Dziś mija 290. rocznica urodzin Dominika Merliniego, polskiego architekta włoskiego pochodzenia, który zaprojektował lub przebudował liczne budowle, między innymi Pałac Na Wodzie w Łazienkach czy Trybunał Koronny.
Dominik Merlini urodził się 22 II 1730 roku w Castello w północnych Włoszech. Do Polski przybył w 1760 roku. Zaczął pracować jako architekt pomimo tego, że ukończył żadnych szkół. W tamtych czasach nie było to jednak zjawisko rzadkie. Często architektami zostawali ludzie uczący się zawodu u praktykujących architektów. W przypadku Merliniego był to jego krewny Jakub Fontana, architekt królewski, który radzyńskim czytelnikom jest dobrze znany jako projektant pałacu Potockich i dzwonnicy w naszym mieście. Dzięki Fontanie zdobył nie tylko wiedzę, ale także został wprowadzony na dwór królewski. Został również architektem królewskim, a w 1773 roku uzyskał tytuł architekta Rzeczypospolitej. Pracował głównie dla króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, który bardzo go cenił, oraz dla związanej z dworem arystokracji.
Dla króla przebudował Zamek Ujazdowski w Warszawie, przekształcił wnętrza zamku królewskiego, dobudował do niego bibliotekę, przede wszystkim jednak zaprojektował cały zespół budowli w Łazienkach Królewskim – obmyślonym przez Stanisława Augusta zespołu pałacowo-ogrodowego w Warszawie.
Łazienki Królewskie w Warszawie zawdzięczają swoje istnienie dwóm mecenasom sztuk: marszałkowi wielkiemu koronnemu Stanisławowi Herakliuszowi Lubomirskiemu (1642-1702) oraz królowi Stanisławowi Augustowi. Za realizację ich artystycznych idei odpowiadali ich nadworni architekci: Tylman van Gameren (1732-1706) oraz Dominik Merlini (1730-1797). Pierwszy z nich w latach 1683-1689, na wyspie wytyczonego w ujazdowskim Zwierzyńcu kanału, zaprojektował i wybudował dla Stanisława Herakliusza Lubomierskiego niewielki wypoczynkowy pawilon zwany Łazienką. Niemal wiek po tym fakcie Merlini w otaczającym ją ogrodzie wzniósł szereg ustronnych willi i pawilonów ogrodowych, a następnie przebudował samą Łazienkę, czyniąc z niej letnią rezydencję ostatniego monarchy Rzeczpospolitej.
Dominik Merlini prowadził tam prace od 1774 roku. Nie ograniczały się one przebudowy Pałacu Na Wodzie. Oprócz tego Merlini zaprojektował inne obiekty tego zespołu, wśród których można wymienić Biały Domek (niewielka rezydencja króla), Pałac Myślewicki (pałac dla dworzan), wodozbiór (zbiornik wody), Starą Pomarańczarnię (Starą Oranżerię). Przy tym ostatnim obiekcie interesujące może wydać się porównanie do dzieła jego mistrza, Jakuba Fontany, który, jak wiemy, zaprojektował oranżerię w Radzyniu. Z jednej strony są niewątpliwe podobieństwa, wynikające zresztą w większości z tej samej funkcji obiektu, z drugiej różnice stylistyczne, gdyż w zespole pałacowo-parkowym w Radzyniu widoczny jest wpływ rokoka, natomiast Łazienki są klasycystyczne.
Dominik Merlini swoją twórczością wpisał się w nurt klasycyzmu stanisławowskiego. Projektował budowle o prostych formach, nawiązujących do architektury starożytnego Rzymu, z kolumnowymi portykami i tympanonem dekorowanym płaskorzeźbą. Chętnie stosował również kamienne balustrady czy ozdobne wsporniki.
Poza pracą dla króla Dominik Merlini przyjmował też zlecenia od magnatów. Pośród nich można wymienić pałacyk w Jabłonnie, pałac w Warszawie zwany Królikarnią, pałac w Opolu Lubelskim.
Merlini po objęciu funkcji architekta Rzeczypospolitej w 1773 roku zajmował się także odnową gmachów państwowych. Odbudował po pożarze z 1783 roku tak zwany pałac Rzeczypospolitej. Był to dawny pałac Krasińskich, który w 1765 roku przeszedł w ręce państwa. Poza tym kierował przebudową Trybunału Koronnego w Lublinie. Gmach najwyższego sądu apelacyjnego całej Rzeczypospolitej zbudowany został jeszcze w XIV wieku. Pierwotnie był budowlą gotycką, jednak w XVI wieku został przerobiony na renesansową, a w XVII wieku na barokową. Przebudowa pod nadzorem Merliniego przerobiła go raz jeszcze, tym razem na budowlę klasycystyczną. Poza zmianą stylu gmach został zdecydowanie powiększony. W nadanej mu przez Merliniego postaci istnieje do dnia dzisiejszego. Dziś mieści się tam lubelski Urząd Stanu Cywilnego.
Nie była to jedyna praca Merliniego w Lublinie. Przebudował tam także Bramę Grodzką – budowlę wyznaczającą koniec tamtejszego Starego Miasta od strony zamku, pozostałość dawnych obwarowań. Merlini nadał budynkowi charakter handlowo-mieszkalny i przykrył całość dwuspadowym dachem. Zmienił także rozkład wnętrza, na parterze zaprojektował cztery pomieszczenia handlowe, a na piętrze dwa pokoje, sień i kuchnie.
Większość zaprojektowanych przezeń obiektów stanowią budowle świeckie, ma jednak też w dorobku kościół bazylianów w Warszawie oraz kościół w Rogalinie.
Dominik Merlini był architektem bardzo cenionym. Dzięki licznym zleceniom zdobył spory majątek. Mógł dzięki temu zbudować istniejącą do dziś willę w Warszawie zwaną Domkiem Holenderskim. Budowla ta, w XIX wieku przebudowana, obecnie jest siedzibą ambasady Irlandii.
Z pochodzenia Merlini był Włochem, ale większość życia był związany z Polską. Zmarł w Warszawie 20 II 1797 roku.
Zdjęcia niektórych zaprojektowanych lub przebudowanych przez Dominika Merliniego budowli:
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS