Łukasz Czarnecki
W starożytności i średniowieczu podróż z Chin do Europy była śmiertelnie niebezpiecznym hazardem. Chcąc dostać się do Konstantynopola, trzeba było przebyć pustynie i stepy, narażając się po drodze na śmierć z upału, wyziębienia, głodu, bądź pragnienia, pożarcie przez dzikie zwierzęta, napaść rozbójników. Odważny wędrowiec przebyć musiał około 12 000 kilometrów!
Lądowe połączenie między Wschodem i Zachodem utraciło na znaczeniu dopiero wskutek wielkich podróży, kiedy Europejczycy odkryli wiodące do Azji Wschodniej szlaki morskie, którymi podróżowanie było o wiele szybsze i bezpieczniejsze. Zanim jednak do tego doszło, ów krwiobieg Euorazji odcisnął niezatarte piętno w dziejach ludzkiej cywilizacji.
Miejscem, z którego zaczynali podróż chińscy kupcy, był Changan (dzisiejszy Xi’an w prowincji Shaanxi) pełniący funkcję stolicy Państwa Środka za czasów dynastii Qin, Han i Tang. Następnie musieli przebyć tysiąckilometrowy pustynny Korytarz Gansu. W czasach świetności Chin na tych terenach uznawano władzę cesarską, kiedy ta słabła, niejednokrotnie padały łupem koczowników. Gdy sytuacja w rejonie była stabilna, dobrze utrzymane kanały irygacyjne dostarczały wodę do ludzkich osad i pól, w latach chaosu i niepewności nie było komu prowadzić odpowiednich prac i wówczas pustynia pożerała ziemię uprawną.
Punktem końcowym tego odcinka było położone w oazie miasto Dunhuang. Tu podróżnicy musieli zdecydować się, czy obrać trasę północną, czy południową. Pierwsza wiodła wzdłuż pustkowi Takla Makan ku brzegom jeziora Issyk-kul w dzisiejszym Kirgistanie, gdzie skręcano do Kotliny Fergańskiej i udawano się ku ziemiom współczesnego Turkmenistanu, skąd dalsza droga prowadziła przez Iran i Syrię, aż do Antiochii, Tyru i Damaszku. Wędrując szlakiem południowym, przebywało się Niję i Hoten, docierając do Kaszgaru, gdzie trasa łączyła się ze swą północną siostrą, by na obszarze Afganistanu znów ruszyć własną drogą do Balchu i turkiestańskiego Merwu, skąd towary ekspediowano na Zachód ku Morzu Śródziemnemu. Osobne szlaki wiodły do Indii, Korei i Japonii.
Jedwab i nie tylko
Zwykle handlujący jedwabiem, przyprawami, porcelaną i innymi skarbami kupcy nie pokonywali całej drogi łączącej Chiny z Zachodem, lecz sprzedawali wiezione towary pośrednikom, którzy ruszali z nimi w dalsza drogę, by przekazać je innym handlarzom, którzy dostarczali je komuś innemu i tak na zasadzie sztafety bezcenne produkty przechodziły z rąk do rąk, aż w końcu docierały na drugi koniec znanego świata. Warto też podkreślić, że w czasach, gdy funkcjonował Jedwabny Szlak, nikt go w ten sposób nie nazywał. Jeśli dwóch Chińczyków rozmawiało o trasie wiodącej ku egzotycznemu Zachodowi, to określali ją po prostu mianem dao, czyli drogi i pod takim pojęciem opisywana była ona w chińskich kronikach. Nazwa, którą dziś się posługujemy, została stworzona dopiero w XIX wieku, gdy europejscy naukowcy zainteresowali się historią wymiany handlowej między Azją a Europą.
Trudno określić, kiedy jedwab po raz pierwszy trafił na rynki zachodnie. Najprawdopodobniej pierwszymi Europejczykami, którzy mieli z nim styczność, byli żołnierze z armii Aleksandra Wielkiego. Macedoński monarcha co prawda do samych Chin się nie zapędził, ale w chwili, gdy wkraczał do Indii, cenne chińskie tkaniny były w nich rozpowszechnione. Świadomość pochodzenia jedwabiu zwanego przez Greków “seryjską skórą” rozwijała się powoli, ale już pod koniec III wieku p.n.e. Eratostenes zdawał sobie sprawę z istnienia Chin, które ochrzcił mianem Thinase, będącym prawdopodobnie zdeformowaną nazwą pierwszej cesarskiej dynastii Qin.
Rzymianie zetknęli się z jedwabiem dopiero w I wieku p.n.e. Według popularnej opowieści pierwszymi jedwabnymi tkaninami, jakie ujrzeli, były proporce Partów, pod którymi irańscy jeźdźcy zadali legionistom klęskę w bitwie pod Karrami w 53 roku p.n.e. Niedobitki rzymskiej armii, które wróciły do miasta nad Tybrem, tłumaczyły potem, że nie były w stanie walczyć z powodu olśniewającego blasku wrogich sztandarów.
Wraz z ekspansją imperium rzymskiego na Bliskim Wschodzie jedwab stawał się coraz powszechniejszy na rynkach cesarstwa, choć przez cały okres jego istnienia pozostawał towarem luksusowym. Jako że Rzymianie nie utrzymywali bezpośrednich kontaktów z Chinami, wymianę handlową prowadzili za pośrednictwem Partów, Persów i Indów – dokąd zawijały europejskie statki. W zamian za jedwab, skóry egzotycznych zwierząt i kosztowności eksportowano leki, kamienie szlachetne, a także szkło, tajemnicy produkcji którego Chińczycy nie znali, a cenili je sobie bardzo, uznając za rodzaj klejnotu.
Na wschód wyruszali też artyści – akrobaci i magicy z Syrii, którzy w Chinach robili furorę. Chętnie kupowanym przez mieszkańców Państwa Środka towarem był bisior, tkanina wytwarzana z wydzieliny pewnego gatunku małży śródziemnomorskich. Zniekształconą informację o metodach jego produkcji znaleźć możemy w dziełach chińskich, opisujących hodowane rzekomo na Zachodzie “owce wodne”, które niczym rośliny miały wyrastać bezpośrednio z gleby.
Chińczycy przez wieki strzegli sekretu produkcji jedwabiu, jednak w końcu został on wykradziony i przeniesiony do Azji Środkowej. W VI wieku n.e. grupa wędrownych mnichów, wykonując misję szpiegowską, zleconą im przez Justyniana Wielkiego, przemyciła z jednego z tamtejszych królestw przemyślnie ukryte w wydrążonych pątniczych kijach jajeczka jedwabników, co umożliwiło początek bizantyńskiej produkcji jedwabniczej, skupionej na terenie Syrii. Poważny cios zadały jej krwawe wojny z Persją w VII wieku, kiedy to irańscy najeźdźcy uprowadzili biegłych tkaczy w głąb swej ojczyzny. Później sekret produkcji jedwabiu został poznany przez Arabów, którzy podbili zarówno Syrię jak i Iran. Ci ostatni zanieśli technikę jego wytwarzania do Hiszpanii, skąd zaczęła rozpowszechniać się po zachodniej Europie. Najwyższe ceny wciąż jednak osiągały tkaniny sprowadzane z Dalekiego Wschodu, stanowiące najlepszy dostępny na rynku produkt.
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS