Zaginiony renesansowy kafel wrócił do Dworu Artusa

Jeden z 65 kafli z Wielkiego Pieca, uznanych za zaginione po roku 1945, wrócił właśnie do Dworu Artusa.

Kafel przechowywany w rodzinie

Kafel przedstawia katolickiego arcyksięcia austriackiego Ferdynanda I Habsburga, późniejszego króla niemieckiego i świętego cesarza rzymskiego. Zabytek przekazali w niedzielę do Muzeum Gdańska Dorota Karnkowska i jej syn Stanisław z Warszawy. 

Kafel nabył w jednej z pomorskich wsi około roku 1957 w. ojciec Doroty Karnkowskiej, jeden z tzw. „cichociemnych”, który wrócił do kraju po śmierci Stalina i odwilży politycznej w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. Następnie fragment Wielkiego Pieca przeszedł w ręce jego żony, która na kilka miesięcy przed śmiercią postanowiła przekazać przechowywany w domu zabytek do Muzeum Gdańska.

Przekazany oryginał będzie można zobaczyć do końca grudnia w Dworze Artusa w Gdańsku. Najprawdopodobniej nie zostanie on użyty do rekonstrukcji, tak jak kilkanaście innych luźnych kafli, ale posłuży jako element planowanej wystawy stałej opowiadającej o odbudowie Dworu Artusa.

Dyrekcja Muzeum Gdańska ma nadzieję, że znajdą się kolejne ocalone przed wojną elementy ruchome i nieruchome wystroju Dworu Artusa (brakuje jeszcze około 30 procent oryginalnego stanu zabytków) oraz innych jego oddziałów, np. Domu Uphagena.

– Jedną z roli muzeów jest przekazywanie następnym pokoleniom pamięci o historii poprzez zdeponowane w nich zabytki – mówi Waldemar Ossowski, dyrektor Muzeum Gdańska. – Dar pani Doroty, jej syna i nieżyjącej już mamy to postawa obywatelska, która zasługuje na najwyższe uznanie. Dlatego o geście rodziny Karnkowskich chcemy z wdzięcznością opowiadać na planowanej wystawie w Dworze Artusa. Mamy nadzieję, że za takim przykładem pójdą inne osoby.

Niemiecka dokumentacja pomoże liczyć straty

Wielki Piec z Dworu Artusa częściowo przetrwał II wojnę światową. Pod koniec wojny Niemcy wywieźli część kafli do Kartuz. Konstrukcja, która została na miejscu, runęła w 1945 r. Przetrwało około 460 płytek. Odbudowa pieca zakończyła się w 1995 r. Zaginione kafle zrekonstruował prof. Henryk Lula z Uniwersytetu Gdańskiego.

Muzeum Gdańska pracuje obecnie nad ponownym i poszerzonym opracowaniem katalogów strat wojennych Ratusza Głównego Miasta, Dworu Artusa i Domu Uphagena. W katalogowaniu zaginionych zabytków ma pomóc m.in. dokumentacja niemieckich konserwatorów z czasów II wojny światowej, którą przekazał w ubiegłym roku prof. Wolfgang Deurer. Brakujący kafel, przekazany przez rodzinę Karnkowskich, został wykreślony z przygotowywanej na 2020 r. publikacji.