Pyjas zginął w Krakowie w bramie kamienicy przy ul. Szewskiej 7 w 1977 r. Okoliczności jego śmierci do dziś pozostają niejasne, choć od początku pojawiały się liczne przesłanki wskazujące na czynny udział ówczesnej Służby Bezpieczeństwa. Tragiczna śmierć studenta wywołała wielkie poruszenie na krakowskich uczelniach, odbyły się “czarne marsze”, których uczestnicy domagali się wyjaśnienia, co naprawdę zaszło przy ul. Szewskiej. Na fali tych nastrojów grupa osób powołała do życia Studencki Komitet Solidarności – pierwszą jawnie opozycyjną organizację akademicką w Krakowie.
Historia trzech studentów
Publikacja “Wokół sprawy Pyjasa” opisuje pejzaż społeczno-kulturowy czasów Gierka i przywołuje różne teorie próbujące wyjaśnić okoliczności śmierci Stanisława Pyjasa. Przedstawia także szeroki kontekst tamtych wydarzeń, za tło mając przyjaźń trzech studentów, których nazwiska znamy dzisiaj z pierwszych stron gazet.
“Trzej studenci – dzięki niezależnej literaturze, poczuciu humanistycznej wolności i ambicjom twórczym – unosili się ponad codzienną komunistyczną rzeczywistością. Była to dla ówczesnych studentów polonistyki klasyczna ucieczka wzwyż. Jednak rzeczywistość polityczna dała o sobie znać i dramatycznie wpłynęła na ich życie. Jeden »stał się« Bronkiem Wildsteinem, drugi Leszkiem Maleszką, a trzeci – Staszek Pyjas – przeistoczył się w mit. Każdego zdefiniowało coś innego. Bronisława – nienawiść tropiciela, Lesława – współpraca z SB, a Stanisława – tragiczna śmierć” – pisze Maria Anna Potocka, redaktor publikacji, dyrektor Bunkra Sztuki.
Wyjątkowe rozmowy
Książka zawiera teksty i wypowiedzi: Liliany Batko-Sonik, Andrzeja Kłoczowskiego, Jana Kołodzieja, Cezarego Łazarewicza, Lesława Maleszki, Marii Anny Potockiej, Stanisława Pyjasa, Andrzeja Romanowskiego, Pawła Sękowskiego, Bogusława Sonika, Joanny Szczęsnej, Adama Szostkiewicza, Róży Thun, Jana Widackiego oraz Adama Zagajewskiego.
Uwagę zwraca fakt pojawienia się w publikacji wypowiedzi Lesława Maleszki, który zgodził się porozmawiać z dyrektor galerii Marią Anną Potocką. Maleszka, który poszedł na współpracę z SB i inwigilował Pyjasa oraz jego środowisko (działał pod pseudonimem “Ketman”), wcześniej odmawiał udzielania wywiadów.
Sztuka wokół pamięci Pyjasa
W 2020 r. historia Pyjasa pojawiła się w galerii Bunkier Sztuki w rozbudowanej pracy Doroty Nieznalskiej pod tytułem “Sprawa Stanisława Pyjasa”. W zapowiadanej tu publikacji przedstawiamy wizualizację tej wystawy zaprojektowaną przez artystkę.
Praca Doroty Nieznalskiej “Sprawa Stanisława Pyjasa” oraz jego portret autorstwa Beaty Stankiewicz zostały zakupione do kolekcji Bunkra Sztuki.
“Wokół sprawy Pyjasa”
Redakcja: Maria Anna Potocka
Teksty: Liliana Batko-Sonik, Andrzej Kłoczowski*, Jan Kołodziej*, Cezary Łazarewicz, Lesław Maleszka*, Maria Anna Potocka, Stanisław Pyjas, Andrzej Romanowski, Paweł Sękowski, Bogusław Sonik, Joanna Szczęsna, Adam Szostkiewicz, Róża Thun*, Jan Widacki, Adam Zagajewski
* teksty opracowane przez M.A. Potocką na podstawie rozmowy.
© Galeria Sztuki Współczesnej Bunkier Sztuki
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS