Wielkie uwłaszczenie: “Likwidujemy użytkowanie wieczyste”

Umożliwimy przedsiębiorcom, spółdzielniom i wspólnotom mieszkaniowym uzyskanie na własność gruntów, które mają od wielu lat w użytkowaniu wieczystym; skorzysta na tym ok. 450 tys. podmiotów – podkreślił po posiedzeniu rządu premier Mateusz Morawiecki.

Rząd przyjął w projekt ustawy o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz niektórych innych ustaw, przygotowany przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii. Projekt wprowadza nowy, rynkowy model odpłatności za grunt sprzedawany użytkownikowi wieczystemu.

Program uwłaszczenia

Podczas konferencji po posiedzeniu rządu premier podkreślił, że jest to kontynuacja reformy użytkowania wieczystego, która likwiduje „relikt po czasach komunistycznych”.

Po uwłaszczeniu w 2019 r. mieszkańców spółdzielni mieszkaniowych na gruntach pod budynkami mieszkalnymi teraz czas na przedsiębiorców. Umożliwimy przedsiębiorcom, spółdzielniom i wspólnotom mieszkaniowym uzyskanie na własność gruntów, które mają od wielu lat w użytkowaniu wieczystym

— powiedział Morawiecki.

Jak poinformował, z likwidacji użytkowania wieczystego skorzysta ok. 450 tys. podmiotów.

Wskazał, że powstanie nowy model odpłatności za grunt sprzedawany użytkownikowi wieczystemu.

Nowe przepisy będą bardzo korzystne dla przedsiębiorców, spółdzielni, wspólnot mieszkaniowych, dla wszystkich spółek prawa handlowego. Mogą też z nich skorzystać np. właściciele garaży, a także mieszkańcy osiedli. Pozostawiamy też wolność wyboru, dlatego nabycie gruntu przez jego użytkownika nie będzie obowiązkowe, będzie zależało od jego decyzji. Będą obowiązywały proste zasady nabycia gruntu. Dodatkowa specjalna bonifikata będzie przeznaczona dla podmiotów wrażliwych. Przedsiębiorcy będą mogli skorzystać z preferencji w ramach limitu pomocy de minimis

— wyliczył premier.

W ten sposób gwarantujemy spójny, korzystny, dobry system dla przedsiębiorców, który zwiększy ich możliwości inwestycyjne

— zaznaczył Morawiecki.

Jak przekazało ministerstwo rozwoju, zasadą nie będzie uwłaszczenie z mocy prawa, jak przy przekształceniu gruntów mieszkaniowych, ale na wniosek. Nie chcemy zmuszać do nabycia gruntu użytkownika, który nie chce płacić za własność, bo ma inne plany inwestycyjne

— zaznaczył resort.

Dodatkowo użytkownik wieczysty gruntu zabudowanego, który zrealizował cel użytkowania wieczystego powstałego przed 1 stycznia 1998 r., będzie mógł wystąpić z żądaniem sprzedaży. W takim wypadku organ będzie zobowiązany do zawarcia umowy. Termin złożenia takiego wniosku będzie wynosił rok od wejścia ustawy w życie.

Wyjątek będzie dotyczyć przede wszystkim gruntów niezabudowanych bądź zajmowanych przez rodzinne ogrody działkowe. W takich przypadkach grunt będzie można kupić za zgodą samorządu lub starosty i wojewody pod warunkiem, że umowa trwa minimum 10 lat.

Spod roszczenia wyłączone mają być także grunty Skarbu Państwa powierzone Krajowemu Ośrodkowi Wsparcia Rolnictwa, Agencji Mienia Wojskowego, Lasom Państwowym, parkom narodowym, Wodom Polskim, a także grunty na terenie portów i przystani morskich. Jak uzasadniło MRiT, są to grunty istotne z punktu widzenia gospodarki narodowej, niezbędne jest więc zapewnienie Skarbowi Państwa nadzoru nad sposobem ich wykorzystywania. Nie będzie również możliwe zawarcie umowy sprzedaży gruntu, wobec którego toczy się postępowanie o rozwiązanie umowy użytkowania wieczystego.

