Tuż przed końcem roku zostały zakończone prace związane z wykonaniem nowego pomnika dla ofiar ataku huzarów pruskich na uczestników powstania wielkopolskiego w ramach Wiosny Ludów, który miał miejsce w 5 kwietnia 1848 r. pod Zdzierskiem. Polegli w tej walce spoczywają na cmentarzu św. Mikołaja w Łabiszynie. Już niebawem gmina zamierza ufundować także dużą tablicę upamiętniającą, na której znajdzie się ponad 200 nazwisk uczestników zwycięskiego Postania Wielkopolskiego 1918-1919, którzy wywodzili się z terenów obecnej gminy Łabiszyn.
Samorząd Łabiszyna postanowił położyć jeszcze większy nacisk na upamiętnienie bohaterów, którzy walczyli o wyzwolenie Wielkopolski spod jarzma pruskiego. I nie mamy tutaj na myśli tylko zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 r. Otóż ponad 70 lat wcześniej, w 1848 r. w Wielkim Księstwie Poznańskim też toczyły się walki powstańcze przeciwko zaborcom pruskim. Odbywało się to w ramach narodowych i rewolucyjnych ruchów wyzwoleńczych, będących częścią Wiosny Ludów na kontynencie europejskim. Walki Polaków z Prusakami objęły w mniejszym stopniu również północne obszary Wielkiego Księstwa Poznańskiego, a więc Pałuki. Największy sukces powstańcy odnieśli tutaj wyzwalając w nocy z 7 na 8 maja Kcynię. Był to ostatni sukces powstańców, bo niemal równolegle została zawarta umowa kapitulacyjna głównych sił wielkopolskich.
Tak wyglądał grób powstańców wielkopolskich z 1848 r. przed renowacją fot. z archiwum UM w Łabiszynie
KRONIKA ŁABISZYNA
Kilka tygodni wcześniej, a mianowicie 5 kwietnia 1848 r. pod Łabiszynem, w Zdziersku, gdzie znajdował się folwark majątku kościelnego doszło do napadu pruskich huzarów na oddział 35 obywateli Królestwa Polskiego (pod zaborem rosyjskim), którzy przedostali się do Wielkiego Księstwa Poznańskiego idąc na pomoc rodakom walczącym z Prusakami. Informacje o tym zdarzeniu są zapisane w dwóch akapitach w Kronice Łabiszyna, którą w drugiej połowie XX w. spisywały panie pracujące w Bibliotece Publicznej. Według oceny regionalisty łabiszyńskiego Macieja Banasia, osoba przepisująca tekst do Kroniki Łabiszyna mogła opierać się np. na publikacji z Tygodnika Poznańskiego, ponieważ to polskie pismo ukazujące się w stolicy Wielkopolski informowało często o wydarzeniach na prowincji, w tym z samego Łabiszyna. Tym bardziej wtedy, gdy rzecz dotyczyła powstania, które objęło większość Wielkopolski. A słownictwo w tym wpisie zamieszczonym w Kronice Łabiszyna też na to wskazuje, że jest to opis sporządzony przez osobę sprzed kilku pokoleń. Grażyna Błaszkiewicz, dyrektorka BPMiG im. dr Juliana Gerpe w Łabiszynie powiedziała nam jednak, że nie wie, kto dokładnie jest autorem tego fragmentu Kroniki i raczej nie będzie można ustalić, kto ten wpis sporządził. – To nie jest pismo pani Heleny Lewandowskiej – ona jeszcze wtedy w bibliotece nie pracowała, ani pani Aliny Winiaszewskiej, która zmarła kilka lat temu. Wiem, że mąż pani Aliny, Edmund Winiaszewski też pięknie pisał i też pracował w bibliotece.Ta kronika wydaje się być sporządzona wcześniej – mówi Grażyna Błaszkiewicz.
Przypomnijmy, że Alina Winiaszewska była w latach 1977 – 1991 kierowniczką łabiszyńskiej książnicy. Była też jedną z najaktywniejszych działaczek społecznych i regionalistką. Słowem – skarbnicą wiedzy o przeszłości Łabiszyna i okolic.
Fragment Kroniki Łabiszyna z informacją o Wiośnie Ludów w tej gminie i o pruskim ataku pod Zdzierskiem fot. Karol Gapiński
WIOSNA LUDÓW 1848 W ŁABISZYNIE
(…) W miesiącu kwietniu 1848 roku 35 obywateli Królestwa Polskiego, idąc na pomoc braciom w Wielkopolsce, zostali zdradzeni Prusakom przez dzierżawcę z Pszczółczyna, Sydowa. Napadnięci zostali pod Zdzierskami [pisownia oryginalna z Kroniki Łabiszyna; może to być błąd autora lub autorki wpisu ponieważ miejscowość nazywa się Zdziersk – przypis kg] przez oddział huzarów pruskich. Antoni Dzierzgowski, Leon Lipski i Ignacy Sułkowski tu znaleźli śmierć na miejscu, dziewięciu ciężko rannych, kilka dni jeszcze przeżyli a 23 wziętych do niewoli na rynku łabiszyńskim pałaszami zsiekano, a następnie na wpół umarłych odwieźli do fortecy w Poznaniu.
To najdawniejsze, posiadane przez ratusz w Łabiszynie zdjęcia dawnej mogiły powstańców z 1848 r. fot. Karol Gapiński
Głównymi dowódcami ruchów wolnościowych w tym okresie okręgu szubińskiego byli: Kamasiński i Królikowski. Potyczki w powiecie szubińskim trwały do końca maja 1848 roku. (…) – tyle na temat Wiosny Ludów w Łabiszynie możemy przeczytać we wspomnianej Kronice Łabiszyna.
Wymienieni z nazwiska Antoni Dzierzgowski, Leon Lipski i Ignacy Sułkowski znaleźli się na oryginalnej inskrypcji grobowca zabitych powstańców z 1848 r. Jednak w grobowcu mogą spoczywać szczątki także innych powstańców z 1848 r. To jeden z najstarszych, istniejących do dzisiaj pochówków na cmentarzu św. Mikołaja w Łabiszynie. Starsze mogą być tylko groby rządców rodu Skórzewskich, pochodzące jeszcze z końca XVIII w.
Renata Kwiatkowska wkłada dużo wysiłku w to, aby udawało się sukcesywnie odrestaurowywać miejsca pochówku poległych w walkach narodowowyzwoleńczych fot. Karol Gapiński
ODNOWIONY GRÓB
Ze zdjęć archiwalnych, które posiada Urząd Miejski w Łabiszynie wynika, że grobowiec przez prawie 200 lat zmienił swój wygląd co najmniej dwa razy. Istnieją zdjęcia, na których widać była to m.in. mogiła z metalowym ogrodzeniem na słupkach betonowych. Później był to już pomnik z tablicą, ale jego wygląd pozostawał sporo do życzenia. To był nagrobek starego typu, z niezbyt estetyczną tablicą i z niewiele wyjaśniającymi inskrypcjami. Odwiedzający cmentarz a nie znający historii bitwy pod Zdzierskiem nie wiedzieli, jakich to bohaterów jest pomnik.
Jak poinformowała nas Renata Kwiatkowska, która w Urzędzie Miejskim w Łabiszynie zajmuje się m.in. opieką nad grobami będącymi miejscami pamięci, gmina wystąpiła do Urzędu Wojewódzkiego o środki na odnowienie grobowca powstańczego z 1848 r. Za kwotę 30.000 zł ze środków wojewody został ten pomnik wykonany na nowo przez firmę z Nakła. Przeprowadzono to pod nadzorem konserwatora zabytków oraz Instytutu Pamięci Narodowej. Zresztą to IPN opracował również nową treść inskrypcji, która została umieszczona na płycie grobu. Jest to już inskrypcja, która więcej wyjaśnia oglądającym ten grób, jeśli chodzi o to, kto w nim spoczywa i dlaczego są to osoby, które są ważne dla naszej pamięci narodowej. Pomnik wygląda inaczej, ale to, co ma wspólnego i z wcześniejsza wersją ogrodzonej na słupkach mogiły i z poprzednim nagrobkiem, to ten sam, historyczny krzyż.
Tych trzech obywateli Królestwa Polskiego, którzy szli na pomoc powstańczym oddziałom Wielkopolan zginęło na miejscu pod Zdzierskiem od ataku pruskich huzarów fot. Karol Gapiński
POWSTANIE TABLICA DLA POWSTAŃCÓW 1918-1919
Renata Kwiatkowska zapowiada, że gmina Łabiszyn będzie podejmowała kolejne starania o środki zewnętrzne na odnowienie grobów – miejsc pamięci. Czy i kiedy się to stanie, to dopiero czas pokaże. Zamiarem jest m.in. ekshumacja poległych czerwonoarmistów, którzy leżą pod pomnikiem na skrzyżowaniu ul. Mickiewicza, Barcińskiej i Bydgoskiej i przeniesienie ich na cmentarz św. Mikołaja.
Pewne jest natomiast to, że gmina zamówi tablicę upamiętniającą Powstańców Wielkopolskich 1918-1919 r., ponieważ 28 grudnia br. został podjęty przez Radę Miejską w Łabiszynie budżet na 2024 r. Wśród wydatków inwestycyjnych jest tam zapisane 80.000 zł na budowę takiej tablicy. Jak powiedział nam burmistrz Jacek Idzi Kaczmarek, stanie ona koło kościoła św. Mikołaja, po lewej stronie. Pomysł dał Piotr Szymanowski. Ten mieszkaniec Łabiszyna zebrał już nazwiska ponad 200 Powstańców Wielkopolskich, którzy pochodzili z terenu dzisiejszej gminy Łabiszyn. Ich nazwiska zostaną umieszczone na planowanej tablicy. Jest duże prawdopodobieństwo, że katalog powstańców z tejże gminy nadal nie jest pełen. Przecież niektóre z rodzin wyprowadziły się poza Łabiszyn, a niektórzy powstańcy nie zostawili potomków, którzy potwierdziliby fakt ich uczestnictwa w walkach 1918-1919. Na cmentarzu w Łabiszynie jest sporo grobów powstańczych, ale oczywiście nie wszyscy z tych żołnierzy rodem z gminy Łabiszyn tutaj spoczywają. Dlatego jeśli ktoś ma świadectwo, że jakiś jego przodek był Powstańcem Wielkopolskim, a nie jest pewien, czy znalazł się na przygotowywanej liście, która będzie umieszczona na tablicy upamiętniającej, to może o to pytać w Urzędzie w Łabiszynie.
Inskrypcja na odnowionym pomników daje więcej informacji aniżeli ta, która znajdowała się na starej tablicy nagrobnej fot. Karol Gapiński
Jacek Idzi Kaczmarek powiedział nam, że jest już po pierwszych rozmowach z lokalnym rzeźbiarzem, Aleksandrem Krajewskim. To autor m.in. pomnika Juliana Gerpe i rzeźb muzyków, które znajdują się w przestrzeni miejskiej Łabiszyna. On też ma wykonać tablicę upamiętniającą Powstańców Wielkopolskich.
Karol Gapiński
Autor: Pałuki
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS