Zaburzenia psychiczne mogące być podstawą nieważności małżeństwa

Przesłanki zaistnienia tytułu

Aby udowodnić nieważność małżeństwa z tytułu niezdolności do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich, należy dowieść:

1) że istotne obowiązki małżeńskie nie były wypełnianie;

2) że ów niewypełnianie wynikało z niezdolności, a nie ze złej woli (wykluczenia);

3) że ów niezdolność ma naturę psychiczną, a nie np. fizyczną.

W kolejnych akapitach przedstawione zostaną konkretne schorzenia natury psychicznej (przykłady) mogące uniezdolnić stronę do wypełniania istotnych obowiązków małżeńskich. Zostaną one podzielone na trzy grypy:

1. zaniedbywanie obowiązków stricte małżeńskich;
2. zaniedbywanie obowiązku budowania wspólnoty całego życia;
3. zaniedbywanie obowiązków rodzicielskich.

Polecamy: Pracujący rodzic. Wiesz, co Ci się należy! Poznaj swoje prawa nr 2

Ius in corpus (prawo do ciała)

Podstawowym obowiązkiem małżeńskim jest obowiązek aktu małżeńskiego, to znaczy fizycznej jedności w znaczeniu cielesnego zjednoczenia i źródła prokreacji. Do zaburzeń natury psychicznej, a w zasadzie psychoseksualnej, które mogą uzniezdolnić stronę do wypełniania omawianego istotnego obowiązku małżeńskiego należą np. nimfomania, satyryzm, homoseksualizm, transseksualizm (jako forma homoseksualizmu), oraz te zaburzenia, które odznaczają się niepokonalną skłonnością do współżycia cielesnego z osobami innymi niż współmałżonek („skłonność do niewierności”).

Poza tym w grę wchodzą takie patologie, w których strona choć jest zdolna wypełniać omawiany istotny obowiązek małżeński w sposób wyłączny z osobą kontrahenta (współmałżonka), to jednak nie jest zdolna do przekazywania tego prawa w sposób naturalny i w stopniu normalnym. Przykładami schorzeń o których mową mogą być np. sadyzm, masochizm, fetyszyzm. Mowa tu także o tzw. gwałcie małżeńskim.

Wśród innych anomalii psychoseksualnych mogących uniezdolnić stronę do zawarcia małżeństwa znajdują się na przykład: narcyzm, ekshibicjonizm, oglądactwo, saliromania, zoofilia, pedofilia, gerontofilia, nekrofilia.

Każdą anomalię należy rozpatrywać indywidualnie, gdyż nie zawsze będzie ona powodować nieważność małżeństwa. Jednak wszelkiego rodzaju wynaturzenia w kwestiach intymnych dają jakieś podstawy do stwierdzenia nieważności małżeństwa – kwestią do ustalenia jest solidność ów podstaw.

Consortium totiuus vitae (wspólnota całego życia)

Po Soborze Watykańskim II zaczęto akcentować także inne obowiązki małżeńskie, oprócz tych związanych z ludzką seksualnością. W Konstytucji Gaudium et spes sformułowano bardzo ogólny obowiązek, który następnie znalazł się w Kodeksie Prawa Kanonicznego – budowanie wspólnoty całego życia.