Jak wyjaśniło ministerstwo, nowy model odpłatności za grunt zakłada, że cena wykupu przy jednorazowej wpłacie wyniesie 20-krotność dotychczasowej opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste; cena za grunt ma wynieść, w zależności od obowiązującej stawki procentowej opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste, równowartość 6 proc., 20 proc., 40 proc., 60 proc. lub więcej wartości rynkowej gruntu, ale nie więcej niż ta wartość.

Przewidziano możliwość płatności w ratach przez maksimum 10 lat – wtedy cena ma wynieść 25-krotność dotychczasowej opłaty rocznej. Zaproponowano też bonifikatę dla grup szczególnie wrażliwych społecznie, np. osób niepełnosprawnych i ich opiekunów. Samorządy będą mogły przyjąć te same zasady odpłatności lub określić je samodzielnie. Dla przedsiębiorców przewidziano preferencje w ramach limitu pomocy de minimis.

Nowe przepisy mają wejść w życie po 30 dniach od ich ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.

Rynkowy model odpłatności

Projekt ustawy wprowadza nowy, rynkowy model odpłatności za grunt sprzedawany użytkownikowi wieczystemu. Pozwoli on wyeliminować ryzyko udzielenia niedozwolonej pomocy publicznej, a przedsiębiorcom pozwoli skorzystać z możliwości rozliczenia wartości gruntu w dostępnym limicie pomocy de minimis

— zaznaczył minister rozwoju i technologii Waldemar Buda.

Ustawa jest kolejnym etapem eliminacji użytkowania wieczystego z systemu prawa. W ten sposób umożliwimy przedsiębiorcom, ale też osobom fizycznym, spółdzielniom i wspólnotom mieszkaniowym uzyskanie na własność gruntów, które mają od wielu lat w użytkowaniu wieczystym

— wyjaśnił Buda.

Dodał, że w Polsce jest ponad 400 tys. nieruchomości znajdujących się w użytkowaniu wieczystym.

Według Waldemara Budy nowe przepisy wyeliminują „obciążenia finansowe wynikające z obowiązku ponoszenia co roku opłat rocznych za użytkowanie wieczyste oraz niepewność wynikającą z terminowego charakteru tego prawa”.

Projekt nowelizacji ustawy o gospodarce nieruchomościami to kontynuacja procesu głębokiej reformy użytkowania wieczystego wprowadzonego w okresie PRL. Po uwłaszczeniu w 2019 r. mieszkańców i spółdzielni na gruntach pod budynkami mieszkalnymi, teraz czas na biznes oraz na inne grunty

— podkreślił szef MRiT.

Zgodnie z projektem nowy model odpłatności za grunt będzie dotyczył: przedsiębiorców (duże firmy, jednoosobowa działalność gospodarcza); osób fizycznych np. właścicieli garaży; spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych (infrastruktura osiedlowa, pawilony handlowe); mieszkańców osiedli – np. parkingi, drogi wewnętrzne, place zabaw.

Zgodnie z nowymi przepisami organy publiczne nie będą już mogły odmówić sprzedaży gruntu na rzecz użytkownika, w tym przedsiębiorcy, który złoży wniosek w terminie roku od wejścia w życie ustawy

— zaznaczył Waldemar Buda.

Odnosząc się do korzyści z nowych przepisów resort wskazał m.in. na „spójny i sprawiedliwy mechanizm płatności za grunt”, stabilność prawa i bezpieczeństwo inwestowania, motywację dla przedsiębiorców do inwestowania na gruntach, które staną się ich własnością.

Nowe przepisy mają być też impulsem inwestycyjnym dla JST – spowodują większy jednorazowy wpływ do budżetu. MRiT wskazał też na „oszczędność pieniędzy i poczucie bezpieczeństwa – brak opłat rocznych za użytkowanie wieczyste i podwyżek z tym związanych oraz nieograniczone w czasie prawo, jakim jest własność”.

Nowe przepisy mają wejść w życie po 30 dniach od ich ogłoszenia w „Dzienniku Ustaw”.