Tego dnia 1314 zmarł arcybiskup Jakub Świnka
Jakub Świnka był arcybiskupem gnieźnieńskim żyjącym w czasie rozbicia dzielnicowego. Słynie ze swojej szeroko zakrojonej działalności politycznej, dążył do zjednoczenia państwa. To on koronował na króla Polski Przemysła II.
W skrócie:
- Jakub Świnka był osobą zaangażowaną w sprawy polityczne. W 1283 roku został arcybiskupem gnieźnieńskim.
- Świnka znany jest z walki z nasilającymi się na terenach polskich niemieckimi wpływami.
- Arcybiskup dążył do zjednoczenia Polski. Wpływał na politykę księcia Przemysła II. W 1295 roku koronował go na króla.
- Po Przemyśle władzę w Polsce przejął król czeski Wacław II, a następnie Władysław Łokietek, który doprowadził do zjednoczenia państwa.
Jakub Świnka – pochodzenie i kariera
Niewiele wiadomo o wczesnym życiu Jakuba Świnki. Możliwe, że pochodził z rodu Świnków zamieszkującego w tamtym czasie Kujawy i ziemię dobrzyńską. Ci z kolei mogli wywodzić się ze Śląska, gdzie do rodziny Świnków należał zamek w Świnach. Nie wiadomo jednak nic pewnego.
Jakub urodził się w czasie rozbicia dzielnicowego. Było ono skutkiem podziału Polski pomiędzy synów Bolesława Krzywoustego po jego śmierci w 1138 roku. Władca wyznaczył każdemu z nich w testamencie własną dzielnicę. Prawdopodobnie chciał uniknąć walki o władzę pomiędzy swoimi potomkami. Za czasów Jakuba Świnki dawna Polska była już podzielona na o wiele liczniejsze, pomniejsze księstwa.
Można się domyślać, że Świnka angażował się w politykę i sprawy publiczne. Świadczył w swoim czasie usługi Bolesławowi Pobożnemu, księciu wielkopolskiemu. W zamian za to bratanek Bolesława, Przemysł II nadał mu wieś. Innego nadania dokonał także książę krakowski i sandomierski, Bolesław Wstydliwy.
Jakub Świnka był prałatem kapituły gnieźnieńskiej, a 30 lipca 1283 roku papież Marcin IV nominował go na gnieźnieńskiego arcybiskupa. Przez wiele lat trwały spory, kto powinien zająć to stanowisko. Jednym z wcześniejszych kandydatów był Henryk z Brehny, którego promował książę wrocławski Henryk IV Probus. Wiązało się to z jego dążeniami do zdobycia korony polskiej.
Ostatecznie Jakuba Świnkę konsekrowano w grudniu w kościele franciszkanów w Kaliszu. Udział w uroczystości brał między innymi Przemysł II.
Walka z niemieckimi wpływami
W 1285 roku arcybiskup poprowadził synod w Łęczycy. Jedną z poruszanych na nim kwestii był konflikt pomiędzy Henrykiem IV a biskupem wrocławskim Tomaszem II. Skłóceni byli oni o prawa do kilkudziesięciu wsi. Spór ten trwał już od pewnego czasu, jednak ostatnio się zaostrzył. W pewnym momencie biskup musiał uciekać z księstwa wrocławskiego, a z kolei na księcia nałożono klątwę.
Jakiś czas wcześniej kilka śląskich klasztorów franciszkańskich postanowiło samowolnie przyłączyć się do prowincji saskiej. Wpływ na tę decyzję miał prawdopodobnie Henryk z Brehny. Pochodził on z saskiego rodu Wettynów i dbał o interesy niemieckiego króla Rudolfa Habsburga na Śląsku. Zarówno on, jak i wspomniani franciszkanie, wspierali Henryka.
Synod poparł ostatecznie Tomasza II, a na zakonników, którzy odłączyli się od swojej dawnej prowincji, nałożył kary. Do pełnej zgody pomiędzy Tomaszem II a Probusem doszło jednak dopiero dwa lata później. Możliwe, że przyłożył do tego rękę arcybiskup.
Świnka opisuje działania franciszkanów w skardze wysłanej do Rzymu. W tej samej skardze twierdzi również, że osadnicy niemieccy odbierają ziemię i źle traktują polskich mieszkańców.
Synod podjął jednak decyzje dotyczące nie tylko sporu pomiędzy biskupem i księciem. Jedną z nich było nauczanie podstawowych modlitw po polsku. Dotyczyło to Wierzę w Boga, Ojcze Nasz i Zdrowaś Maryja. Dodatkowo zalecano, by rektorami szkół katedralnych i klasztornych były osoby mówiące w tym języku. W ten sposób faworyzowano ludność polską.
Jakub Świnka i Przemysł II
Istnieją teorie według których książę wielkopolski Przemysł II był wychowankiem Jakuba Świnki. Arcybiskup wspierał go, a można się nawet spotkać z twierdzeniem, że kierował jego polityką. W ciągu swojego życia Przemysł dążył do zjednoczenia ziem polskich i koronacji na króla.
