200. rocznica śmierci pułkownika Jana Kozietulskiego (3 II 1821)

Dziś mija okrągła, 200. rocznica śmierci pułkownika Jana Kozietulskiego, legendarnego polskiego oficera, wsławionego walkami w czasie napoleońskich.

Jan Leon Kozietulski urodził się 4 VII 1781 roku w Skierniewicach. Ukończył Korpus Kadetów w Warszawie. W 1806 roku wstąpił do Legionów Polskich. Przydzielono go do gwardii honorowej przy generale Janie Henryku Dąbrowskim. W roku 1807 wyróżnił się podczas bitwy pod Pruską Iławą stoczoną między wojskami francusko-polskimi a prusko-rosyjskimi. Awansowany został na dowódcę oddziału szwoleżerów, czyli lekkiej konnicy.

W 1808 roku był w polskich wojskach posiłkujących armię napoleońskiej Francji walczącą z Hiszpanami. Sam Kozietulski wsławił się zdobyciem wąwozu Somosierra w masywie Sierra de Guadarrama. Jest to wyczyn uważany za jeden z czołowych przykładów odwagi polskich żołnierzy. Wcześniej ów wąwóz był wielokrotnie bezskutecznie atakowany przez Francuzów. Oddział pod dowództwem Kozietulskiego zdobył go, choć za cenę poważnych strat – z 125 kawalerzystów przeżyło tylko 36. Sam Kozietulski został ranny w nogę i stracił konia. Za atak na Somosierrę odznaczony został najwyższym francuskim odznaczeniem – Krzyżem Legii Honorowej.

W 1809 Kozietulski znowu odznaczył się podczas bitwy pod Wagram, w której Francuzi pokonali Austriaków. Za udział w tej bitwie znowu został odznaczony.

W 1812 roku wziął udział w wyprawie Wielkiej Armii na Rosję. W czasie jednej z potyczek stoczonej podczas bitwy pod Małojarosławcem uchronił samego Napoleona przed wzięciem go przez Rosjan do niewoli. Został w nagrodę awansowany na pułkownika. Potem brał jeszcze udział w walkach odwrotowych.

Do Polski wrócił w 1815 roku. Był żywą legendą. Zdecydował się przyjąć propozycję wstąpienia do armii Królestwa Kongresowego. Był w niej dowódcą 4. Pułku Ułanów. W 1820 r. odszedł z wojska. Zmarł 3 II 1821 roku w Warszawie.

W 1929 r. na łamach czasopisma „Podlasiak” opublikowane zostało w odcinkach opowiadanie „Kozietulski w Białej”. W 2016 r. Radzyńskie Stowarzyszenie Inicjatyw Lokalnych wydało je w formie książkowej opracowane i poprzedzone wstępem Andrzeja Chojnackiego i Artura Ziontka.