Zaduszki przyciągają tłumy wiernych. Skąd wywodzi się ta tradycja?

Dzień Zaduszny, znany również jako Zaduszki to w kościołach katolickich obchód liturgiczny poświęcony zmarłym. Obchodzony jest 2 listopada bezpośrednio po uroczystości Wszystkich Świętych. To tego dnia wspominamy Wszystkich Wiernych Zmarłych. 

W Dzień Zaduszny wierni modlą się za dusze zmarłych, które wciąż przebywają w czyśćcu, oczekując na zbawienie. Modlitwy zanoszone w tym czasie mają pomóc w skróceniu ich cierpień i umożliwić im wejście do Nieba.

Tradycja obchodów Dnia Zadusznego sięga X wieku. Jednak sama idea modlitwy za zmarłych jest znacznie starsza i pojawiała się już w pierwszych wiekach chrześcijaństwa. 

Oficjalnie wspomnienie Wszystkich Wiernych Zmarłych zostało wprowadzone do Kościoła katolickiego przez opata klasztoru benedyktyńskiego w Cluny, o. Odylona w 998 roku. To on zarządził, aby w jego opactwie oraz wszystkich klasztorach należących do kongregacji kluniackiej 2 listopada mnisi odprawiali specjalne modlitwy za wszystkich wiernych zmarłych.

Od benedyktynów kluniackich zwyczaj ten przejęli inni mnisi. W Polsce wprowadzili go w XII wieku cystersi. Zapis potwierdzający można znaleźć w kalendarzu opactwa w Lądzie, w województwie wielkopolskim. 

Z czasem tradycja ta wyszła z klasztorów, rozszerzając się na cały Kościół katolicki. W 1311 roku Stolica Apostolska oficjalnie wprowadziła Dzień Zaduszny do kalendarza oraz liturgii.

W Polsce najstarsza wzmianka na temat obchodzenia Dnia Zadusznego poza klasztorami pochodzi z początków XIV wieku.

Dzień Zaduszny w Kościele katolickim przepełniony jest refleksją, zadumą i modlitwą. Wierni tego dnia odwiedzają cmentarze, gdzie modlą się za swoich bliskich zmarłych, zapalają znicze czy składają kwiaty na grobach. 

W ten sposób wyrażają szacunek i pamięć o zmarłych. Jednak najważniejsza tego dnia jest modlitwa ofiarowana za dusze oczekujące na wieczne zbawienie. W kościołach i na cmentarzach odprawiane są msze św. i procesje. 

W Polsce szczególną formą modlitwy w tym czasie są tak zwane wypominki, czyli modlitwa błagalna za zmarłych. Połączona jest ona z wymienianiem imion i nazwisk bliskich zmarłych. Wypominki odmawia się jednorazowo na cmentarzu lub codziennie przez osiem dni, czyli oktawę uroczystości Wszystkich Świętych. Popularne są również formy roczne, kiedy to odmawia się je przez cały rok przed niedzielnymi mszami.

W Dzień Zaduszny można otrzymać tzw. odpust zupełny, czyli odpuszczenie kar za popełnione grzechy. Można go uzyskać w Dzień Zaduszny oraz we wszystkie dni oktawy uroczystości Wszystkich Świętych.

Wówczas wystarczy odwiedzić cmentarz, odmówić modlitwę za zmarłych i przyjąć komunię świętą. Odpust zupełny można uzyskać raz dziennie i ofiarować go za zmarłą osobę. 

Każdy katolik zobowiązany jest do uczestniczenia w mszy św. w święta nakazane, do których należą wszystkie niedziele w roku oraz kilka dodatkowych uroczystości.

Dzień Zaduszny to szczególny dzień w Kościele katolickim. Podobnie jak dzień wcześniej, podczas Wszystkich Świętych, tak i w Zaduszki tłumy wiernych zmierzają na cmentarze. 

Mimo to Dzień Zaduszny nie jest świętem nakazanym, co oznacza, że wierni nie muszą uczestniczyć w mszy św. Co więcej nie jest to również dzień wolny od pracy. W 2024 roku 2 listopada wypada jednak w sobotę, więc dla znacznej części katolików będzie to dzień bez pracy.