Zainteresowany był między innymi terenami na północy. W lutym 1282 roku doszło do zjazdu w Kępnie, w którym poza Przemysłem brał udział Mściwój II, książę gdański. Władcy zawarli umowę, na mocy której po śmierci Mściwoja jego ziemie dostałyby się pod panowanie Przemysła. Doszło do tego wiele lat później w 1294 roku.
Książę zaangażowany politycznie był również na terenach na zachód od Gdańska. W 1273 roku poślubił Ludgardę, wnuczkę rządzącego w Szczecinie księcia Barnima I. Z kolei 23 listopada 1287 Przemysł, Mściwój i Bogusław IV, syn Barnima, zawarli sojusz w Słupsku.
Ludgarda umarła 10 lat po zawarciu małżeństwa. Istnieją przekazy według których udusiły ją dwórki, o czym prawdopodobnie wiedział jej mąż. Przemysł nie miał dzieci, które mogłyby po nim dziedziczyć, a Ludgarda była bezpłodna. Jej śmierć otworzyła mu drogę do kolejnych małżeństw.
W 1285 roku wziął ślub ze szwedzką królewną Ryksą. Miał z nią córkę, Ryksę Elżbietę, która później została żoną czeskiego króla Wacława II. Jej matka umarła niedługo po narodzinach dziecka. Trzecią i ostatnią żoną Przemysła była margrabianka brandenburska Małgorzata.
Przemysł II – król Polski
W 1288 roku umarł książę Leszek Czarny. Choć było kilku pretendentów do przejęcia po nim Krakowa, miasto znalazło się ostatecznie pod panowaniem Henryka IV Probusa. Ten starał się zdobyć od papieża pozwolenie na koronację, ale nigdy do niej nie doszło.
W czerwcu 1290 roku zginął otruty we Wrocławiu. W tym czasie w mieście znajdował się Jakub Świnka. Nie wiadomo jednak, czy chciał tam zrealizować jakieś cele polityczne. Na pogrzebie Henryka zjawił się Przemysł II, który miał odziedziczyć po zmarłym Kraków.
Księciu udało się przejąć władzę w mieście, jednak przebywał w nim krótko. Zainteresowany tamtymi terenami był król czeski Wacław II. W pewnym momencie Przemysł został zmuszony mu ustąpić. Gdy opuszczał Kraków zabrał ze sobą jednak insygnia koronacyjne Bolesława Śmiałego.
Już w 1293 roku zaczął zabiegać o zgodę papieża Bonifacego VIII na koronację. Ten jej udzielił, być może dlatego, że angażujący się w sprawy polskie Wacław II stał po stronie jego ówczesnych wrogów. 26 czerwca 1295 roku arcybiskup Jakub Świnka koronował Przemysła II w Gnieźnie na króla Polski.
Nowy monarcha nie panował jednak długo. W 1296 roku udał się do Rogoźna. Tam 8 lutego doszło do napadu, a król został zabity. W zamach zaangażowani byli najprawdopodobniej margrabiowie brandenburscy. Jako współwinne wskazywano polskie rody Zarembów i Nałęczów. Przemysł II pochowany został w katedrze poznańskiej.
Jakub Świnka po śmierci Przemysła II
Po śmierci króla rozpoczęły się walki pomiędzy książętami chcącymi odziedziczyć jego ziemie. Jednym z nich był Władysław Łokietek, mąż Jadwigi, siostry stryjecznej Przemysła. Do pewnego momentu popierał go Jakub Świnka. Łokietkowi nie udało się jednak długo utrzymać zajętych terenów.
W Wielkopolsce pretendentem do przejęcia władzy był również Henryk III głogowski, a przeciw Łokietkowi opowiedziało się duchowieństwo. W bunt zaangażowany był między innymi biskup Andrzej Zaremba. Nie ma pewności czy działał w porozumieniu z arcybiskupem, czy też nie.
Największym zwycięzcą w walce o schedę po Przemyśle był Wacław II. Poślubił jego córkę, zajął ziemie od Krakowa aż po Pomorze i w 1300 roku został królem Polski. Zgodę na koronację dostał od cesarza Albrechta I Habsburga. Koronę na głowę nałożył mu w Gnieźnie Jakub Świnka.
Nowy król umarł jednak już w 1305 roku. Tron odziedziczył po nim jego syn, Wacław III. Młody władca został jednak zamordowany w drodze do Krakowa w 1306 roku. Władysław Łokietek wykorzystał tę okazję i zajął miasto, a następnie rozpoczął walkę o pozostałe polskie ziemie.
4 marca 1314 roku umarł Jakub Świnka. Łokietek podporządkował już sobie wtedy ostatecznie Małopolskę i Wielkopolskę. Sześć lat po śmierci Świnki, 20 stycznia 1320 roku, Władysław został koronowany na króla Polski w Krakowie przez nowego arcybiskupa gnieźnieńskiego, Janisława. Tę datę uznaje się za koniec rozbicia dzielnicowego.
Marianna Juszczuk
Czytaj również:
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS