Wakacje w planetarium. Mniej znana historia astronomii na Warmii

Dostrzegalnia w Wieży Wodnej gościła grupy harcerzy i obozowiczów z całej Polski, udostępniając swoje teleskopy. Na fali większego zainteresowania miastem, przy wielkiej przychylności władz ówczesnego województwa elbląskiego, marzenia miłośników o planetarium we Fromborku stają się rzeczywistością. W 1973 roku, w przyziemiu potężnej ośmiobocznej wieży Radziejowskiego, w grubych na 7 metrów murach, rozpoczęło pracę Planetarium. Już pierwszego roku duża liczba widzów pokazała, że był to dobry sposób na przedstawianie zagadnień astronomii.

Pierwszy seans w planetarium

W 1974 przyjeżdżają do Fromborka świeżo upieczeni absolwenci astronomii na Uniwersytecie Warszawskim: Andrzej Pilski i Edyta Jurkiewicz. Otwiera się nowy rozdział fromborskiej astronomii.

On spokojny, nie rzucający się w oczy, autor większości pomysłów na funkcjonowanie Planetarium. Ona energiczna, żywiołowa, umiała zdobyć poparcie wśród decydentów dla ich realizacji. Połączyła ich wspólna pasja do astronomii. Co więcej – potrafili zarażać tą pasją całe rzesze ludzi.

W 1978 roku, ich staraniem, zakupiona została najnowocześniejsza wówczas aparatura, jaką mogła zmieścić kopuła Planetarium. Aparatura ta pracuje do dziś. Pierwszy seans planetarny na nowym sprzęcie dotyczył – a jakżeby inaczej – ruchu planet i odkrycia Mikołaja Kopernika.

Pokazy nieba

Fromborskie Planetarium odwiedzało nawet 70 tysięcy widzów rocznie, z czego zdecydowana większość w okresie letnim. Były to liczby typowe dla dużych planetariów, natomiast warunki pracy i skromna obsługa była typowa dla małych planetariów. Można sobie wyobrazić, jaką tytaniczną pracę wykonywali Pilscy w sezonie, aby rozładować ruch turystyczny przechodzący przez Planetarium. Mimo wielu obowiązków, cały czas myśleli nad rozszerzeniem oferty.

Planetarium zakupiło teleskopy. Rozstawione na dziedzińcu pozwalały na obserwacje Słońca, w nocy zaś na wykorzystanie wiedzy z Planetarium i konfrontacje sztucznego nieba z rzeczywistym.

Wakacje w planetarium

Jednak szybko okazało się, że organizacja regularnych pokazów w sezonie przekracza możliwości stałych pracowników Planetarium. Stąd w 1978 roku, w tygodniku „Przekrój”, pojawiło się ogłoszenie Muzeum zachęcające miłośników astronomii przebywających w wakacje w okolicach Fromborka, do włączenia się w prace Planetarium w ramach wolontariatu.

Odpowiedziało na nie kilkanaście osób, które pomagały w pokazach nieba, a także w prowadzeniu seansów i obsłudze ruchu turystycznego. Część z nich zadeklarowała, że przyjedzie do Fromborka również za rok.

Następne ogłoszenie było opatrzone tytułem „Wakacje w Planetarium” i taką też nazwę przyjęło całe przedsięwzięcie, które szybko zaczęło przyjmować coraz bardziej rozbudowaną formę.

„Wakacje w planetarium” były dla ich uczestników piękną przygodą, która u progu ich dorosłego życia była najlepszym poligonem dla szukania ścieżek życiowych. Wśród uczestników „Wakacji” znajdziemy wiele znanych osób, zaangażowanych w życie społeczne i naukowe naszego kraju. Wśród nich Robert Szaj, właściciel prywatnego obserwatorium w Truszczynach, prof. Jarosław Włodarczyk, historyk PAN, największy znawca historii astronomii w naszym kraju, prof. Andrzej Niedzielski z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, odkrywca planet spoza naszego Układu Słonecznego.

Powstanie obserwatorium

Ciągłe wynoszenie i wnoszenie teleskopów z Planetarium było kłopotliwe, dlatego rozpoczęto poszukiwania miejsca pod obserwatorium. Autorem koncepcji obserwatorium był Andrzej Walczak. Zdobywaniem środków i przychylności władz zajęła się Edyta Pilska, a całość organizacyjnie spinał Andrzej Pilski.

Na miejsce obserwatorium wybrano wzniesienie oddalone 1,5 km od miasta, zwane Górą Żurawią. Pierwszy drewniany pawilon obserwacyjny powstał w 1981 roku. Kolejny został zbudowany w ramach tzw. czynu społecznego, przez uczestników „Wakacji w Planetarium” (w 1986 roku). Od początku znajduje się w nim cenny teleskop, kiedyś własność wybitnego krakowskiego astronoma Kazimierza Kordylewskiego, odkrywcy pyłowych księżyców Ziemi.

Wszystko ze skromnych funduszy, przy przychylności władz miasta, bo budowa nigdy nie miała oficjalnego finansowania. Zupełnie dziki teren dawnej żwirowni, został dostosowany pod organizacje obozów astronomicznych dzięki społecznej pracy „Wakacjowiczów”.

dr Ernest Świerczyński, astronom, obserwator nieba, popularyzator, miłośnik historii astronomii, właściciel strony tata-astronom.pl

Nowy drukowany numer Nowin Północnych

znajdziecie w:

• Urząd Miasta Braniewa
• Braniewskie Centrum Kultury
• Basen
• Informacja Turystyczna
• Urząd Gminy Braniewo
• Żabka przy ul. Sikorskiego
• Green Stuff na ul. Kościuszki
• Poligrafia LASER Ksero Beata Andryskowska
• Bricomarché
• Starostwo Powiatowe w Braniewie
• Bar „Przystanek u Andrzeja” w Pieniężnie
• Urząd Miasta i Gminy w Pieniężnie
• Urząd Miasta i Gminy we Fromborku

 

SZUKAMY PUNKTÓW KOLPORTAŻU!

Jeśli chcieliby Państwo, aby w Państwa sklepach, firmach, zakładach pracy, instytucjach pojawiły się Nowiny Północne – nowa bezpłatna gazeta ukazująca się między innymi na terenie powiatu braniewskiego – prosimy o KONTAKT.

Mail: [email protected]

Tel.: 501 08 02 96

Zgłoś naruszenie/Błąd