Zabytki (nie) kontrolowane. Warto wrócić do powołania miejskiego konserwatora w Kielcach

Natomiast jeśli w tym samym interwale czasowym przeprowadzane są kontrole stanowisk archeologicznych, to skutkiem może być po prostu ich destrukcja, spowodowana przede wszystkim działalnością rolniczą. Niewykluczone, że w skrajnych przypadkach dekada niepowstrzymanej w porę głębokiej orki wystarczy do unicestwienia zabytku.

Wpis do rejestru stanowi jedynie bierną formę ochrony. Bez aktywnego zaangażowania – zwłaszcza regularnego monitoringu, wspartego działalnością edukacyjną czy promocją dziedzictwa kulturowego, współpracą z lokalnymi społecznościami, opracowywaniem i bieżącym aktualizowaniem strategii zarządzania nie tylko zabytkami, lecz także całym krajobrazem, w który są wpisane – rejestr będzie niestety w znacznej mierze ochroną iluzoryczną. Dlatego należy szukać rozwiązań, które mogłyby uczynić ochronę zabytków efektywniejszą, skuteczniejszą.

W tym kontekście warto chyba powrócić do koncepcji powołania miejskiego konserwatora zabytków w Kielcach – wyodrębnienia części zadań rządowych dotyczących ochrony zabytków i przekazania ich przez wojewodę samorządowi, a więc miejskiemu konserwatorowi (pod tym pojęciem rozumiem kierowane przez niego biuro, a nie jednoosobowe stanowisko). Celem takiego podziału kompetencji i obowiązków powinna być intensyfikacja działań konserwatorskich na różnych płaszczyznach.

Proponowana zmiana pozwoliłaby pracownikom Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków skupić się w większym stopniu na obiektach rozrzuconych na obszarze województwa, którym – jaki widać – służby konserwatorskie nie są w stanie poświęcić zbyt dużo uwagi (a co gorsze wystarczająco często). Natomiast miejski konserwator zabytków w Kielcach mógłby np. kłaść nacisk na całościowe strategie zarządzania miejskim krajobrazem.

Pytaniem otwartym pozostaje, czy decydenci są na tyle wrażliwi na problematykę ochrony zabytków i czy starczy im politycznej woli, by podjąć konkretne działania.

Paweł Wróblewski