego, jak i podświetlenia nocą od wewnątrz. Według koncepcji fasada części zachodniej pokryta zostanie w górnej części metalowymi refleksyjnymi panelami. Ma to za zadanie umożliwić „grę świateł”, która „odmaterializuje” obiekt i da wrażenie liniowego ruchu, który jest kwintesencją kolei.